Stopnie kardynalskie
Stopnie kardynalskie – w Kościele katolickim hierarchiczny podział tytułów i pierwszeństwa wśród kardynałów. Według kan. 350 Kodeksu prawa kanonicznego wyróżnia się trzy stopnie kardynalskie (łac. ordines):
- kardynał biskup
- kardynał prezbiter
- kardynał diakon.
Są to stopnie honorowe. Ranga kardynałów określa kolejność wchodzenia do sali. Ewentualnie poszczególnym kardynałom przypadają specjalne zadania (patrz niżej).
Spis treści
Kardynałowie biskupiEdytuj
W kolejności starszeństwa są: kardynał dziekan, kardynał subdziekan, kardynałowie biskupi diecezji podmiejskich, kardynałowie biskupi będący patriarchami kościołów wschodnich (czyli z własnym tytułem). O honorowej randze wewnątrz tych grup (czyli biskupów z diecezjami podmiejskimi, patriarchów wschodnich kościołów z własnym tytułem) decyduje staż jako kardynała-biskupa, przy czym dziekan i subdziekan są wybierani przez kardynałów-biskupów ze swego grona, niezależnie od długości stażu. Obecni dziekan Angelo Sodano i subdziekan Giovanni Battista Re są kardynałami biskupami o stażu odpowiednio pierwszym i trzecim pod względem długości (kard. Sodano został promowany do rangi kardynała biskupa 10 stycznia 1994, a kard. Re 1 października 2002). Do grona kardynałów biskupów należą zwyczajowo, oprócz patriarchów, najwyżsi urzędnicy kurii watykańskiej, a więc Sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej i prefekci głównych kongregacji.
Bycie kardynałem biskupem jest związane z otrzymaniem:
- Tytularnego biskupstwa podmiejskich diecezji tj. koło Rzymu — takich biskupstw jest siedem. Kardynałów-biskupów z tytularnym biskupstwem jest sześciu. Siódme — biskupstwo Ostii — otrzymuje dodatkowo dziekan kolegium kardynalskiego.
- Kardynałowie-biskupi będący patriarchami kościołów wschodnich (jest ich obecnie czterech) nie mają własnego tytularnego biskupstwa spośród podmiejskich diecezji rzymskich, ale pozostają z własnym tytułem.
Przewodniczący kolegium kardynalskiego jest nazywany dziekanem kolegium kardynalskiego. Godność ta jest związana z tytularnym biskupstwem Ostii i uprawnia do wyświęcenia biskupa Rzymu, w razie gdyby elekt nie posiadał sakry.
Zastępca kardynała-dziekana to subdziekan (wicedziekan).
Kardynałowie prezbiterzyEdytuj
Kardynałowie prezbiterzy to najliczniejsza grupa w Kolegium kardynałów, obejmującą prawie wyłącznie arcybiskupów i biskupów diecezjalnych. Przewodniczącym tej grupy jest najstarszy stażem kardynał i jest nazywany protoprezbiterem.
Godność kardynała prezbitera jest związana z tytularną parafią rzymską.
O honorowej randze kardynała prezbitera decyduje staż liczony od nominacji kardynalskiej, nawet jeśli kardynał prezbiter był początkowo kardynałem diakonem.
Kardynałowie diakoniEdytuj
Przewodniczącym tej grupy jest najstarszy stażem kardynał i jest nazywany protodiakonem. Po wyborze papieża to on ogłasza Habemus papam. Tytuł kardynała diakona otrzymują przede wszystkim wyżsi urzędnicy Kurii Watykańskiej i wybitni teolodzy, którzy nie kierowali diecezjami. Z Polski byli to Bolesław Filipiak i Stanisław Nagy. Tytuł ten otrzymują czasami emerytowani biskupi diecezjalni jako szczególną formę uhonorowania i uznania zasług, nie nabywając przy tym prawa udziału w konklawe.
Godność kardynała diakona jest związana z tytularną starą diakonią rzymską.
Po określonym stażu (10 lat) jako kardynał diakon ma prawo zwrócić się do papieża z prośbą o przeniesienie do grupy prezbiterów. Zazwyczaj zachowują wtedy kościół tytularny, czyli właściwie diakonię, ale papież przenosi ich pro hac vice do grupy kardynałów prezbiterów.
Podobnie jak wśród kardynałów biskupów i kardynałów prezbiterów o randze kardynała diakona decyduje jego staż.
UwagiEdytuj
Kardynał in pectore nie ma żadnych praw ani obowiązków do momentu ogłoszenia nominacji. Przede wszystkim nie może uczestniczyć w konklawe. Staż liczy mu się jednak, mimo że jego nazwisko nie zostało wymienione.
Z tytularnym kościołem kardynała łączy się prawo do pochówku w kościele tytularnym.