Torpor
Torpor – stan kontrolowanego obniżenia temperatury ciała przez zwierzęta stałocieplne. Wraz z obniżeniem temperatury ciała spowalniana jest praca serca oraz większość innych czynności fizjologicznych. Mianem torporu określa się zazwyczaj krótkotrwałe okresy obniżenia temperatury ciała, trwające od kilku godzin do kilku dni[1].
Dłuższe okresy odrętwienia zimą nazywane są hibernacją, a latem – estywacją. Torpor charakteryzuje się mniejszym stopniem spowolnienia metabolizmu, niż ma to miejsce w stanie hibernacji lub estywacji[1].
W stan torporu zapadają nietoperze oraz małe ptaki, takie jak kolibry i jerzykowe. Zazwyczaj zwierzęta te utrzymują normalną temperaturę ciała w porze dobowej aktywności, a w pozostałym okresie doby obniżają swoją temperaturę, oszczędzając w ten sposób energię, która normalnie zostałaby zużyta na utrzymanie wysokiej temperatury ciała. Taki stan odrętwienia może przeciągnąć się do kilku dni, jeżeli w tym czasie nie ma sprzyjających warunków do normalnej aktywności, np. silne opady deszczu uniemożliwiające żerowanie[1].
Torpor jest niezwykle skuteczną strategią przetrwania dla małych endotermicznych zwierząt. Zaobserwowano, że małe ssaki stosują go po pożarach buszu[2].
Kiedyś[kiedy?] uważano[kto?], że występuje tylko u ptaków i ssaków na półkuli północnej, gdzie zimy są bardziej dotkliwe, teraz wiadomo, że torpor jest powszechny u małych ssaków australijskich, a także został zaobserwowany u wielu małych gatunków australijskich ptaków[3].
Zobacz też edytuj
- diapauza
- hibernacja naturalna i sen zimowy
- estywacja – sen letni
- stupor
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Ewa Sołtys, Agnieszka Nawrot, Encyklopedia - biologia, Kraków: Wydawnictwo Greg, 2007, ISBN 978-83-7327-756-4, OCLC 749598940 [dostęp 2021-01-03].
- ↑ Clare Stawski i inni, The importance of mammalian torpor for survival in a post-fire landscape, „Biology Letters”, 11 (6), 2015, s. 20150134, DOI: 10.1098/rsbl.2015.0134, PMID: 26063748, PMCID: PMC4528463 [dostęp 2021-01-03].
- ↑ Torpor: a neat survival trick once thought rare in Australian animals is actually widespread [online], phys.org [dostęp 2021-01-03] (ang.).
Bibliografia edytuj
- Encyklopedia Biologia. Greg, 2008. ISBN 978-83-7327-756-4.