Wikipedia

Republika Genui: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
Boty
1 384 760 edycji
m Tworzę Szablon:Cytuj
WP:SK+ToS+mSI+Bn, usunięcie zbędnych linków do dat, drobne redakcyjne, drobne techniczne
Linia 3:
|nazwa_polska = Republika Genui
|p1 = Królestwo Włoch (774–962)
|p1_flaga =
|p2lata_istnienia = XI wiek – =1797
|p2_flaga =
|p3 =
|p3_flaga =
|p4 =
|p4_flaga =
|p5 =
|p5_flaga =
|lata_istnienia = [[XI wiek]] - [[1797]]
|n1 = Republika Liguryjska
|n1_flaga = Flag of Genoa.svg
|n2 =
|n2_flaga =
|n3 =
|n3_flaga =
|n4 =
|n4_flaga =
|n5 =
|n5_flaga =
|flaga_obraz = Flag of Genoa.svg
|godło_obraz = Milano-Stemma 2.svg
|nazwa_dopełniacz = Genui
|dewiza =
|dewiza_język =
|dewiza_polski =
|lokalizacja_obraz = Italy northern 1796.jpg
|thumb
|right
|300-px
|Państwa w północnych Włoszech w 1796 roku – po lewej Republika Genui
|konstytucja =
|państwo =
|język_urzędowy = [[język włoski|włoski]]
|język_używany = [[język włoski|włoski]]
|stolica = [[Genua]]
|ustrój_polityczny = [[Republika]] arystokratyczna
|typ_państwa =
|głowa_państwa = [[Giacomo Maria Brignole]]
|głowa_państwa_opis = [[Doża Genui|Doża]]
|status_terytorium = państwo suwerenne
|zależne_od = Mediolanu ([[1421]]–[[1435]]1421–1435), ([[1458]]–[[1461]]1458–1461) od Francji, ponownie od [[Mediolan]]u ([[1464]]–[[1477]]1464–1477 i [[1488]]–[[1499]]1488–1499), i ponownie od Francji ([[1507]]–[[1522]]1507–1522 i [[1527]]–[[1528]]1527–1528).
|głowa_terytorium =
|głowa_terytorium_opis =
|w_imieniu_tekst =
|w_imieniu_urząd =
|w_imieniu =
|szef_rządu =
|szef_rządu_opis =
|w_imieniu_tekst2 =
|w_imieniu_urząd2 =
|w_imieniu2 =
|powierzchnia =
|powierzchnia_wód =
|powierzchnia_miejsce =
|ludność =
|gęstość =
|ludność_rok =
|narodowości =
|ludność_miejsce =
|utworzenie_sposób =
|od_kogo =
|utworzenie_data = [[XI wiek]]
|likwidacja_sposób = podbój
|przez_kogo = przez Francuzów
|likwidacja_data = [[14 czerwca]] [[1797]]
|religia_dominująca = [[Katolicyzm]]
|waluta_nazwa = [[skud]], potem [[Lir włoski|lir]]
|waluta_symbol =
|UTC =
|hymn =
|hymn_nazwa_polska =
|kod_ISO =
|domena =
|kod_samochodowy =
|numer_kierunkowy =
|terytoria_zależne =
|terytoria_autonomiczne =
|mapa_obraz =
|uwagi =
}}
'''Republika Genui''' ([[język włoski|po włosku:]]: ''Repubblica di Genova'') – dawne niepodległe państwo leżące w [[Liguria|Ligurii]], na wybrzeżu północno-zachodnich [[Włochy|Włoch]]. Istniała od [[XI wiek]]uwieku do [[1797]] roku.
 
== IX-XVII wiek ==
Republika Genui powstała w średniowieczu ([[XI wiek]]). W roku [[1339]] stworzono urząd [[Doża Genui|doży]], na podobieństwo "księcia"„księcia” Wenecji.
 
W latach [[1421]]-[[1435]]1421–1435 Republika popadła w zależność od Mediolanu, następnie ([[1458]]–[[1461]]1458–1461) od Francji, ponownie od Mediolanu ([[1464]]–[[1477]]1464–1477 i [[1488]]–[[1499]]1488–1499), i ponownie od Francji ([[1507]]–[[1522]]1507–1522 i [[1527]]–[[1528]]1527–1528).
 
Polityk genueński [[Andrea Doria]] uniezależnił (1527–1528) swój kraj od obcych wpływów i ustanowił kadencje doży na dwa lata.
 
W [[1672]] [[Księstwo Sabaudii-Piemontu]] bezskutecznie próbowało zająć Genuę.
 
W roku [[1684]] Francuzi bombardowali miasto [[Genua]]. Od tego momentu Republika starała się utrzymywać ścisłą neutralność, co trwało, aż do roku [[1745]].
 
== [[1700]]–[[1750]]1700–1750 ==
Gdy trwała [[wojna o sukcesję austriacką]] ([[1741]]–[[1748]]1741–1748), Republika związała się sojuszem z Hiszpanią w [[1745]], ponieważ jej przeciwnik, w konflikcie o granice, [[Królestwo Sardynii]] ([[Księstwo Sabaudii-Piemontu|Sabaudia-Piemont]]) popierał Austrię – wroga Hiszpanii i Francji.
 
We wrześniu 1743 roku w Worms (traktat wormacki) Maria Teresa Habsburg, starając się zyskać wsparcie Królestwa Sardynii, obiecała Karolowi Emanuelowi III markizat Finale, należący do Genui, na co Genua odpowiedziała podpisując z Francją, Hiszpanią i Neapolem traktat sojuszniczy w Aranjuez (1745). Hiszpanie zajęli w 1745 [[Mediolan]], lecz musieli się w 1746 roku wycofać, co oznaczało, ze szala zwycięstwa zaczyna się przechylać na stronę „Austrosardów”. Korsyka wraz z [[Bastia|Bastią]] zostały zdobyte przez brytyjsko-sabaudzką flotę w listopadzie 1745 roku. W 1747 Francuzi przepędzili ich stamtąd i administrowali posiadłościami Genui, jako jej sojusznicy.
Linia 100 ⟶ 88:
Otwierając swe porty dla armii burbońskich, Genua wydatnie zwiększała szansę na ich zwycięstwo. W konsekwencji armia genueńska (przeciętnej wartości bojowej i licząca mniej niż 10 000 żołnierzy) dowodzona osobiście przez Gian Francesco Brignole Sale II podążyła za francusko-hiszpańską armią Don Filipa na Austriaków i Piemontczyków, jednak niespecjalnie się wyróżniła, doceniono jednak postępowanie samego dowódcy i uczyniono Gian Francesca Brignole zastępcą głównodowodzącego całej armii burbońskiej. Brignole zdobył dla koalicji kilka twierdz w Piemoncie i Parmie-Piacenzie okupowanej przez Austriaków. Głównie swym zasługom wojennym zawdzięczał Brignole wybór na stanowisko doży 4 marca 1746 roku.
 
Przy poparciu floty brytyjskiej [[Austria]]cy zdobyli samą stolicę, miasto [[Genua]], [[6 września]] [[1746]] roku. [[5 grudnia]] wybuchła jednak [[rewolta ludowa w Genui (1746)|rewolta ludowa]] przeciwko wojskom Marii Teresy okupującymi miasto i szykanującymi jego mieszkańców.
 
[[Pokój w Akwizgranie (1748)|Pokój w Akwizgranie]] z [[1748]] roku przywrócił Republice przedwojenne granice.
 
W roku [[1738]] majątkiem ponad 6000 lirów genueńskich dysponowało 733 arystokratów (razem mieli 117 milionów) i 882 mieszczan (razem jednak tylko 18 mln.). Najbogatsze rodziny to [[Spinola]] i [[Durrës|Durazzo]].
 
== [[1750]]–[[1797]]1750–1797 ==
W roku [[1752]] wprowadzono reformę monetarną Stary [[skud]] (''scudi'') został zastąpiony [[lir]]em (1 Lira = 20 Denari).
 
W latach siedemdziesiątych założono w Genui deputację Handlu (''Deputazione del Commerzio'').
 
W roku [[1777]] spłonął [[barok]]owy [[Pałac dożów Genui]]. [[Doża Genui]] [[Giuseppe Lomellini]] (1777–1779) musiał salwować się wówczas ucieczką. Po pożarze pałac odbudowano w stylu [[klasycyzm]]u. W roku [[1786]] założono [[Genueńskie Towarzystwo Rzemiosł i Manufaktur]].
 
W roku [[1785]] wybory na urząd doży wygrał [[Gian Carlo Pallavicino]]. Był on przywódcą frakcji "liberalnej"„liberalnej” w Republice, dążył do reformy sposobów wyłaniania urzędów, nawet do przebudowy systemu politycznego, by bardziej przypominał on monarchię konstytucyjną. Jego kontrkandydatami w [[1785]] byli "konserwatysta"„konserwatysta” [[Giovanni Battista Airoli]], dążący do ugruntowania istniejącego systemu i [[Marco Antonio Gentile]] zwolennik bardziej aktywnej polityki zagranicznej, w oparciu o sojusz z Austrią i Wielka Brytanią. Obaj byli poprzednikami Pallaviciniego na stanowisku doży.
 
[[Oświecenie (epoka)|Oświecenie]] nie wywołało wielkiego oddźwięku w Genui, ponieważ postulowane reformy napotkały na opór arystokratyczno-patrycjuszowskiej warstwy rządzącej miastem. Sami członkowie warstw wyższych stali się szybko wolnomyślicielscy, a nawet libertyńscy, lecz reformy nie ruszały z miejsca.
Linia 119 ⟶ 107:
Pod koniec XVIII stulecia ekonomia Republiki osłabła. Genua, choć ogłosiła się wolnym portem, nie mogła sprostać konkurencji ze strony [[Livorno]], podobnie jak [[Wenecja]] odczuwała silną konkurencję [[austria]]ckiego [[Triest]]u. Bankierzy jednak nadal użyczali pieniędzy koronowanym głowom. Tylko w latach 1771–1792 bankierzy genueńscy udzieliły pożyczek na zawrotną wówczas sumę 100 milionów liwrów.
 
Wyspa [[Korsyka]] buntowała się przeciw władzy Genui w latach: 1729–1732, 1733–1743, 1745–1753, 1755–1769. W [[1735]] roku jej władcą został, na mocy decyzji korsykańskiego Zgromadzenia Narodowego, niemiecki awanturnik [[Teodor I Neuhoff|Theodor von Neuhoff]], rychło jednak obalony. W [[1755]] dowództwo powstańcami objął utalentowany wódz [[Pasquale Paoli]]. Powstania korsykańskie pomagali tłumić; Austriacy (1732), a potem Francuzi (1753). W roku [[1755]] została nawet uchwalona [[Konstytucja Korsyki]], autorstwa Paoliego – najstarsza nowoczesna konstytucja na świecie. W roku [[1768]] Republika sprzedała Korsykę Francji.
 
== Po 1797 ==
W [[1797]] roku, Republika Genui została zdobyta przez wojska [[I Republika Francuska|rewolucyjnej Francji]] [[Napoleon Bonaparte|Napoleona Bonaparte]]. Z Republiki Genui został utworzony francuski protektorat pod nazwą [[Republika Liguryjska|Republiki Liguryjskiej]], która przetrwała do [[1805]] roku kiedy to została zaanektowana przez [[I Cesarstwo Francuskie|Cesarstwo Francuskie]]. Pomimo iż w [[1814]] roku, dzięki porażce Napoleona, restaurowano na krótko istnienie republiki, ostatecznie została ona wcielona do [[Królestwo Sardynii|Królestwa Sardynii]].
 
<gallery>
Linia 130 ⟶ 118:
Plik:Giovanni Giacomo Grimaldi doge di Genoa 1756-1758.jpg|[[Giovanni Giacomo Grimaldi]], doża w latach: 1756-1758
Plik:Pasquale Paoli by W Beckey.jpg|[[Pasquale Paoli]]
Plik:Axel de Fersen 3.jpg|[[Raffaele De Ferrari]] Rodino (1732-1801), doża w latach: [[1787]]-[[1789]]1787–1789
Plik:Michelangelo Cambiaso - doge della Repubblica di Genova 1792.jpg|[[Michelangelo Cambiaso]], doża w latach [[1791]]-[[1793]]1791–1793. Malował [[Anton von Maron]] ([[1792]])
</gallery>
 
== Bibliografia ==
* http://www.zum.de/whkmla/region/italy/genova17201797.html
* {{Cytuj|autor = [[Józef Andrzej Gierowski]]; |tytuł = Historia Włoch |data = 2003 |isbn = 83-04-04674-1 |miejsce = Wrocław |wydawca = Ossolineum |oclc = 749360064 }}
 
[[Kategoria:Historyczne państwa na Półwyspie Apenińskim|Genua]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Republika_Genui”