Wołodymyr Kubijowycz: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Dodano kategorię "Ludzie urodzeni w Nowym Sączu" za pomocą HotCat
WP:SK+ToS+Bn, drobne redakcyjne
Linia 1:
{{Biogram infobox
|imię i nazwisko = Wołodymyr Kubijowycz
|imię i nazwisko org = Володимир Кубійович
|grafika = Wolodymyr Kubijowycz.jpg
|opis grafiki =
|podpis = Власноручний підпис Володимира Кубійовича.jpeg
|data urodzenia = [[23 września]] [[1900]]
|miejsce urodzenia = [[Nowy Sącz]], [[Austro-Węgry]]
|data śmierci = [[2 listopada]] [[1985]]
|miejsce śmierci = [[Paryż]], [[Francja]]
|zawód = [[Geografia|geograf]], [[Etnografia|etnograf]]
|narodowość = [[Ukraińcy|ukraińska]]
|tytuł naukowy = profesor
|odznaczenia =
|commons = Category:Volodymyr Kubiyovych
|www =
}}
}}[[Plik:Володимир Кубійович. Volodymyr Kubiyovych. 1918.jpeg|185px|thumb|185px|Wołodymyr Kubijowycz w mundurze żołnierza artylerii [[Ukraińska Armia Halicka|Ukraińskiej Armii Halickiej]] 1919]]
[[Plik:Gubernator Hans Frank z członkami ukraińskiej delegacji dożynkowej przy stole na Zamku Królewskim w Krakowie. SM0 2-2923.jpg|245px|thumb|245px|Wołodymyr Kubijowycz i [[Hans Frank]] z ukraińską delegacją dożynkową. [[Zamek Królewski na Wawelu|Wawel]] 1943]]
'''Wołodymyr Kubijowycz''', [[język ukraiński|ukr.]] Володимир Кубійович, [[Język polski|pol.]] Włodzimierz Kubijowicz (ur. 23 września [[1900]] w [[Nowy Sącz|Nowym Sączu]], zm. 2 listopada [[1985]] w [[Paryż]]u) – ukraiński [[etnografia|etnograf]], [[geografia|geograf]], działacz narodowy. [[Docent]] [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytetu Jagiellońskiego]] (1928-391928–1939), profesor [[Wolny Uniwersytet Ukraiński|Wolnego Uniwersytetu Ukraińskiego]] (od 1940). Przewodniczący [[Ukraiński Komitet Centralny|Ukraińskiego Komitetu Centralnego]] (1939-451939–1945). Główny redaktor ''[[Encyclopedia of Ukraine|Encyklopedii Ukrainoznawstwa]]''. Sekretarz generalny [[Towarzystwo Naukowe im. Szewczenki|Towarzystwa Naukowego im. Szewczenki]], prezes oddziału Towarzystwa w Europie (od 1952).
 
== Życiorys ==
Pochodził z rodziny mieszanej etnicznie - ojciec był Ukraińcem, matka Polką. Przyrodnie rodzeństwo było Polakami.
 
Uzyskał maturę w gimnazjum w Nowym Sączu w czerwcu 1918 i zapisał się w październiku na studia historyczne na [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytecie Jagiellońskim]]. W listopadzie 1918 porzucił studia, wstępując ochotniczo do [[Ukraińska Armia Halicka|Ukraińskiej Armii Halickiej]], w czasie [[wojna polsko-ukraińska|wojny polsko-ukraińskiej]] służył w artylerii UHA. Zachorował na [[dur brzuszny|tyfus]], po zakończeniu działań wojennych powrócił do Krakowa, gdzie późną jesienią 1919 rozpoczął studia geograficzne na [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytecie Jagiellońskim]]. Ukończywszy studia, uzyskał tam [[doktor (stopień naukowy)|doktorat]] i [[habilitacja|habilitację]] pod kierownictwem naukowym prof. [[Ludomir Sawicki|Ludomira Sawickiego]]. W latach 1924-19281924–1928 był nauczycielem [[gimnazjum|gimnazjalnym]].
Pochodził z rodziny mieszanej etnicznie - ojciec był Ukraińcem, matka Polką. Przyrodnie rodzeństwo było Polakami.
 
W 1924 wziął udział w zorganizowanym w Pradze zjeździe słowiańskich geografów i etnografów. W 1931 został pełnym członkiem [[Towarzystwo Naukowe im. Szewczenki|Towarzystwa Naukowego im. Szewczenki]], stając na czele powołanej przez siebie komisji geograficznej. W latach 1928-1939 roku1928–1939 był docentem i wykładowcą na Uniwersytecie Jagiellońskim. W czerwcu 1939 cofnięto mu prawo wykładania na UJ. Wyjechał na wieś, [[kampania wrześniowa|atak Niemiec na Polskę]] zastał go w [[Myślenice|Myślenicach]]. W 1940 został profesorem [[Wolny Uniwersytet Ukraiński|Wolnego Uniwersytetu Ukraińskiego]] w [[Praga|Pradze]]<ref>''Кубiйович Володмир'' w: ''Енциклопедія історії України'': Т. 5. Редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. НАН України. Інститут історії України. – Київ 2008, Wyd. «Наукова думка». {{ISBN|966-00-0632-2}}, s. 442.</ref>. Był autorem wielu prac z etnografii, demografii i geografii [[Karpaty|Karpat]].
Uzyskał maturę w gimnazjum w Nowym Sączu w czerwcu 1918 i zapisał się w październiku na studia historyczne na [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytecie Jagiellońskim]]. W listopadzie 1918 porzucił studia wstępując ochotniczo do [[Ukraińska Armia Halicka|Ukraińskiej Armii Halickiej]], w czasie [[wojna polsko-ukraińska|wojny polsko-ukraińskiej]] służył w artylerii UHA. Zachorował na [[dur brzuszny|tyfus]], po zakończeniu działań wojennych powrócił do Krakowa, gdzie późną jesienią 1919 rozpoczął studia geograficzne na [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytecie Jagiellońskim]]. Ukończywszy studia, uzyskał tam [[doktor (stopień naukowy)|doktorat]] i [[habilitacja|habilitację]] pod kierownictwem naukowym prof. [[Ludomir Sawicki|Ludomira Sawickiego]]. W latach 1924-1928 był nauczycielem [[gimnazjum|gimnazjalnym]].
 
Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] był przewodniczącym [[Ukraiński Komitet Centralny|Ukraińskiego Komitetu Centralnego]] w [[Kraków|Krakowie]]. Komitet odpowiadał za działalność socjalną na rzecz [[weteran]]ów, edukację, działalność na rzecz poboru ochotników oraz przedsięwzięcia gospodarcze. Komitet był w latach 1939-19451939–1945 uznawany jako ukraińskie przedstawicielstwo wobec niemieckiej administracji okupacyjnej [[Generalne Gubernatorstwo|Generalnego Gubernatorstwa]]. BędącBył zwolennikiem [[OUN-M]] (frakcji [[Andrij Melnyk|Andrija Melnyka]] w Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów)<ref>[[Ryszard Torzecki]], ''Kwestia ukraińska w polityce III Rzeszy 1933-1945'', Warszawa 1972, s. 236.</ref> zatrudniał na kierowniczych stanowiskach w UCK ludzi związanych z ugrupowaniem Melnyka<ref>Ryszard Torzecki, ''Kwestia ukraińska w polityce III Rzeszy 1933-1945'', Warszawa 1972, s. 199, przyp. 12.</ref>.
W 1924 wziął udział w zorganizowanym w Pradze zjeździe słowiańskich geografów i etnografów. W 1931 został pełnym członkiem [[Towarzystwo Naukowe im. Szewczenki|Towarzystwa Naukowego im. Szewczenki]], stając na czele powołanej przez siebie komisji geograficznej. W latach 1928-1939 roku był docentem i wykładowcą na Uniwersytecie Jagiellońskim. W czerwcu 1939 cofnięto mu prawo wykładania na UJ. Wyjechał na wieś, [[kampania wrześniowa|atak Niemiec na Polskę]] zastał go w [[Myślenice|Myślenicach]]. W 1940 został profesorem [[Wolny Uniwersytet Ukraiński|Wolnego Uniwersytetu Ukraińskiego]] w [[Praga|Pradze]]<ref>''Кубiйович Володмир'' w: ''Енциклопедія історії України'': Т. 5. Редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. НАН України. Інститут історії України. – Київ 2008, Wyd. «Наукова думка». {{ISBN|966-00-0632-2}}, s.442.</ref>. Był autorem wielu prac z etnografii, demografii i geografii [[Karpaty|Karpat]].
 
18 kwietnia 1941 roku złożył na ręce gubernatora [[Hans Frank|Hansa Franka]] memoriał, w którym domagał się wydzielenia w Generalnym Gubernatorstwie terytorium [[Łemkowszczyzna|Łemkowszczyzny]] (wzdłuż linii: [[Dukla]], [[Brzozów]], [[Dynów]], [[Przeworsk]]) i [[Ziemia chełmska|Chełmszczyzny]] w granicach [[Traktat brzeski (9 lutego 1918)|traktatu brzeskiego]] jako terenu, który Ukraińcy traktowaliby jako własny etnograficznie, a skąd Polacy mieli być wysiedleni. 21 czerwca 1941 wnioski memoriału zostały przez Franka odrzucone<ref>[[Ryszard Torzecki]], ''Polacy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej'', Warszawa 1993, Wyd. PWN, {{ISBN|83-01-11126-7}} s.55. Por też. Володимир Кубійович [http://diasporiana.org.ua/istoriya/87-kubiyovich-v-ukrayintsi-v-generalniy-guberniyi-1939-1941/ ''Українці в Ґенеральній Губернії 1939-1941 - Історія Українського Центрального Комітету''], Chicago 1975 s. 417-428417–428, tam też pełen tekst memoriału i naniesiona odpowiedź Hansa Franka s. 543-586543–586. (język ukraiński i [[język niemiecki|niemiecki]]).</ref>. Po [[Atak Niemiec na ZSRR|ataku III Rzeszy na ZSRR]] i utworzeniu [[Dystrykt Galicja|Dystryktu Galicja]] Kubijowycz proponował z kolei wysiedlenie Polaków z Dystryktu Galicja do innych dystryktów Generalnego Gubernatorstwa, a Ukraińców z innych dystryktów do Dystryktu Galicja. Koncepcję tę podtrzymywał do końca 1943 roku, jednak nie doszło do jej realizacji z powodu braku zainteresowania Hansa Franka<ref>[[Ryszard Torzecki]], ''Polacy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej'', Warszawa 1993, Wyd. PWN, {{ISBN|83-01-11126-7}}, s. 214.</ref><ref>[[Grzegorz Motyka (historyk)|Grzegorz Motyka]] "Tak„Tak było w Bieszczadach. Walki polsko-ukraińskie w Polsce 1943-1948"1948”, Warszawa 1998 str. 86.</ref>. {{Link-interwiki|pl=Dieter Pohl|lang=de|tam=Dieter Pohl (Historiker)|tekst= Dieter Pohl}} uważa, że w świetle brutalności [[Wysiedlenia Polaków podczas II wojny światowej dokonane przez Niemców|wysiedleń, które miały miejsce poprzednio w Polsce]], Kubijowycz musiał sobie zdawać sprawę z konsekwencji swoich żądań<ref>"Hier„Hier ging es dem UZK um ''ethnische Flurbereinigung'' zugunsten der Ukrainer. Angesichts der Brutalität der bisherigen nationalsozialistischen Umsiedlungen in Polen mußte sich Kubijovyc über die möglichen
Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] był przewodniczącym [[Ukraiński Komitet Centralny|Ukraińskiego Komitetu Centralnego]] w [[Kraków|Krakowie]]. Komitet odpowiadał za działalność socjalną na rzecz [[weteran]]ów, edukację, działalność na rzecz poboru ochotników oraz przedsięwzięcia gospodarcze. Komitet był w latach 1939-1945 uznawany jako ukraińskie przedstawicielstwo wobec niemieckiej administracji okupacyjnej [[Generalne Gubernatorstwo|Generalnego Gubernatorstwa]]. Będąc zwolennikiem [[OUN-M]] (frakcji [[Andrij Melnyk|Andrija Melnyka]] w Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów)<ref>[[Ryszard Torzecki]], ''Kwestia ukraińska w polityce III Rzeszy 1933-1945'', Warszawa 1972, s. 236</ref> zatrudniał na kierowniczych stanowiskach w UCK ludzi związanych z ugrupowaniem Melnyka<ref>Ryszard Torzecki, ''Kwestia ukraińska w polityce III Rzeszy 1933-1945'', Warszawa 1972, s. 199, przyp. 12</ref>.
Konsequenzen seiner Forderung im klaren sein"sein”. Dieter Pohl, ''Nationalsozialistische Judenverfolgung in Ostgalizien 1941-1944. Organisation und Durchführung eines staatlichen Massenverbrechens'', Monachium 1997, {{ISBN|3-486-56313-0}} s. 41.</ref>.
 
18 kwietnia 1941 roku złożył na ręce gubernatora [[Hans Frank|Hansa Franka]] memoriał, w którym domagał się wydzielenia w Generalnym Gubernatorstwie terytorium [[Łemkowszczyzna|Łemkowszczyzny]] (wzdłuż linii: [[Dukla]], [[Brzozów]], [[Dynów]], [[Przeworsk]]) i [[Ziemia chełmska|Chełmszczyzny]] w granicach [[Traktat brzeski (9 lutego 1918)|traktatu brzeskiego]] jako terenu, który Ukraińcy traktowaliby jako własny etnograficznie, a skąd Polacy mieli być wysiedleni. 21 czerwca 1941 wnioski memoriału zostały przez Franka odrzucone<ref>[[Ryszard Torzecki]], ''Polacy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej'', Warszawa 1993, Wyd. PWN, {{ISBN|83-01-11126-7}} s.55. Por też. Володимир Кубійович [http://diasporiana.org.ua/istoriya/87-kubiyovich-v-ukrayintsi-v-generalniy-guberniyi-1939-1941/ ''Українці в Ґенеральній Губернії 1939-1941 - Історія Українського Центрального Комітету''], Chicago 1975 s. 417-428, tam też pełen tekst memoriału i naniesiona odpowiedź Hansa Franka s. 543-586. (język ukraiński i [[język niemiecki|niemiecki]]).</ref>. Po [[Atak Niemiec na ZSRR|ataku III Rzeszy na ZSRR]] i utworzeniu [[Dystrykt Galicja|Dystryktu Galicja]] Kubijowycz proponował z kolei wysiedlenie Polaków z Dystryktu Galicja do innych dystryktów Generalnego Gubernatorstwa, a Ukraińców z innych dystryktów do Dystryktu Galicja. Koncepcję tę podtrzymywał do końca 1943 roku, jednak nie doszło do jej realizacji z powodu braku zainteresowania Hansa Franka<ref>[[Ryszard Torzecki]], ''Polacy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej'', Warszawa 1993, Wyd. PWN, {{ISBN|83-01-11126-7}}, s. 214</ref><ref>[[Grzegorz Motyka (historyk)|Grzegorz Motyka]] "Tak było w Bieszczadach. Walki polsko-ukraińskie w Polsce 1943-1948", Warszawa 1998 str. 86</ref>. {{Link-interwiki|pl=Dieter Pohl|lang=de|tam=Dieter Pohl (Historiker)|tekst= Dieter Pohl}} uważa, że w świetle brutalności [[Wysiedlenia Polaków podczas II wojny światowej dokonane przez Niemców|wysiedleń, które miały miejsce poprzednio w Polsce]], Kubijowycz musiał sobie zdawać sprawę z konsekwencji swoich żądań<ref>"Hier ging es dem UZK um ''ethnische Flurbereinigung'' zugunsten der Ukrainer. Angesichts der Brutalität der bisherigen nationalsozialistischen Umsiedlungen in Polen mußte sich Kubijovyc über die möglichen
Konsequenzen seiner Forderung im klaren sein". Dieter Pohl, ''Nationalsozialistische Judenverfolgung in Ostgalizien 1941-1944. Organisation und Durchführung eines staatlichen Massenverbrechens'', Monachium 1997, {{ISBN|3-486-56313-0}} s. 41.</ref>.
 
{{osobny artykuł|Ukrainizacja ziemi chełmskiej}}
 
W 1943 roku był promotorem powstania oraz wziął czynny udział w organizowaniu i formowaniu [[14 Dywizja Grenadierów SS (1 ukraińska)|ukraińskiej 14 Dywizji Grenadierów SS]]. Jako przewodniczący UKC poparł formowanie dywizji, traktując ją od samego początku jako ukraińskie siły zbrojne i zaczątek armii narodowej.
{{Wikiźródła|Przedmowa z okazji zezwolenia na utworzenie "SS„SS Schutzende Division Galizien"Galizien”|przemówienia Wołodymyra Kubijowycza, przewodniczącego UKC, z okazji zgody na utworzenie 14 Dywizji Grenadierów SS}}
[[Plik:Volodymyr Kubiyovych.jpg|250px|thumb|250px|Wołodymyr Kubijowycz na [[FDC|kopercie okolicznościowej]] Poczty Ukrainy 2000]]
Wyjechał do [[III Rzesza|Niemiec]] wraz z innymi działaczami UKC przed wkroczeniem do Krakowa [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]] w styczniu 1945.
 
Od 17 marca 1945 do końca wojny był zastępcą [[Pawło Szandruk|Pawła Szandruka]] – jako przewodniczącego [[Ukraiński Komitet Narodowy|Ukraińskiego Komitetu Narodowego]].
 
Po wojnie zamieszkał w [[Bawaria|Bawarii]] w [[Okupacja aliancka Niemiec|amerykańskiej strefie okupacyjnej Niemiec]] i skupił się na aktywności naukowej. Na emigracji był sekretarzem generalnym [[Towarzystwo Naukowe im. Szewczenki|Towarzystwa Naukowego im. Tarasa Szewczenki]] (w latach od 1947 do 19631947–1963), a od 1952 prezesem jego europejskiej filii (od 1952 Towarzystwo ma strukturę federacyjną). Od 1947 był wykładowcą na przeniesionym do Monachium z Pragi [[Wolny Uniwersytet Ukraiński|Wolnym Uniwersytecie Ukraińskim]]. W 1951, w związku z przeniesieniem europejskiego ośrodka Towarzystwa Naukowego im. Szewczenki do [[IV Republika Francuska|Francji]] zamieszkał w [[Sarcelles]] pod Paryżem.
 
W 1949 został głównym redaktorem ''[[Encyclopedia of Ukraine|Encyklopedii Ukrainoznawstwa]]'', następnie wydawcą tejże encyklopedii. Jest również redaktorem dwutomowej "Encyklopedii„Encyklopedii Ukrainy"Ukrainy” (części ''Encyklopedii Ukrainoznawstwa''). Encyklopedia obejmuje łącznie dziesięć woluminów, wydanych w latach 1949–1984. Od 1981 członek honorowy kolegium redakcyjnego.
 
Autor ponad 80 prac naukowych z zakresu geografii Ukrainy.
Linia 52:
* ''Przyczynek do antropogeografii Gorganów'', Kraków 1921.
* ''Życie pasterskie w Beskidach Magorskich'', Kraków 1927.
* ''Górna granica osadnictwa w dolinie Bystrzycy Nadwórniańskiej (La limite supérieure de l'habitatl’habitat dans la vallée de la Bystrzyca Nadwórniańska)'', Kraków 1929.
* ''Rozmieszczenie Ukraińców w Azji'', Warszawa 1934.
* [http://chtyvo.org.ua/authors/Kubiovych/Atlias_Ukrainy_i_sumezhnykh_kraiv/ ''Атляс України й сумежних країв''], Львів 1937
Linia 59:
* (redakcja) ''Ukraine: A Concise Encyclopadia'', Vol. 2, Toronto: University of Toronto Press 1963, {{ISBN|0-8020-3105-6}}.
* ''Naukowi Praci'', t. I, Paryż – Lviv 1996.
* [http://chtyvo.org.ua/authors/Kubiovych/Zminy_v_stani_naselennia_Ukrainskoi_RSR_u_19591969_rr/ ''Зміни в стані населення Української РСР у 1959—19691959–1969 рр.''] ''Український історик'' 1972, Nr 01-02 (33-34)
* [http://diasporiana.org.ua/istoriya/87-kubiyovich-v-ukrayintsi-v-generalniy-guberniyi-1939-1941/ ''Українці в Ґенеральній Губернії 1939-1941 - Історія Українського Центрального Комітету''], Chicago 1975
 
== Bibliografia, literatura, linki ==
* ''Кубiйович Володмир'' w: ''Енциклопедія історії України'': Т. 5. Редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. НАН України. Інститут історії України. – Київ 2008, Wyd. «Наукова думка». {{ISBN|966-00-0632-2}}, s.440-444 440–444.
 
* ''Кубiйович Володмир'' w: ''Енциклопедія історії України'': Т. 5. Редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. НАН України. Інститут історії України. – Київ 2008, Wyd. «Наукова думка». {{ISBN|966-00-0632-2}}, s.440-444.
* Володмир Кубiйович, ''Менi 85'' München 1985, [http://diasporiana.org.ua/memuari/2073-kubiyovich-v-meni-85/ wersja elektroniczna autobiografii Wołodymyra Kubijowycza]
* [[Paul Robert Magocsi]], ''A History of Ukraine'', Toronto: University of Toronto Press 1996, {{ISBN|0-8020-0830-5}}.
* Marek Radomski, ''Sprawa pozbawienia prawa wykładu docenta UJ, dra Włodzimierza Kubijowicza w czerwcu 1939 roku'' w: ''[[Zeszyty Historyczne]]'', z. 123, Paryż 1998, wyd. [[Instytut Literacki]], {{ISBN|2-7168-0170-3}}, s. 27-4827–48.
* Ołeh Szablij, ''Volodymyr Kubijovyč''. ''Encyklopedija žyt'jažyt’ja i tvorenija'', 2000.
* ''Staat und Gesellschaft im Kriege 1939 bis 1945''. {{ISBN|3-421-06528-4}} 2005. (Kubijovyč, s. 947-949947–949)
* [[Ryszard Torzecki]], ''Polacy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej'', Warszawa 1993 Wyd. [[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]], {{ISBN|83-01-11126-7}}
* [http://www.shevchenko.org/ ''Towarzystwo Naukowe im Szewczenki'']
Linia 80 ⟶ 79:
{{Kontrola autorytatywna}}
 
{{DEFAULTSORTSORTUJ:Kubijowycz, Wołodymyr}}
[[Kategoria:Ukraińscy etnografowie]]
[[Kategoria:Ukraińscy geografowie]]