Stanisław Janik (organmistrz)

Polski organmistrz, rzeźbiarz, stolarz i snycerz

Stanisław Janik (ur. 27 kwietnia 1838 w Krośnie, zm. 21 listopada 1916 tamże) – polski organmistrz epoki romantyzmu i późnego romantyzmu[1], rzeźbiarz, stolarz i snycerz. Wiceburmistrz Krosna[2] w latach 1896–1903, wcześniej wieloletni pracownik i członek zarządu (asesor) Urzędu Miasta Krosna w latach 1890–1895; współzałożyciel[3] i naczelnik jednostki Straży Pożarnej (wówczas Ochotniczej Straży Ogniowej) w Krośnie od 1889[4].

Stanisław Janik
Ilustracja
Stanisław Janik
Data i miejsce urodzenia

27 kwietnia 1838
Krosno

Data i miejsce śmierci

21 listopada 1916
Krosno

Narodowość

Polska

Dziedzina sztuki

rzeźba, snycerstwo

Grobowiec na Starym Cmentarzu w Krośnie

Życiorys

edytuj

Przyszedł na świat w 1838 jako syn Jędrzeja i Katarzyny z Widziszewskich[2]. Prowadził zakład stolarski i pracownię organmistrzowską w Krośnie, która była jedną z prężniejszych na terenie ówczesnej Galicji (ustępowała tylko lwowskiej – prowadzonej przez Jana Śliwińskiego)[5]. Jednym z jego najwybitniejszych uczniów był Tomasz Fall, który od 1877 jako czeladnik podjął zatrudnienie w pracowni Stanisława Janika. Tam też zdobył tytuł majstra[6]. Był wieloletnim pracownikiem Urzędu Miasta Krosna (od 1878), a następnie członkiem zarządu (asesorem) w krośnieńskim magistracie w latach 1890–1895 (m.in. za kadencji Modesta Humieckiego) oraz wiceburmistrzem Krosna w latach 1896–1903 (za kadencji Feliksa Czajkowskiego)[7], kiedy to ukończył 65 lat i przeszedł na emeryturę. Po erygowaniu Ochotniczej Straży Ogniowej w Krośnie w 1889 został jej pierwszym naczelnikiem[8]. Piastował także funkcję przewodniczącego krośnieńskiego Wielkiego Cechu Rzemiosła. Brał aktywny udział w działalności towarzystwa zawodowego organmistrzów. W 1898 uczestniczył w zjeździe organmistrzów Galicji zorganizowanym przez prof. Rudolfa Schwarza w sali Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie[9]. W latach 1906–1910 mieszkał w Krakowie (przy ul. Lubicz 38).

Był dwukrotnie żonaty: z Katarzyną Kulikowską (zmarła przedwcześnie) i Zofią Laskowską (wdowa po Franciszku Gieckiewiczu)[10]. Zmarł w 1916 w Krośnie, mając 78 lat i spoczął na miejscowym Starym Cmentarzu[11].

Dzieła

edytuj
 
Organy w kościele w Bączalu Dolnym wykonane przy współpracy z Tomaszem Fallem, 1879

Był twórcą kilkudziesięciu instrumentów organowych. Do czasów współczesnych zachowały się m.in.:

Ponadto wykonał także:

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Szczyrzycki Gościniec - Najciekawsze Informacje o Regionie - Szczyrzyckie organy [online], szczyrzyc.in [dostęp 2019-11-23].
  2. a b 245, Stanisław Janik – rzeźbiarz, organmistrz i wiceburmistrz Krosna* [online], Wirtualne Muzeum Zabytkowych Instrumentów Muzycznych, 7 lutego 2019 [dostęp 2019-11-23] (pol.).
  3. 1900, Krajowy Związek Ochotniczych Straży Pożarnych w Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem : 1875-1900 [online], dlibra.biblioteka.tarnow.pl [dostęp 2019-11-23].
  4. Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Krośnie - Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Krośnie [online], www.kmkrosno.pl [dostęp 2019-11-23].
  5. Jan Śliwiński [online], www.kuriergalicyjski.com [dostęp 2019-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-30].
  6. Tomasz Fall - Parafia św. Mikołaja w Bochni [online], mikolajbochnia.pl [dostęp 2019-11-23] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-24].
  7. Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim, 1890–1903.
  8. Historia - Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Krośnie [online], www.kmkrosno.pl [dostęp 2019-11-23] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-20].
  9. Żebrowscy [online], www.kuriergalicyjski.com [dostęp 2019-11-23] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-30].
  10. Aktualny spis istniejących grobów na starym cmentarzu w Krośnie 2015-2016 [online], krosno.pl [dostęp 2019-11-23] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-02].
  11. Ewa Gorczyca, Stary Cmentarz w Krośnie [online], Nowiny, 2 listopada 2005 [dostęp 2019-11-23] (pol.).
  12. Diecezjalne Studium Organistowskie w Rzeszowie [online], www.dsorzeszow.pl [dostęp 2019-11-23].
  13. NASZ KOŚCIÓŁ PARAFIALNY + FOTO, VIDEO [online], Parafia Bączal Dolny [dostęp 2019-11-23] (pol.).
  14. Ostrów ( Kościół NMP Królowej Polski) [online], musicamsacram.pl [dostęp 2019-11-23].
  15. Jadowniki ( Kościół św. Prokopa Opata) [online], musicamsacram.pl [dostęp 2019-11-23].
  16. Klimkówka ( Kościół św. Michała Archanioła ) [online], musicamsacram.pl [dostęp 2019-11-23].
  17. Raciborowice ( Kościół św. Małgorzaty) [online], musicamsacram.pl [dostęp 2019-11-23].
  18. Cantate Domino canticum novum [online], niedziela.pl [dostęp 2019-11-23] (pol.).
  19. Historia klasztoru [online], Kapucyni - Krosno [dostęp 2019-11-23] (pol.).
  20. Kościół oo. Kapucynów [online], visitkrosno.pl [dostęp 2019-11-23].