Województwo małopolskie: Różnice pomiędzy wersjami

'''Województwo małopolskie''' – jedno z 16 [[Województwo|województw]] [[Polska|Polski]]. Województwo zajmuje powierzchnię 15 182&nbsp;km² i jest jednym z mniejszych w Polsce (12 miejsce w kraju). Województwo ma 3,4 mln mieszkańców (31 grudnia 2017)<ref name="Ludność2014-06">[http://demografia.stat.gov.pl/bazademografia/Tables.aspx Tabele demograficzne, stan z 31 grudnia 2014 r.]</ref>, zajmując pod tym względem 4. miejsce w Polsce. Gęstość zaludnienia jest drugą najwyższą w kraju po woj. śląskim (małopolskie – 223 osób/km², śląskie – 372 osób/km², średnia krajowa – 123 osób/km²)<ref name="Ludność2014-06" /><ref>[http://stat.gov.pl/statystyka-regionalna/rankingi-statystyczne/powierzchnia-wedlug-wojewodztw/ Powierzchnia według województw – stan z 31.12.2014 r.]</ref>. W obecnym kształcie powstało 1 stycznia 1999 r. w wyniku reformy administracyjnej.

Powierzchnia województwa wynosi 15 182,79&nbsp;km², co stanowi 4,9% obszaru Polski (1 stycznia 2014)<ref>{{cytuj książkępismo|tytuł=Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2014 r.|url=http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/powierzchnia-i-ludnosc-w-przekroju-terytorialnym-w-2014-r-,7,11.html|czasopismo=|data=2014-07-24|wydawca=Główny Urząd Statystyczny|miejsce=Warszawa|issn=1505-5507}}</ref>.

Województwo jest położone w południowej Polsce i graniczy ze<ref>{{cytuj stronę|url=http://geoportal.gov.pl/|tytuł=geoportal.gov.pl|opublikowany=geoportal.gov.pl|data dostępu=2013-07-27|opublikowany=geoportal.gov.pl}}</ref>:

* południowy: 49°09′30″ N09′30″N – grań [[Wołowy Grzbiet|Wołowego Grzbietu]] pomiędzy słupkami granicznymi nr 210/4 a nr 210/5 ([[powiat tatrzański]]),

* wschodni: 21°25′18″ E25′18″E – wsch. narożnik działki ewidencyjnej nr 17 ([[powiat gorlicki]]).

W województwie małopolskim są 62 miasta, w tym 3 miasta na prawach powiatów. Miasta zostały uszeregowane według liczby mieszkańców. Powierzchnia według [[Główny Urząd Statystyczny|GUS]] z 1 stycznia 2009 r., liczba ludności z 31 grudnia 2014 r.<ref name="Ludność2014-06" />

! lp. !!class="unsortable"| Herb !! Miasto !! Liczba ludności<br /><small>(31 grudnia 2014)</small> !! Powierzchnia<br /><small>(km²)</small> !! Gęstość zaludnienia<br /><small>(osób/km²)</small>

|56 || [[Plik:POL Radłów COA.svg|24px]] || [[Radłów]] || 2766 || 16,17 || 171

|62 || [[Plik:Koszyce_m_herbKoszyce m herb.png|24px]] || [[Koszyce (województwo małopolskie)|Koszyce]] || 860 || -– || -–

Dane z 30 czerwca 2014 r.<ref name="Ludność2014-06" />:

|Populacja || '''3 364 176''' || 100 || 1 731 947 || 51 || 1 632 229 || 49

* Piramida wieku mieszkańców W. małopolskiego w 2014 roku<ref name="populacja2016" />.<br />[[Plik:Piramida wieku Malopolskie.png|690x480px]]

WgWedług spisu powszechnego z 2002 r., wśród obywateli polskich zamieszkujących województwo byli:

|+ Podział mandatów w [[Sejmik Województwa Małopolskiego|Sejmiku Woj. Małopolskiego]] ([[Wybory samorządowe w Polsce w 2018 roku|2018]])

* od 2015 do 2018 [[Jacek Krupa]]

Delegatury urzędu wojewódzkiego obejmują swoim zasięgiem obszar działania<ref>(§ 3. Statut MUW w Krakowie) Zarządzenie Nr 151/09 Wojewody Małopolskiego z dnia 27 maja 2009 r. (Dz. Urz. Woj. Małopolskiego z 2009 r., Nr 357, poz. 2560).</ref>:

W woj. małopolskim lasy obejmują powierzchnię 434,3 tys. ha, co stanowi 28,6% jego powierzchni. 27,1 tys. ha lasów znajduje się w obrębie parków narodowych (31 grudnia 2012)<ref>{{cytuj książkępismo|tytuł=Raport o stanie lasów w Polsce 2012|url=http://www.lasy.gov.pl/informacje/publikacje/informacje-statystyczne-i-raporty/raport-o-stanie-lasow/raport-o-stanie-lasow-w-polsce-2012-roku/view|czasopismo=|data=2013|wydawca=Centrum Informacyjne Lasów Państwowych|miejsce=Warszawa|strony=78|issn=1641-3229}}</ref>.

W 2017 r. [[produkt krajowy brutto]] woj. małopolskiego wynosił 142.1 mld&nbsp;zł, co stanowiło 7,9% PKB [[Polska|Polski]]. [[Produkt krajowy brutto|Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca]] wynosił 42,1&nbsp;tys.&nbsp;zł (90.1% średniej krajowej), co plasowało małopolskie na 6. miejscu względem innych województw<ref>{{Cytuj | url=https://www.bankier.pl/wiadomosc/PKB-wojewodztw-jak-PKB-panstw-Mapa-7554909.html | tytuł=PKB województw jak PKB państw [Mapa&#93; – Bankier.pl<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=bankier.pl | język=pl | data dostępu=2018-07-01}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = GUS |tytuł = Wstępne szacunki produktu krajowego brutto według województw w 2016 r. |czasopismo = stat.gov.pl |data dostępu = 2018-06-28 |url = https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rachunki-narodowe/rachunki-regionalne/wstepne-szacunki-produktu-krajowego-brutto-wedlug-wojewodztw-w-2016-r-,4,5.html |język = pl}}</ref>.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie mieszkańca woj. małopolskiego w marcu 2018 roku wynosiło 4882 zł, co lokowało je na 3. miejscu względem wszystkich województw<ref>{{Cytuj | url=https://wynagrodzenia.pl/gus/dane-wojewodzkie | tytuł=Wynagrodzenia.pl<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=wynagrodzenia.pl | język=pl | data dostępu=2018-07-01}}</ref>.

W kwietniu 2018 roku w Małopolsce zarejestrowanych było ok. 76 500 bezrobotnych. Daje to stope bezrobocia na poziomie 5.1%.<ref>{{Cytuj |autor = GUS |tytuł = Urząd Statystyczny w Krakowie / Województwo |data dostępu = 2018-06-28 |opublikowany = krakow.stat.gov.pl |url = http://krakow.stat.gov.pl/zakladka1/ |język = pl}}</ref>.

Gospodarstwa domowe 4,8% mieszkańców woj. małopolskiego mają wydatki poniżej granicy ubóstwa skrajnego (tzn. znajduje się poniżej [[minimum egzystencji]]) (2011)<ref>{{Cytuj stronę|url=http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/WZ_ubostwo_w_polsce_2011.pdf|tytuł=Ubóstwo w Polsce w 2011r|data=2012-05-31|data dostępu=2012-06-08|opublikowany=Główny Urząd Statystyczny|strony=15|data dostępu=2012-06-08}}</ref>.

W województwie małopolskim działa [[centrum powiadamiania ratunkowego]], które znajduje się w [[Kraków|Krakowie]] i które obsługuje zgłoszenia alarmowe kierowane do [[Numer alarmowy|numerów alarmowych]] [[112 (numer alarmowy)|112]], [[Policja (Polska)|997]], [[Państwowa Straż Pożarna|998]] i [[Państwowe Ratownictwo Medyczne|999]]<ref>{{Cytuj stronę|url=http://web.archive.org/web/20180215143519/https://bip.uke.gov.pl/download/gfx/bip/pl/defaultaktualnosci/38/4/1/aus__al_112_tab_2_ed_36.pdf|tytuł=Wykaz NKA dla lokalizacji Ab. Służb Alarmowych 112|data dostępu=2014-12-27|opublikowany=uke.gov.pl|język=pl|data dostępu=2014-12-27}}</ref>.

W województwie małopolskim znajduje się 1121&nbsp;km eksploatowanych linii kolejowych (7. miejsce w kraju), z czego 653&nbsp;km to linie jednotorowe, natomiast 468&nbsp;km – dwu- i więcej torowe. 870&nbsp;km linii kolejowych jest zelektryfikowanych (stan na dzień 31 grudnia 2013)<ref>{{Cytuj książkępismo|tytuł=Transport. Wyniki działalności w 2013 r.|url=http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/transport-i-lacznosc/transport/transport-wyniki-dzialalnosci-w-2013-r-,9,13.html|czasopismo=|rok=2014|wydawca=Główny Urząd Statystyczny|miejsce=Warszawa|strony=94|issn=1506-7998}}</ref>. W 2017 roku statystyczny mieszkaniec województwa małopolskiego jechał 4,9 raza pociągiem<ref>{{Cytuj stronę | url = http://inforail.pl/mieszkancy-pomorza-najchetniej-korzystaja-z-kolei_more_107278.html | tytuł = Mieszkańcy Pomorza najchętniej korzystają z kolei | data = 2018-08-08|opublikowany = inforail.pl | data dostępu = 2018-10-22}}</ref>.

W województwie znajduje się 26 czynnych [[Dworzec kolejowy|dworców kolejowych]]<ref name="dworce">{{Cytuj stronę|url=http://pkpsa.pl/pkpsa/nasze-dworce/download/Kopia-Dworce-czynne-na-2016-10-31.pdf|tytuł=Czynne dworce kolejowe|data=2016-10-31|data dostępu=2016-10-22}}</ref>, 4 z nich są wpisane do [[Rejestr zabytków|rejestru zabytków]]: [[Nowy Sącz (stacja kolejowa)|Nowy Sącz]], [[Rabka-Zdrój (przystanek kolejowy)|Rabka-Zdrój]], [[Tarnów (stacja kolejowa)|Tarnów]], [[Zakopane (stacja kolejowa)|Zakopane]]<ref>[http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/stan%20na%2030.06.2015%20poprawki/MAL-rej.pdf Zestawienia zabytków nieruchomych – woj. małopolskie].</ref>.

|<ref name="ŚK-2015-07">{{Cytuj pismo|nazwisko=Terczyński|imię=Paweł|tytuł=Zespoły typu 36WEa Impuls dla Południowej Grupy Zakupowej|czasopismo=Świat Kolei|wolumin=7/2015|strony=12-1812–18|wydawca=Emi-press|miejsce=Łódź|issn=1234-5962}}</ref>

| rowspan="2" | [[Pesa Acatus Plus|EN64&nbsp;''Acatus Plus'']]

| rowspan="2" | 40WEa

| rowspan="2" | [[Pojazdy Szynowe Pesa Bydgoszcz|Pesa]]

| rowspan="2" | <ref name="bip.malopolska.pl-2017-2015">{{Cytuj|tytuł=UCHWAŁA Nr 2015/17 ZARZĄDU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO z dnia 5 grudnia 2017 r. w sprawie zawarcia z „Koleje Małopolskie” Sp. z o.o. umowy dzierżawy elektrycznych zespołów trakcyjnych serii EN64 nr 004, 006, 007 i 008|data=2012-12-05|data dostępu=2018-04-21|opublikowany=bip.malopolska.pl|url=https://bip.malopolska.pl/umwm,a,1399672,uchwala-nr-201517-zarzadu-wojewodztwa-malopolskiego-z-dnia-5-grudnia-2017-r-w-sprawie-zawarcia-z-kol.html}}</ref>

|{{r|taborKolejowy}}<ref name="IR-87277">{{cytuj stronę|url=http://inforail.pl/malopolska-rezygnuje-z-en81_more_87277.html|tytuł=Małopolska rezygnuje z EN81|data=2016-08-30|opublikowany=inforail.pl|data dostępu=2016-08-30|opublikowany=inforail.pl}}</ref>

|<ref name="taborKolejowy">{{cytuj stronę|url=http://inforail.pl/text.php?id=53974|tytuł=Lada dzień przetarg na pociągi w ramach południowej grupy zakupowej|data=2013-02-28|opublikowany=inforail.pl|data dostępu=2013-02-28|opublikowany=inforail.pl}}</ref>

Województwo małopolskie ma dość dużą liczbę instytucji kultury. Co czwarty zwiedzający polskie muzeum trafia do jednej z placówek na terenie województwa małopolskiego. W zbiorach państwowych, kościelnych i kolekcjach prywatnych znajduje się 20 proc. wszystkich polskich dzieł sztuki. Najważniejsze ekspozycje znajdują się: na Zamku Królewskiego na [[Wawel]]u, w oddziałach [[Muzeum Narodowe w Krakowie|Muzeum Narodowego]], w muzeach okręgowych w [[Tarnów|Tarnowie]] i [[Nowy Sącz|Nowym Sączu]], muzeach diecezjalnych w [[Tarnów|Tarnowie]] i [[Kraków|Krakowie]]. W [[Tarnów|Tarnowie]] znajduje się jedyna w [[Europa|Europie]] stała wystawa poświęcona pamięci [[Romowie|Romów]].

[[Plik:Rozdziele kościół 2.jpg|thumb|[[Kościół św. Jakuba w Rozdzielu]] z 1563 roku znajdujący się na [[Szlak Architektury Drewnianej (województwo małopolskie)|Szlaku Architektuty Drewnianej]]]]
[[Plik:Uzdrowisko krynica front.jpg|thumb|[[Stary Dom Zdrojowy w Krynicy-Zdroju|Stary Dom Zdrojowy]] w [[Krynica-Zdrój|Krynicy-Zdroju]]]]

W 2007 r. województwo odwiedziło ponad 14,5 milionówmiliona turystów, w tym 3 miliony z zagranicy (najwięcej z [[Niemcy|Niemiec]], [[Stany Zjednoczone|USA]], [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]], [[Francja|Francji]], [[Włochy|Włoch]] oraz [[Rosja|Rosji]] i [[Ukraina|Ukrainy]]).

Główne atrakcje turystyczne Małopolski to: [[Kraków|miasto Kraków]], Kopalnia Soli w Wieliczce, Kopalnia Soli w Bochni, były niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny [[Auschwitz-Birkenau]] w Oświęcimiu, kompleks drewnianych kościołów na [[Szlak Architektury Drewnianej (województwo małopolskie)|Szlaku Architektury Drewnianej]], tradycyjny spływ [[Przełom Dunajca|Przełomem Dunajca]] przez [[Pieniny]], a także najwyższe polskie góry – [[Tatry]] oraz miasto [[Zakopane]], nazywane zimową stolicą Polski.

Popularnymi obszarami turystyki pieszej i [[Sporty zimowe|sportów zimowych]] są [[Pasmo górskie|pasma górskie]] [[Beskidy|Beskidów]] (m.in.: [[Beskid Makowski]], [[Beskid Mały]], [[Beskid Niski]], [[Beskid Wyspowy]], [[Beskid Żywiecki]] oraz [[Gorce]]), a także [[Pieniny]] i [[Tatry]].

<ref name="RK-79402">{{Cytuj stronę|url=http://www.rynek-kolejowy.pl/wiadomosci/jest-porozumienie-woj-malopolskiego-i-pr-bylo-ryzyko-zawirowan--79402.html|tytuł=Jest porozumienie Małopolski i PR. „Było ryzyko zawirowań”|data=2016-12-10|opublikowany=rynek-kolejowy.pl|data dostępu=2016-12-11|opublikowany=rynek-kolejowy.pl}}</ref>

<ref name="RK-79516">{{Cytuj stronę|url=http://www.rynek-kolejowy.pl/wiadomosci/maminski-podstawilismy-tabor-zastepczy-kml-go-nie-maja-79516.html|tytuł=Mamiński: Podstawiliśmy tabor zastępczy, KMŁ go nie mają|data=2016-12-16|data dostępu=2016-12-21|opublikowany=rynek-kolejowy.pl|język=pl|data dostępu=2016-12-21}}</ref>