Strażnica KOP „Oleszczenica”
Strażnica KOP „Oleszczenica” – zasadnicza jednostka organizacyjna Korpusu Ochrony Pogranicza pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-sowieckiej.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1924 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujW 1924, w składzie 3 Brygady Ochrony Pogranicza, został sformowany 5 batalion graniczny. W 1928 w skład batalionu wchodziło 13 strażnic[1]. Strażnica KOP „Oleszczenica” w latach 1928 – 1939 znajdowała się w strukturze 1 kompanii KOP „Małaszki”[2][3][4][5][6][7][8][9] batalionu KOP „Łużki”[10]. Strażnica liczyła około 18 żołnierzy i rozmieszczona była przy linii granicznej z zadaniem bezpośredniej ochrony granicy państwowej.
W 1932 obsada strażnicy zakwaterowana była w budynku KOP[5]. Strażnicę z macierzystą kompanią łączyła droga polna długości 16 km[7].
Budynek strażnicy
edytujBudynek strażnicy wybudowany został przez przedsiębiorstwo „S−ka Inżynierów Kijowskich” i przekazany w użytkowanie KOP 17 maja 1925. Strażnica posiadała fundamenty i cokoły murowane na zaprawie cementowej z kamienia polnego z ofugowaniem cokołu i ułożeniem warstwy izolacyjnej z papy smołowej. Ściany zewnętrzne i wewnętrzne wykonane były z bali sosnowych i jodłowych grubości 16 cm, a ścianki działowe grubości 10 cm. Dach pokryty był blachą ocynkowaną. Wieża strażnicy przymocowana do dachu klamrami i śrubami posiadała schody wejściowe. Strażnica posiadała 6 pieców postawionych na pancerzach blaszanych. Kuchnia posiadała dwa kotły z paleniskami. W strażnicy znajdowały się dwa sedesy ze ściankami i skrzyniami, w stajni zaś żłób, drabina i ściek[11].
Służba graniczna
edytujPodstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi[12]. Strażnice KOP stanowiły pierwszy rzut ugrupowania kordonowego Korpusu Ochrony Pogranicza[13].
Strażnica KOP „Oleszczenica” w 1932 ochraniała pododcinek granicy państwowej szerokości 7 kilometrów 900 metrów od słupa granicznego nr 43 do 48[5], a w 1938 pododcinek szerokości 10 kilometrów 900 metrów od słupa granicznego nr 42 do 49[7].
17 września 1939 strażnica KOP „Oleszczenica” zaatakowana została przez oddział pod dowództwem st. lejtn. Miroszkina. Siły sowieckiego oddziału oceniane są na równowartość co najmniej trzech kompanii strzeleckich. Obrzucona granatami strażnica stanęła w ogniu. Zaskoczona załoga podjęła walkę, tracąc 15 zabitych i 1 wziętego do niewoli. Potem poddała się. Straty sowieckie wyniosły 5 rannych[14].
Sąsiednie strażnice:
- strażnica KOP „Uzmiany” ⇔ strażnica KOP „Hryhorowicze” – 1928[2], 1929[3], 1931[4], 1932[5], 1934[6]
- strażnica KOP „Słoboda” ⇔ strażnica KOP „Hryhorowicze” – 1938[7]
Walki w 1939
edytujRankiem 17 września, ze względu na brak przepraw przez Dźwinę, Sowieci nie zaatakowali strażnicy „Hrychorowicze” oraz odwodu kompanii w Małaszkach. Natomiast jeszcze przed 4:40 trzykompanijny oddział st. lejtn. Miroszkina zniszczył strażnicę „Oleszczenica”. Poległ oficer (?) i 14 szeregowych, do niewoli dostał się jeden szeregowy i 7 cywili. Straty napastników wyniosły 5 rannych[15].
Uwagi
edytuj- ↑ Według Szubańskiego → Szubański 2000 ↓, s. 88 i Prochwicza → Prochwicz 2003 ↓, s. 305 nazwa miejscowości to Olszczenica
Przypisy
edytuj- ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 5/1928.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 8/1928.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 10/1929.
- ↑ a b Szkice dyslokacyjne ↓.
- ↑ a b c d Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 14/1932.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 54/1934.
- ↑ a b c d Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 83/1938.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 305.
- ↑ Szubański 1993 ↓, s. 276.
- ↑ Szubański 2000 ↓, s. 88.
- ↑ Protokoły przyjęcia budynków ↓, s. 11.
- ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 32.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 183-184.
- ↑ Cygan 2006 ↓, s. 92.
Bibliografia
edytuj- Wiktor Krzysztof Cygan: Kresy we krwi. Obrona północno-wschodniej Polski we wrześniu 1939. Warszawa: Espadon Publishing, 2006. ISBN 978-83-60786-00-0.
- Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
- Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 8390021794.
- Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
- Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/143 do 177/149.)
- Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/151.)
- Protokoły zdawczo – odbiorcze przyjęcia budynków i wyposażenia od Policji Państwowej dla jednostek Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.