Mohammad Daud Chan: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Dodano kategorię "Ludzie urodzeni w Kabulu" za pomocą HotCat |
Andrzei111 (dyskusja | edycje) |
||
Linia 19:
|2 następca = [[Mohammad Yusuf Chan]]
|commons = Category:Mohammed Daoud Khan
|quote =
}}
'''Sardar Mohammad Daud Chan''' (ur. [[18 lipca]] [[1909]] w [[Kabul]]u, zm. [[28 kwietnia]] [[1978]] w Kabulu) – [[Afganistan|afgański]] wojskowy i polityk, premier Afganistanu w latach 1953-1963, pierwszy prezydent Afganistanu w latach 1973-1978. Nazywany „czerwonym księciem”.
Linia 32:
=== Prezydent ===
{{Osobny artykuł|I Republika Afganistanu}}
Na skutek długotrwałej suszy w latach 1970-1973, w wyniku której zmarło z głodu ok. 80 tys. osób (mimo dostaw żywności z [[Stany Zjednoczone|USA]], ZSRR i [[Chińska Republika Ludowa|Chin]]), gwałtownie pogorszyła się sytuacja gospodarcza Afganistanu. Doszło także do nasilenia się napięć wewnętrznych. Wykorzystując sytuację, 17 lipca 1973 roku Daud Chan z [[Ludowo-Demokratyczna Partia Afganistanu|Ludowo-Demokratycznej Partii Afganistanu]] (a konkretnie jej umiarkowanej frakcji „Parczam”) i grupą radykalnych oficerów dokonał bezkrwawego zamachu stanu i obalił nieobecnego w kraju króla Zaher Szaha. Tego samego dnia ogłoszony został przez Daud Chana (w orędziu radiowym do narodu) koniec monarchii afgańskiej i proklamowana została [[I Republika Afganistanu|Republika Afganistanu]]. Daud Chan odwdzięczył się LDP-A za pomoc w obaleniu króla, powierzając działaczom umiarkowanego „Parczamu” 7 stanowisk ministerialnych w republikańskim rządzie<ref>Tomsen 2011, s. 107.</ref>. Po obaleniu monarchii Daud Chan został prezydentem, szefem rządu, ministrem obrony narodowej oraz ministrem spraw zagranicznych Afganistanu. Demokratyczna konstytucja z 1964 roku została zawieszona, a działający na jej podstawie [[Zgromadzenie Narodowe (Afganistan)|dwuizbowy parlament]] ([[Izba Ludowa (Afganistan)|Izba Ludowa]] i [[Izba Starszych]]) został zastąpiony przez [[Loja Dżirga|Wielkie Zgromadzenie]], którego członkowie w znacznej części pochodzili z nominacji prezydenta.
W początkowym okresie rządów Daud Chan prowadził politykę współpracy z ZSRR co nie spodobało się Stanom Zjednoczonym które oskarżyły go o chęć wprowadzenia w kraju rządu według wzorca radzieckiego<ref>Tomsen 2011, s. 105.</ref>. W 1974 roku zatwierdził plan gospodarczy, którego celem było zwiększenie potencjału wojskowego Afganistanu. Przyczyniły się do tego rosnące obawy o brak nowoczesnej armii, która mogłaby dorównać siłom zbrojnym [[Iran]]u i Pakistanu. Przez następne dwa lata [[port lotniczy Kabul|Międzynarodowy Port Lotniczy w Kabulu]] i [[baza lotnicza Bagram|baza lotnicza w Bagram]] otrzymywały dostawy zaawansowanej technicznie broni produkcji radzieckiej. W dniach 12-15 kwietnia 1977 roku Daud Chan złożył wizytę w [[Moskwa|Moskwie]]. Od 1976 roku, w obliczu wzrostu popularności LDPA, Daud Chan zacieśniał relacje z państwami zachodnimi, a także z innymi krajami muzułmańskimi. W 1976 roku podpisał z Pakistanem wstępny układ o rozwiązaniu problemu Pasztunów mieszkających na południe od linii Duranda, a w 1977 roku zawarł z Egiptem umowę o współpracy wojskowej. Nowy kurs polityki Daud Chana nie spodobał się Kremlowi, który obawiał się utraty kontroli nad rządem w Kabulu i planował nawet obalenie Daud Chana oraz ustanowienie w Afganistanie proradzieckiego rządu. Obalenie Daud Chana planowali także przebywający na emigracji (głównie w Pakistanie) opozycjoniści, spośród których wielu zasiliło później szeregi [[mudżahedin]]ów, m.in. [[Burhanuddin Rabbani]] (prezydent w latach 1992-1996) oraz [[Gulb ad-Din Hakmatjar|Gulbuddin Hekmatjar]] (premier w latach 1993-1994 i w okresie czerwiec-wrzesień 1996 roku).
Linia 40:
=== Rewolucja kwietniowa ===
{{Osobny artykuł|rewolucja kwietniowa}}
19 kwietnia 1978 roku odbył się pogrzeb [[Mir Akbar Khyber]]a, zamordowanego działacza LDPA z frakcji „Parczam”<ref>Jakub Tyszkiewicz, Edward Czapiewski ''Historia powszechna. Wiek XX'', wyd. 2010 r., s. 722-724</ref><ref>Gladstone, Cary (2001). ''Afghanistan Revisited''. Nova Publishers. s. 116. {{ISBN|978-1590334218}}.</ref>. Polityczne zabójstwo zorganizowane przez Dauda przyczyniło się on do mobilizacji LDPA
28 czerwca 2008 roku ciało Daud Chana zostało odnalezione w masowym grobie odkrytym na obrzeżach Kabulu<ref>[http://wiadomosci.onet.pl/1779935,12,item.html Afganistan: ciało prezydenta w masowym grobie 30.06.2008 (www.onet.pl)].</ref>. Oprócz zwłok Daud Chana znaleziono też ciała kilku członków jego rodziny oraz rządu. 4 grudnia 2008 roku Ministerstwo Zdrowia Afganistanu poinformowało, że zwłoki Daud Chana zostały zidentyfikowane na podstawie uzębienia. 17 marca 2009 roku odbył się państwowy pogrzeb Daud Chana.
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
* Tomsen, Peter (2011). ''The Wars of Afghanistan: Messianic Terrorism, Tribal Conflicts, and the Failures of Great Powers''. PublicAffairs. {{ISBN|978-1-58648-763-8}}.
{{Prezydenci Afganistanu}}
Linia 52 ⟶ 53:
{{Kontrola autorytatywna}}
{{
[[Kategoria:Afgańscy ministrowie spraw zagranicznych]]
[[Kategoria:Premierzy Afganistanu]]
[[Kategoria:Prezydenci Afganistanu]]
| |||