Rekonstrukcja (Stany Zjednoczone): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Aight 2009 przeniósł stronę Rekonstrukcja USA do Rekonstrukcja (Stany Zjednoczone)
drobne techniczne, WP:SK+mSK+ToS
Linia 1:
'''Rekonstrukcja''' ([[język angielski|ang.]] ''Reconstruction'') – historyczna dla [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]] nazwa okresu odbudowy państwa w latach [[1865]]–[[1877]].
 
== Historia ==
Linia 9:
Po [[Zamach na Abrahama Lincolna|zamachu na Lincolna]] w kwietniu 1865 roku jego politykę w tym zakresie próbował kontynuować kolejny prezydent [[Andrew Johnson]]. Często nie był jednak w stanie przeciwstawić się większości działań Republikanów.
 
W lutym 1866 r. odrzucając weto Johnsona Kongres uchwalił Ustawę dotyczącą Biura ds. Wyzwoleńców (''Freedmens Bureau Bill'') przedłużającą okres funkcjonowania powstałej 3 marca 1865 r. agendy, zwanej Biurem ds. Uchodźców, Wyzwoleńców i Ziem Opuszczonych (''Bureau of Refugees, Freedmen and Abandoned Lands''). Wchodziła w skład [[Departament Wojny Stanów Zjednoczonych|Departamentu Wojny]], zajmowała się pomocą medyczną i aprowizacyjną oraz zakładaniem szkół. W marcu tego samego roku uchwalono Ustawę o prawach obywatelskich (''Civil Rights Act''') nakazującą równe w sensie prawnym traktowanie białych i czarnych. W marcu 1867 r. Ustawa o uprawnieniach wojskowych (''Army Appropriation Act'') ograniczała uprawnienia prezydenta jako naczelnego wodza, wzmacniając jednocześnie pozycję generała armii (sprawowaną wówczas przez późniejszego prezydenta gen. Granta). Kongres pragnął wyłączyć wprowadzony system rządów wojskowych na Południu (p. niżej) spod gestii prezydenta. Również w marcu 1867 roku Kongres przegłosował odrzucenie prezydenckiego weto w sprawie ustawy o piastowaniu urzędów ([[Tenure of Office Act]]). Ustawa ta zabraniała prezydentowi dymisjonować urzędników cywilnych, w tym także członków rządu, bez zgody [[Senat Stanów Zjednoczonych|Senatu]]<ref>Konstytucja w art. 2.2.3 nakazuje prezydentowi uzyskać zgodę Senatu na mianowanie sędziów i innych funkcjonariuszy federalnych, chyba że ustawa przewiduje inny tryb powoływania. O obowiązku uzyskiwania zgody na ich odwołanie Konstytucja milczy. Ustawa z 1867 została odwołana w 1887.</ref>. Chodziło o ochronę sekretarza wojny, [[Edwin M. Stanton|Edwina M. Stantona]], który reprezentował poglądy partii republikańskiej. Gdy Johnson zdymisjonował sekretarza wojny, w przekonaniu o niekonstytucyjności tego posunięcia wszczęto procedurę [[impeachment]]u. 13 marca 1868 roku rozpoczęło się przesłuchiwanie prezydenta przez Senat, lecz do usunięcia go z urzędu zabrakło jednego głosu (za usunięciem Johnsona opowiedziało się 35 senatorów, przeciwko 19). Po tym wydarzeniu nastąpiło swego rodzaju zawieszenie broni - Johnson przez ostatni rok swej kadencji nie próbował już blokować kongresowej rekonstrukcji, Kongres zaś nie występował przeciwko niemu z nowymi ostrymi atakami<ref>Michałek, ''op.cit.'' s. 63.</ref>.
 
Na podstawie uchwalonej 4 marca 1867 r. Ustawy o odbudowie wojskowej (''Military Reconstruction Act'') obszar Południa podzielono na 5 okręgów wojskowych, obejmujących 10 tamtejszych stanów. Wyjątkiem było [[Tennessee]], które bez oporów ratyfikowało [[14. poprawka do Konstytucji Stanów Zjednoczonych|14. poprawkę]]. Dowódcami okręgów zostali: gen. John McAllister Schofield (Wirginia), gen. [[Daniel Sickles|Daniel E. Sickles]] (obie Karoliny), gen. John Pope (Georgia, Floryda i Alabama), gen. Edward O.C. Ord (Missisipi i Arkansas) i gen. Philip H. Sheridan (Luizjana i Teksas). Przyznano im na podstawie osobnej ustawy z 23 marca 1867 r. uprawnienia gubernatorów, a zatem sprawowali władzę wykonawczą nie tylko w sensie wojskowym, ale i cywilnym<ref>Tamże, s.62. 14 Poprawka przyznawała prawa obywatelskie każdemu, ''kto urodził się lub naturalizował w Stanach Zjednoczonych'' zatem również ludności czarnoskórej, jednocześnie pozbawiając praw politycznych wszystkich Południowców, którzy jako ''członkowie Kongresu lub funkcjonariusze Stanów Zjednoczonych albo któregokolwiek stanu złożyli przysięgę na konstytucję Stanów Zjednoczonych, a następnie wzięli udział w powstaniu lub buncie przeciwko niej albo udzielali jej wrogom pomocy lub poparcia''. Kongres ogłosił również, że aż do chwili ratyfikacji tej poprawki żaden przedstawiciel Południa nie będzie formalnie uznany w Kongresie. Prezydent ze swej strony zachęcał do nieratyfikowania Poprawki. Tamże, s.61.</ref>.
 
Linia 22:
 
== Zobacz też ==
* [[Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki]]
{{Commonscat|Reconstruction Era}}
* [[Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki]]
 
== Przypisy ==