Chatterton (dramat)
Chatterton – dramat Alfreda de Vigny napisany i wystawiony w 1835.
Geneza utworu edytuj
Inspiracją dla napisania dramatu były rozważania autora nad rolą poety w społeczeństwie i jego nieuchronną osobistą tragedią. Sam de Vigny pisał, że miał zamiar naszkicować obraz "idealisty, którego niszczy zmaterializowane społeczeństwo"[1]. Chociaż główny bohater dramatu nosi nazwisko historycznego poety angielskiego Thomasa Chattertona, de Vigny nie przedstawił w utworze udokumentowanych faktów z jego życia, a jedynie zapożyczył nazwisko[2].
Treść edytuj
Chatterton, młody angielski poeta, żyje w nędzy, niezdolny do podjęcia pracy zarobkowej w zwykłym, niepowiązanym ze sztuką zawodzie. Jego jedyną nadzieją na poprawę losu jest wiara w przyszły sukces jego utworów. Używając fałszywego imienia Tom mężczyzna wynajmuje pokój u przemysłowca Johna Bella, z którego żoną, terroryzowaną przez małżonka Kitty zaczyna łączyć go głęboka sympatia. Tymczasem przypadkowi hulacy rozpoznają go i ujawniają jego prawdziwą tożsamość; pogłębia to jeszcze depresję Chattertona, który zaczyna rozważać samobójstwo. Od zamiaru tego odwodzi go przyjaciel, kwakier, przekonując go, że jest kochany przez Kitty.
W nadziei na pomoc, Chatterton kontaktuje się z merem Londynu, znajomym jego ojca. Ten jednak wyśmiewa jego ambicje literackie, dostarcza mu gazetę, w której poeta został oskarżony o plagiat, wreszcie proponuje podjęcie pracy lokaja. Zrozpaczony Chatterton zażywa śmiertelną dawkę opium. Wkrótce po nim umiera z rozpaczy Kitty.
Cechy utworu edytuj
Alfred de Vigny nie zamierzał dokonywać w swoim dramacie studium charakterów ani drobiazgowo analizować przeżyć postaci. Chatterton od początku był zamierzony jako sztuka z tezą, a jego ograniczona fabuła miała dowodzić słuszności przekonania autora, iż w społeczeństwie przemysłowym, szanującym wyłącznie materialny zysk, nie ma miejsca dla wrażliwego poety[2]. Tym samym bohaterowie dramatu winni być traktowani jako symbole określonych postaw, które jednak dzięki precyzji autora stają się realne. Zdaniem G. Lansona i P. Tuffrau nie dotyczy to jedynie bohatera tytułowego, który w ich ocenie jest postacią "chłodną i papierową"[2].
Z treścią dzieła miała harmonizować jego struktura: de Vigny zrezygnował z prezentowania w dziele elementów kolorytu lokalnego, z typowego dla swojej epoki mieszania gatunków oraz z budowania skomplikowanej, sensacyjnej intrygi. Chattertona nazywał "dramatem ascetycznym"[1].
W ocenie Lansona i Tuffrau współcześni autorowi romantycy zachwycali się Chattertonem głównie z uwagi na przesłanie dramatu. Dla późniejszych odbiorców podstawowym walorem dzieła było wyrażone w nim współczucie wobec ludzkiego cierpienia oraz subtelność psychologiczna[2].