Białko C-reaktywne: Różnice pomiędzy wersjami

'''Białko C-reaktywne''' ({{w języku|enang.|C-reactive protein}}, CRP) – [[białka|białko]] należące do tzw. [[białka ostrej fazy|białek ostrej fazy]]. Wytwarzane głównie w [[wątroba|wątrobie]] i [[adipocyt|komórkach tłuszczowych]]<ref>{{Cytuj|autor=LauDavid D.C.W. Lau, Bikramjit Dhillon B., Hongyun Yan H., SzmitkoPaul P.E. Szmitko, Subodh Verma S.|tytuł=Adipokines: molecular links between obesity and atheroslcerosis|wydawcaczasopismo=Am. J. Physiol. Heart Circ. Physiol (|data=2005), H2031–2041|wolumin=288 |numer=5 |s=H2031–H2041 |pmid=15653761 |doi=10.1152/ajpheart.01058.2004 |dostęp=o |język=en}}</ref>, a następnie wydzielane do krwi.

Białko C-reaktywne bierze udział w [[odpowiedź odpornościowa|odpowiedzi immunologicznej]], ponieważ ułatwia wiązanie [[układDopełniacz dopełniacza(biologia)|dopełniacza]], ułatwiając tym samym [[opsonizacja|opsonizację]] i [[fagocytoza|fagocytozę]] czynnika infekcyjnego oraz moduluje funkcję [[granulocytGranulocyty|granulocytów]]ów i [[monocyt]]ów. Jest najwcześniej odkrytym [[Receptory rozpoznające wzorce|receptorem rozpoznającym wzorce]] (PRR)<ref>{{Cytuj |autor = Alberto Mantovani, Cecilia Garlanda, Andrea Doni, Barbara Bottazzi |tytuł = Pentraxins in innate immunity: from C-reactive protein to the long pentraxin PTX3 |czasopismo = Journal of Clinical Immunology |data = 2008-1 |data dostępu = 2019-09-03 |issn = 0271-9142 |wolumin = 28 |numer = 1 |s = 1–13 |doi = 10.1007/s10875-007-9126-7 |pmid = 17828584 |dostęp=z |język=en}}</ref>

Nazwę białko ''C„C-reaktywne''reaktywne” nadano po jego odkryciu, z uwagi na zdolność do łączenia się z wielocukrem, określanym literą ''C''„C”, a wchodzącym w skład otoczki bakteryjnej [[Dwoinka zapalenia płuc|dwoinki zapalenia płuc]] (''{{j|la|Streptococcus pneumoniae}}'')<ref name="jakóbisiak2017">{{Cytuj książkę | nazwiskoautor = Gołąb, |J.; imięJakóbisiak, =M.; JLasek, M.; |Stokłosa, T. |tytuł = Immunologia | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | data = 2017 | isbn = 978-83-01-19450-5 | nazwisko2 = Jakóbisiak | imię2 = M. | nazwisko3 = Lasek | imię3 = M. |nazwisko4 = Stokłosa |imię4 = T. |stronys = 224}}</ref>.

Podwyższone stężenie CRP we krwi występuje w<ref>{{cytuj książkę|nazwiskoautor=Szczeklik|imię=, Andrzej; Gajewski, Piotr |tytuł=Interna Szczeklika 2017|rokdata=2017 |wydawca=Wydawnictwo Medycyna Praktyczna |miejsce=Kraków |imię2=Piotr|nazwisko2=Gajewski|stronys=1932 |isbn=978-83-7430-517-4}}</ref>:

* [[uraz (medycyna)|urazach]],

* [[zawał mięśnia sercowego|zawale serca]],

* [[nowotwór|nowotworach]].

Na stężenie CRP mają także wpływ takie czynniki jak płeć, masa ciała, wiek, rasa/badana populacja, palenie tytoniu, stosowane leki oraz metoda oznaczania, dlatego nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych dla tego oznaczenia.

Stężenie CRP we krwi zdrowego człowieka zwykle nie przekracza 5 [[mili|m]][[g]]&nbsp;mg/[[litr|l]] (najczęściej 0,1-31–3,0&nbsp;mg/l), ale w ciągu 24–48 godzin może zwiększyć się nawet 1000-krotnie. Uznaje się, że stężenie powyżej 10&nbsp;mg/l mocno przemawia za obecnością stanu zapalnego o różnej etiologii. U osób z [[nowotwór|chorobami nowotworowymi]] stężenie CRP może osiągać wartości trójcyfrowe, ale największe wartości obserwuje się w zakażeniach [[bakterie Gram-ujemne|bakteriami Gram-ujemnymi]], po dużych [[uraz (medycyna)|urazach]] lub operacjach (ponad 500&nbsp;mg/l).

Oznaczenie stężenia CRP wykorzystuje się w monitorowaniu przebiegu lub zagrożenia (np. po operacjach chirurgicznych) chorobami zapalnymi (zakażenie bakteryjne lub wirusowe), u pacjentów z przewlekłymi chorobami zapalnymi (np. [[choroby reumatyczne]]) oraz niektórych nowotworów. W tych przypadkach stężenie CRP oznacza się metodami stosunkowo mało czułymi, w zakresie 10-1000 10–1000&nbsp;mg/l.

Ponadto coraz częściej służy do oceny ryzyka [[incydent sercowo-naczyniowy|incydentów sercowo-naczyniowych]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://portalwiedzy.onet.pl/4868,11123,1527151,1,czasopisma.html | tytuł = Poznaj nowe sposoby dbania o serce | archiwumurl = http://web.archive.org/web/20090122021956/http://portalwiedzy.onet.pl:80/4868,11123,1527151,1,czasopisma.html | zarchiwizowano = 2009-01-22 | data = 15 stycznia 2009 | autor = Jane E. Brody |praca=Portal wiedzy |opublikowany = New York TimesOnet.pl}}</ref>, ponieważ istnieje zależność między poziomem CRP we krwi a ryzykiem chorób wieńcowych. Stosuje się test wysokoczuły, tzw. hs-CRP, pozwalający oznaczyć poziom w zakresie 0,5-105–10 mg/l. Należy pamiętać, aby nie oceniać ryzyka wieńcowego za pomocą hs-CRP u osób z przewlekłym stanem zapalnym, ponieważ poziom CRP będzie u nich bardzo wysoki nie z powodu wysokiego ryzyka, a z powodu stanu zapalnego; innymi słowy oznaczamy metodą wysokoczułą tylko u osób zdrowych. Przydatne jest jednoczesne wykonanie profilu lipidowego.

* niskie ryzyko: hs-CRP < 1,0 &nbsp;mg/l,

* przeciętne ryzyko: hs-CRP w zakresie 1,0 - 30–3,0 &nbsp;mg/l,

* wysokie ryzyko: hs-CRP > 3,0 &nbsp;mg/l.