Stanisław Żuprański
Stanisław Jan Żuprański (ur. 3 listopada 1874 w Łęczycy, zm. 4 kwietnia 1938 w Kaliszu) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego.
 podpułkownik piechoty
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1892–1927 |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys edytuj
Urodził się 3 listopada 1874[1] w Łęczycy[2]. Syn Ignacego i Marii z Szulakiewiczów[3]. Uczył się w gimnazjum w Kaliszu (prawdopodobnie w Męskim Gimnazjum Klasycznym), pod koniec lat 80. XIX wieku wraz z rodziną przeprowadził się do Władykaukazu, gdzie kontynuował naukę w Szkole Realnej, którą ukończył w 1892 roku[4].
We wrześniu 1892 roku zgłosił się na ochotnika do armii rosyjskiej, gdzie przydzielono go do 80 Kabardyńskiego Pułku Piechoty w Aleksandropolu. W 1894 roku został wysłany do Szkoły Wojskowej w Tyflisie, którą ukończył w 1896 roku, uzyskując stopień podporucznika i przydział do 187 Awarskiego Pułku Piechoty[4]. Od 30 maja 1908 roku pełnił funkcję pomocnika naczelnika wojskowego Baku. W 1909 roku został awansowany na stopień kapitana i objął stanowisko naczelnika wojskowego w Szemasze, funkcję tę pełnił do 1914 roku[5].
Podczas I wojny światowej brał udział w walkach na froncie rosyjsko–tureckim jako dowódca batalionu 3 Kaukaskiego Pułku Strzelców. 10 lutego 1915 roku awansował na stopień podpułkownika. 24 lutego 1915 roku z powodu choroby został ewakuowany do Tyflisu i uznany za niezdolnego do pełnienia dalszej służby na froncie, następnie został jednak przydzielony do oddziału pełniącego służbę na granicy z Persją[5].
1 marca 1917 roku został przydzielony do sztabu Kaukaskiego Okręgu Wojskowego, 30 maja tego samego roku został naczelnikiem punktu ewakuacyjnego w Noworosyjsku[5]. Po rewolucji październikowej przydzielono mu stanowisko pomocnika naczelnika punktu ewakuacyjnego, wkrótce potem porzucił służbę w armii rosyjskiej[6]. W połowie 1918 roku przybył do Warszawy, 17 lipca 1918 roku zgłosił się do służby w Polskiej Sile Zbrojnej, gdzie pozostawał bez przydziału. W grudniu 1918 roku zamieszkał w Kaliszu, wkrótce potem został kierownikiem Sekcji Poboru i Uzupełnień w Wydziale Uzupełnień Ministerstwa Spraw Wojskowych[6].
10 stycznia 1919 został komendantem Powiatowej Komendy Uzupełnień Kalisz[7]. Równocześnie pełnił obowiązki komendanta miasta Kalisza[8][9]. Od jesieni do końca 1919 służył w Sztabie Dowództwa Okręgu Generalnego „Łódź” na stanowisku szefa Oddziału V dla Spraw Żołnierskich[10][11].
15 lipca 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu majora, w piechocie, w grupie oficerów byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej. Tego samego dnia minister spraw zezwolił mu „korzystać tytularnie ze stopnia podpułkownika”. W tym czasie nadal pełnił służbę w PKU 29 pp w Kaliszu[12]. W lipcu tego roku został przydzielony do Dowództwa Okręgu Generalnego „Kielce” na stanowisko szefa Wydziału V Sztabu[13][14]. 21 lipca 1920 został uznany przez Komisję Superrewizyjną za niezdolnego do służby frontowej, a zdolnego wyłącznie do służby kancelaryjno-administracyjnej[15]. 29 lipca tego roku został przeniesiony na stanowisko komendanta PKU Poznań[16][8]. 1 czerwca 1921 został wcielony do 57 Pułku Piechoty Wielkopolskiej, jako oddziału macierzystego z pozostawieniem na zajmowanym stanowisku w PKU Poznań[17]. W listopadzie 1921, w związku z wprowadzeniu pokojowej organizacji służby poborowej, został wyznaczony na stanowisko inspektora komend uzupełnień[8]. 3 maja 1922 został zatwierdzony w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 91. lokatą w korpusie oficerów piechoty[18]. Później został przeniesiony do 60 Pułku Piechoty Wielkopolskiej w Ostrowie Wlkp. i przydzielony do Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych na stanowisko zastępcy szefa Wydziału Poborowego[19][20]. Brał udział w pracach nad ustawą o powszechnym obowiązku służby wojskowej, która została uchwalona 23 maja 1924[8]. Za ten okres służby otrzymał pochwałę ówczesnego ministra spraw wojskowych gen. dyw. Władysława Sikorskiego[21].
10 stycznia 1925 roku poślubił Stanisławę Jankę[22]. W styczniu 1925 na własną prośbę został przydzielony do Powiatowej Komendy Uzupełnień Łódź Powiat na stanowisko komendanta[23][24][25]. Z dniem 1 marca 1927 został mu udzielony dwumiesięczny urlop z zachowaniem uposażenia, a z dniem 30 kwietnia tego roku został przeniesiony w stan spoczynku[26][27].
W 1934, jako oficer stanu spoczynku pozostawał w ewidencji PKU Kalisz. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr VII[27]. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”[1].
Po zakończeniu służby wojskowej zamieszkał w Poznaniu[28], a następnie w Kaliszu[8]. Był członkiem zarządu miejscowego koła Towarzystwa byłych wychowańców szkół kaliskich, członkiem zarządu Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej oraz członkiem Związku Obrony Kresów Zachodnich[2] i Stowarzyszenia Byłych Wychowanków Kaliskich Szkół Średnich[29].
Zmarł 4 kwietnia 1938 w Kaliszu[2]. Jego pogrzeb odbył się dwa dni później na Cmentarzu Tynieckim w Kaliszu[29].
Odznaczenia edytuj
W trakcie służby w armii rosyjskiej został odznaczony Orderem Świętego Stanisława III klasy, Orderem Świętej Anny II i III klasy oraz perskim Orderem Lwa i Słońca II i III klasy[6].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 325, 990.
- ↑ a b c Wize 1938 ↓, s. 9.
- ↑ Jarno 2022 ↓, s. 198.
- ↑ a b Jarno 2022 ↓, s. 199.
- ↑ a b c Jarno 2022 ↓, s. 200.
- ↑ a b c Jarno 2022 ↓, s. 201.
- ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 4 z 16 stycznia 1919 roku, poz. 197.
- ↑ a b c d e Wize 1938 ↓, s. 10.
- ↑ Jarno 2001 ↓, s. 39.
- ↑ Jarno 2001 ↓, s. 30, 39.
- ↑ Jarno 2022 ↓, s. 206.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 27 z 21 lipca 1920 roku, s. 595, 613.
- ↑ Rozkaz DOGen. Kielce ↓, Nr 60 z 12 lipca 1920 roku, pkt 692.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 21 z 9 czerwca 1920 roku, s. 423.
- ↑ Rozkaz DOGen. Kielce ↓, Nr 66 z 29 lipca 1920 roku, pkt 614.
- ↑ Rozkaz DOGen. Kielce ↓, Nr 66 z 29 lipca 1920 roku, pkt 613.
- ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 176, 976.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 23.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 16, 296, 397.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 16, 268, 342.
- ↑ Pochwała. „Rozwój”. 174, s. 7, 1925-06-26. Łódź..
- ↑ Jarno 2022 ↓, s. 212.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 14 stycznia 1925 roku, s. 14.
- ↑ Jarno 2001 ↓, s. 170.
- ↑ Jarno 2022 ↓, s. 211.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 5 lutego 1927 roku, s. 38, 44.
- ↑ a b Jarno 2022 ↓, s. 217.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 897.
- ↑ a b Jarno 2022 ↓, s. 218.
Bibliografia edytuj
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Wykaz oficerów, którzy nadesłali swe karty kwalifikacyjne, do Wydziału prac przygotowawczych, dla Komisji Weryfikacyjnej przy Departamencie Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1920.
- Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Witold Jarno: Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2001. ISBN 83-88679-10-4.
- Jan Wize. Z żałobnej karty : Ś.p. Stanisław Żuprański. „Gawędy Kaliskie”. 8, kwiecień 1938. Warszawa.
- Witold Jarno, Podpułkownik Stanisław Żuprański (1874–1938) – oficer służby poborowej armii II Rzeczypospolitej, „Przegląd Nauk Historycznych”, XXI (1), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2022, s. 197–222, ISSN 1644-857X.