Agregaty pieniężne
Agregaty pieniężne, agregaty monetarne, miary pieniądza – różne miary ilości pieniądza w gospodarce, przy czym mianem pieniądza określa się aktywa, które można szybko zamienić na gotówkę bez znacznej utraty ich wartości. W praktyce agregaty pieniężne określone są jako sumy wartości gotówki w obiegu oraz depozytów bankowych o różnym stopniu płynności. W poszczególnych krajach wykorzystywane są różne definicje agregatów pieniężnych; w krajach Unii Europejskiej definicje agregatów pieniężnych zostały ujednolicone.
W tradycyjnym ujęciu pieniądz definiowany jest za pomocą funkcji (miernika wartości, środka cyrkulacji, środka płatniczego oraz środka gromadzenia oszczędności), jakie musi spełniać[1]. Ten sposób określenia pieniądza pozwala na wyjaśnienie wielu złożonych procesów oraz występujących w gospodarce powiązań między zjawiskami pieniężnymi. Jednak dla potrzeb polityki pieniężnej i statystyki monetarnej zaczęto posługiwać się agregatami pieniężnymi, które stanowią odzwierciedlenie szerszego podejścia do pojęcia podaży pieniądza od znaczenia nadawanego jej za pośrednictwem definicji funkcjonalnej.
Podstawowe agregaty pieniężne w Polsce edytuj
Poszczególne agregaty oznaczane są literą M i symbolami cyfrowymi wzrastającymi w miarę zmniejszającej się płynności zawartych w nich aktywów. Aktywa charakteryzujące się wysoką płynnością wykorzystywane są częściej jako środek płatniczy, natomiast aktywa o mniejszej płynności częściej wykorzystywane są do gromadzenia oszczędności. Wartości agregatów pieniężnych w Polsce publikowane są przez Narodowy Bank Polski z częstotliwością miesięczną[2].
M0 edytuj
Baza monetarna określona jako M0 = R + C, gdzie:
- R – pieniądz bezgotówkowy banków komercyjnych na rachunkach w banku centralnym,
- C – pieniądz gotówkowy (monety i banknoty w obiegu poza sektorem bankowym).
M1 edytuj
Określone jako M1 = C + D, obejmuje:
- C – pieniądz gotówkowy (monety i banknoty w obiegu poza sektorem bankowym),
- D – wkłady w bankach i podobnych instytucjach płatne na żądanie (depozyty bieżące).
M2 edytuj
Obejmuje M1, a dodatkowo depozyty i inne zobowiązania banków wobec podmiotów niebankowych o pierwotnym terminie zapadalności do 2 lat (włącznie) oraz depozyty z terminem wypowiedzenia do 3 miesięcy (włącznie).
M3 edytuj
Obejmuje M2, a dodatkowo operacje z przyrzeczeniem odkupu pomiędzy bankami a sektorem niebankowym oraz dłużne papiery wartościowe o terminie zapadalności do 2 lat (włącznie) emitowane przez banki.
Kontrolowanie podaży pieniądza edytuj
Jedna ze strategii polityki pieniężnej, popularna w wielu krajach do lat 90. XX w. W wyniku intensyfikacji procesu innowacji finansowych związek agregatów pieniężnych z inflacją i wzrostem gospodarczym stał się obecnie niestabilny, co spowodowało odejście banków centralnych od strategii kontroli podaży pieniądza, choć np. w przypadku Europejskiego Banku Centralnego roczny wzrost podaży pieniądza M3 brany jest pod uwagę w ramach analizy monetarnej. Strategia kontrolowania podaży pieniądza jest krytykowana na gruncie braku egzogeniczności podaży pieniądza. W praktyce banki centralne sprawują rzeczywistą kontrolę nad poziomem stóp procentowych, a kontrola wartości agregatów pieniężnych może się odbywać jedynie pośrednio[3].
Przypisy edytuj
- ↑ Ekonomia. Podejście historyczne i prospektywne, Marianna Księżyk (red.), Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne sp. z o.o. - Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków, 2012
- ↑ Miary pieniądza, Narodowy Bank Polski. Dostęp: 2014-04-12.
- ↑ Zob. Adam Kot, Marek Rozkrut, Od stereotypów do praktycznych aspektów prowadzenia współczesnej polityki pieniężnej, Bank i Kredyt, Vol. 35, No 3 (2004), Narodowy Bank Polski. Dostęp: 2014-04-12.
Bibliografia edytuj
- Piotr Szpunar: Polityka pieniężna. Cele i warunki skuteczności, Warszawa: PWE, 2000
- Janusz Ostaszewski (red.): Finanse, Warszawa: Difin, 2005
- Bogusław Pietrzak (red.): System finansowy w Polsce, Warszawa: PWN, 2006
- Andrzej Sławiński (red.): Polityka pieniężna, Warszawa: C.H.Beck, 2011
Linki zewnętrzne edytuj
- Aktualne wartości polskich agregatów pieniężnych. Dostęp: 4.04.2014.
- Definicje polskich agregatów monetarnych. Dostęp: 11.02.2021.