Ławra Peczerska: Różnice pomiędzy wersjami

'''Ławra Peczerska'''{{refn|grupa=uwaga|[[Egzonim]] ''Ławra Peczerska'' w 2010 zmieniono na ''ławra Peczerska'' (pisownia wyrazu ''ławra'' od małej litery)<ref>{{cytuj | url = http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/zmiany_egzonimow/zmiany_egzonimow_na_48_posiedzeniu.pdf| tytuł = Zmiany wprowadzone na XLVIII posiedzeniu Komisji (24 lutego 2010 roku)| data dostępu = 2013-04-03| data = 2013-02-13| opublikowany = Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej}}</ref>.}} ([[język ukraiński|ukr.]] Києво-Печерська лавра) – prawosławny klasztor w [[Kijów|Kijowie]], siedziba zwierzchnika [[Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego|Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego]].

Historia świątyni sięga połowy XI wieku, kiedy do Kijowa przybyli fundatorzy [[ławra|ławry]] i inicjatorzy ruchu monastycznego na Rusi – mnisi [[Antoni Pieczerski|Antoni]] i [[Teodozjusz Pieczerski|Teodozjusz]]. Pierwszy monaster powstał w 1051<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Praca zbiorowa|imię= |autor link= |tytuł= Oxford – Wielka Historia Świata. Średniowiecze. Cesarstwo Niemieckie – Arabowie na półwyspie pirenejskim|wydanie= |tom= 17|wydawca= Polskie Media Amer. Com|miejsce= Poznań|data= |rok= 2006|isbn= 978-83-7425-697-1|strony= 220}}</ref> na [[Dniepr|naddnieprzańskich]] stokach – w pieczarach (ukr. ''печера'', ''peczera'' – jaskinia, pieczara), od których pochodzi nazwa klasztoru.

W XI wieku drugi [[igumen]] Teodozjusz wprowadził bizantyjską regułę [[Studyci|studycką]], która przewidywała życie we wspólnocie klasztornej i oddawanie się nieustannej modlitwie i pracy. Już w XII wieku klasztor był uważany za miejsce cudowne i oczyszczające z grzechów. Rozwijało się w nim również [[Historiografia|dziejopisarstwo]]<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Váňa|imię = Zdeněk|tytuł = Świat dawnych Słowian| inni = Antoni Kroh (tłum.)| wydawca = Państwowy Instytut Wydawniczy| miejsce = Warszawa| rok = 1985| isbn = 83-06-01126-0| strony = 137}}</ref>: powstała tu, między innymi, ''[[Powieść minionych lat|Powiest'Powiest’ wriemiennych lat]]'' („Powieść doroczna”), zwana również „Latopisem Nestora”, pierwsza kronika ruska. W 1539 w ławrze pochowano księcia wołyńskiego i starostę winnickiego [[Ilia Ostrogski|Eliasza Ostrogskiego]].

W 1603 [[Sejm walny I Rzeczypospolitej|sejm]] [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej]] zwrócił [[Dyzunici|dyzunitom]] klasztor (zarekwirowany wcześniej prawosławnym na rzecz [[unia brzeska|unitów]]), gdzie zgodnie z tradycją jego [[archimandryta|archimandrytę]] miała wybierać szlachta kijowska i duchowieństwo. Przed 1642 metropolita [[Piotr Mohyła]] ufundował odbudowę w stylu barokowym zniszczonego soboru Zaśnięcia Matki Bożej (Uspieńskiego) oraz położonej nieco dalej na północ [[Cerkiew Spaska na Berestowie|cerkwi św. Spasa na Berestowie]]<ref>[[Piotr Krasny]], ''Odbudowa kijowskiej cerkwi Spasa na Berestowie przez metropolitę Piotra Mohyłę a problem nawrotu do gotyku w architekturze sakralnej Rusi koronnej w XVII wieku'', [w:] [[Biuletyn Historii Sztuki]] nr 62 z 2000 roku, nr 3-4, sss. 337–361.</ref>. Widoki klasztoru, które stworzył [[Abraham van Westerveld]] około 1651, wskazują, że poza murowanym soborem i cerkwią św. Spasa na Berestowie zabudowania klasztorne były jeszcze całkowicie drewniane. Obszerny opis ławry ogłosił w 1675 [[Jan Herbinius]].

Klasztor został powiększony w drugiej połowie XVII i w XVIII wieku, kiedy to rozbudowano poszczególne zespoły sakralne. Zostały one wzniesione w stylu [[Architektura barokowa na Ukrainie|baroku kozackiego]]<ref>Włodzimierz Wilczyński, ''Leksykon kultury ukraińskiej'', Kraków 2004, s. 21.</ref> (zwanego też barokiem ukraińskim<ref>[http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=4575615 ''Ukraina. Sztuka'']. encyklopedia.pwn.pl.</ref>), który cechuje znaczna ilość wieżyczek, zdobnych ścian szczytowych i dekoracji, freski na ścianach zewnętrznych, przedstawiające z reguły postaci z historii kraju i Kościoła.

3 listopada 1941 wybuch zniszczył część soboru Zaśnięcia Matki Bożej. Według słowackiej kroniki filmowej eksplozja ta miała miejsce 20 minut po wizycie w ławrze prezydenta Słowacji [[Jozef Tiso|Jozefa Tiso]]<ref>„...includes the claim that in November 1941, when the Slovak president visited Kiev, the Ukrainian capital that had fallen to the Reich, an ''attempt on his life was made at the Pechersk Lavra by the Germans'', Tiso escaping only by a miracle.”, [w:] Antisemitism in Slovak politics. 2000. strs. 159: „''Na gruncie takich fantazji'' narodziła się – oczywiście dopiero po wojnie – jedna z kolejnych «lisowskich legend»: jakoby w listopadzie 1941 roku w Kijowie niemiecki wywiad miał dokonać nieudanego zamachu na Tisę, odwiedzającego żołnierzy ...”, [w:] Ivan Kamenec. Tragedia polityka, księdza i człowieka: (Jozef Tiso 1887–1947). 2001.</ref>. Do dziś trwają spory, kto był winny zniszczenia – radzieccy partyzanci, którzy zaatakowali kwaterujące tam wojska niemieckie, czy Niemcy.

[[Plik:Nadvratnaja cerkov Lavry.JPG|mały|240px|<center>[[Nadbramna cerkiew Świętej Trójcy]] (Troicka) z XVII wieku</center>]]

[[Plik:Києво-Печерьска лавра.JPG|mały|240px|<center>{{nowrap|[[Sobór Zaśnięcia Matki Bożej w Kijowie|Sobór Zaśnięcia Matki Bożej]] (Uspieński)}}</center>]]

* cerkiew ''refektarzowa'' (trapezna) [[cerkiew Świętych Antoniego i Teodozjusza Pieczerskich w Kijowie|pod wezwaniem Antoniego i Teodozjusza]] budowana od 1893 do 1895, obecnie główna świątynia [[Prawosławna metropolia kijowska|eparchii kijowskiej]] UKP PM<ref>[http://www.patriarchia.ru/db/text/66236.html Киевская епархия].</ref>

[[Plik:Надгробок Костянтина Острозького.png|mały|240px|<center>Nagrobek hetmana [[Konstanty Ostrogski (hetman)|Konstantego Ostrogskiego]], zwycięzcy [[bitwa pod Orszą (1514)|spod Orszy]]</center>]]