'''Carnegie libraries''' – sieć ponad 2500 publicznych [[Biblioteka|bibliotek]] ufundowanych przez amerykańskiego biznesmena [[Szkocja|szkockiego]] pochodzenia [[Andrew Carnegie|Andrew Carnegie’a]].
[[Plik:Carnegie Library, Dunfermline.jpg|mały|Budynek pierwszej biblioteki ufundowanej przez Andrew Carnegie w rodzinnym mieście Dunfermline]]
== Historia ==
Biblioteki powstawały w latach 1893–1919<ref>{{Cytuj |autor = Kriston Capps |tytuł = How Andrew Carnegie Built the Architecture of American Literacy |data dostępu = 2019-07-25 |opublikowany = CityLab |url = http://www.citylab.com/design/2014/10/how-andrew-carnegie-built-the-architecture-of-american-literacy/381953/ |język = en}}</ref>. Pierwsza biblioteka została wybudowana w mieście [[Dunfermline]] w [[Szkocja|Szkocji]], w [[1883]] r. Podobnie jak w pozostałych obiektach nad wejściem znajduje się motto „Niech stanie się światłość”. Pierwsza biblioteka w Stanach Zjednoczonych powstała w [[Pensylwania|Pensylwanii]] w [[Allegheny (Pittsburgh)|Allegheny]]. W mieście tym mieszkał po przyjeździe do USA Andrew Carnegie<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = (PDF) Historicising the Carnegie Free Library: The Case of Barbados |data dostępu = 2019-07-25 |opublikowany = ResearchGate |url = https://www.researchgate.net/publication/316842415_Historicising_the_Carnegie_Free_Library_The_Case_of_Barbados |język = en}}</ref>. Biblioteka w [[Bridgetown]] na [[Barbados]] była pierwszą biblioteką Carnegie, która powstała poza terytorium Wielkiej Brytanii i Ameryki Północnej. Biblioteka funkcjonowała w tym budynku do sierpnia 2006 roku, gdy musiano ją przenieść z powodu złego stanu technicznego budynku. Pomimo obietnic władz do 2010 roku stary budynek nie został wyremontowany<ref name=":0" />. 7 listopada 1917 roku realizacja programu została zakończona z powodu przystąpienia Stanów Zjednoczonych do wojny. Fundacja działała jeszcze przez kilka lat wspierając powstawanie bibliotek na które już została wypłacona dotacja<ref>[https://npgallery.nps.gov/GetAsset/491a25cb-e5f9-4248-b054-f4c099e94877 National Register of Historic Places Inventory Nomination Form] https://npgallery.nps.gov [dostęp 2019-07-25].</ref>.
== Lokalizacja bibliotek ==
Większość bibliotek powstało w Stanach Zjednoczonych Ameryki i Wielkiej Brytanii. Prośby o wsparcie w budowie bibliotek wysyłały również kolonie. Dzięki fundacji powstały nowe biblioteki w: [[Barbados]] (1903), [[Saint Lucia|St.Lucia]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Andrew Carnegie Public Library -– Castries, Saint Lucia -– Carnegie Library Buildings on Waymarking.com |data dostępu = 2019-07-25 |opublikowany = www.waymarking.com |url = http://www.waymarking.com/waymarks/WMNFZ1_Andrew_Carnegie_Public_Library_Castries_Saint_Lucia}}</ref> (1916), [[Dominika]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Brief History -– Dominica Library and Information Service |data dostępu = 2019-07-25 |opublikowany = dlis.gov.dm |url = http://dlis.gov.dm/library-services/roseau-public-library/history}}</ref> (1905), [[Saint Vincent i Grenadyny|Saint Vincent]]<ref>{{Cytuj |tytuł = The Carnegie Building -– Saint Vincent and the Grenadines National Trust |data dostępu = 2019-07-25 |opublikowany = wwwWww.svgnationaltrust.moonfruit.com |url = http://www.svgnationaltrust.moonfruit.com/the-carnegie-building/4568083748}}</ref> (1906), [[Trynidad i Tobago|Trinidad]] (1914)<ref>{{Cytuj |tytuł = Carnegie Free Library |data dostępu = 2019-07-25 |opublikowany = National Trust of Trinidad and Tobago |url = http://nationaltrust.tt/location/carnegie-free-library/ |język = en-US}}</ref> i [[Biblioteka Narodowa Gujany|Gujanie]] (1906)<ref>{{Cytuj |autor = Beverly Hinds |tytuł = Historical overview of public library development in theEnglish-speaking Caribbean |data = May 27, 2011 |data dostępu = 2019-07-25 |opublikowany = webcache.googleusercontent.com |url = https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:eJrxy7HHzdoJ:https://www.ifla.org/past-wlic/2011/81-hinds-en.pdf+&cd=15&hl=pl&ct=clnk&gl=pl}}</ref>. W Nowej Zelandii w latach 1908–1916 została sfinansowana budowa 18 bibliotek<ref>{{Cytuj |autor = New Zealand Ministry for Culture and Heritage Te Manatu Taonga |tytuł = Carnegie libraries in New Zealand |data dostępu = 2019-07-25 |opublikowany = teara.govt.nz |url = https://teara.govt.nz/en/221844 |język = en}}</ref>.