Jezioro Powidzkie
Jezioro Powidzkie – jezioro polodowcowe typu rynnowego w woj. wielkopolskim, w powiecie słupeckim, w gminie Powidz (oraz częściowo w gminie Ostrowite), leżące na terenie Pojezierza Gnieźnieńskiego[2]. Jest największym jeziorem województwa wielkopolskiego i najczystszym jeziorem w Polsce[3][4].
| |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowości nadbrzeżne | |
| Region | |
| Wysokość lustra |
98,3-98,5 m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
1035,9-1174,7 ha |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Długość linii brzegowej |
33 910 m |
| Objętość |
134 776,2-131 279,2 tys. m³ |
| Hydrologia | |
| Klasa jakości wody |
II (w roku 2012)[1] |
| Rzeki wypływające | |
| Rodzaj jeziora |
rynnowe |
Położenie na mapie gminy Powidz  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu słupeckiego  | |
 52°24′33″N 17°56′00″E/52,409167 17,933333
| |
.jpg)
Jezioro Powidzkie jest źródłem rzeki Meszny, wypływającej z jeziora pomiędzy Giewartowem a Kochowem[5][6].
Dane morfometryczne edytuj
Powierzchnia zwierciadła wody według różnych źródeł wynosi od 1035,9 ha[2] przez 1097,5 ha[7] do 1174,7 ha[8].
Zwierciadło wody położone jest na wysokości 98,4–98,5 m n.p.m.[7] lub 98,3 m n.p.m.[8] Średnia głębokość jeziora wynosi 11,5 m[8] lub 12,7 m[2], natomiast głębokość maksymalna 46,0 m[8] lub 45,4 m[2].
Na podstawie badań przeprowadzonych w 2004 roku wody jeziora zaliczono do II klasy czystości[2][7] i II kategorii podatności na degradację[2]. W późniejszych latach czystość wody w jeziorze uległa poprawie. Według badań z 2015 roku, Jezioro Powidzkie zostało zaliczone do I klasy czystości[9]. W 2023 roku rekord widzialności w tym jeziorze wyniósł aż 10,38 m[10].
Rozwinięcie linii brzegowej wynosi – 2,97; Wskaźnik odsłonięcia – 81,6.[potrzebny przypis]. Powierzchnia zlewni całkowitej (z jeziorem) wynosi 80,1 km²[2].
W ciągu ostatnich kilku lat brzegi jeziora przesunęły się w niektórych miejscach do 5 metrów, a mielizna na środku jeziora, przekształciła się w małą wyspę. Jezioro objęte jest strefą ciszy, co sprawia, że wody jeziora są czyste z dobrze rozwiniętą fauną (m.in. łabędź niemy czy żuraw) i florą (np. komornica wąskolistna)[11].
W części północnej w jezioro wrzyna się długi na 3,5 km Półwysep Ostrowski[11].
Jezioro ma doskonałe warunki do kąpieli oraz do uprawienia sportów wodnych. Kąpieliska znajdują się m.in. w Giewartowie, Kosewie, Powidzu i Przybrodzinie[11].
Podczas zaborów przez jezioro przebiegała granica rosyjsko-pruska[11].
Legenda edytuj
Według dawnej legendy przed wiekami nad Jeziorem Powidzkim stał kamienny posąg pogańskiego bożka Powidza, a w pobliskim chramie jego nieśmiertelna córka Diwa strzegła wiecznie płonącego ognia. Któregoś dnia Mieszko I, głosząc nową wiarę, strącił jednak posąg do jeziora. Widząc to Diwa rzuciła się za posągiem w fale jeziora. Do dnia dzisiejszego w marcowe noce ma wynosić na brzeg posąg swojego ojca, śpiewając przy tym dawne pieśni ludowe[11].
Na podstawie tej legendy Józef Aleksander Mniszewski napisał poemat Powidzianka[11].
Przypisy edytuj
- ↑ Klasyfikacja wskaźników jakości wód. poznan.wios.gov.pl. [dostęp 2016-01-07]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2004. s. 91. [dostęp 2011-05-14].
- ↑ Wyborcza.pl [online], poznan.wyborcza.pl [dostęp 2023-08-28].
- ↑ Telewizja Polska S.A, Jeziora w Polsce z krystalicznie czystą wodą. Tu wypoczniesz jak na Malediwach [online], www.tvp.pl [dostęp 2023-08-28] (pol.).
- ↑ JEZIORO POWIDZ – Wedkarski Powidz [online], wedkarskipowidz.pl [dostęp 2017-06-01] (pol.).
- ↑ Powidzkie Jezioro – WIEM, darmowa encyklopedia [online], portalwiedzy.onet.pl [dostęp 2017-06-01].
- ↑ a b c Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 545. ISBN 83-232-1732-7.
- ↑ a b c d Według IRŚ za Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 545. ISBN 83-232-1732-7.
- ↑ Klasyfikacja wskaźników jakości wód jezior w województwie wielkopolskim za rok 2015.
- ↑ LM.pl, Rekordowy pomiar w Jeziorze Powidzkim. Naukowcy byli zszokowani [online], LM.pl - pierwszy portal w regionie, 10 czerwca 2023 [dostęp 2023-08-28] (pol.).
- ↑ a b c d e f Piotr Maluśkiewicz, Województwo konińskie : szkic monograficzny, wyd. 1, Warszawa: Państwowe Wydawn. Nauk, 1983, s. 250-251, ISBN 83-01-00534-3, OCLC 11783554