3 Brygada Ochrony Pogranicza
3 Brygada Ochrony Pogranicza – wielka jednostka piechoty Korpusu Ochrony Pogranicza.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1924 |
| Rozformowanie |
1929 |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
płk Kazimierz Rumsza |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Formowanie i zmiany organizacyjne edytuj
Na posiedzeniu Politycznego Komitetu Rady Ministrów, w dniach 21–22 sierpnia 1924, zapadła decyzja powołania Korpusu Wojskowej Straży Granicznej. 12 września 1924 Ministerstwo Spraw Wojskowych wydało rozkaz wykonawczy w sprawie utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza[1], a 17 września instrukcję określającą jego strukturę[2]. 3 Brygada KOP sformowana została w pierwszym etapie formowania Korpusu Ochrony Pogranicza na podstawie rozkazu L. dz. 12044/O.de B./24 szefa Sztabu Generalnego z dnia 27 września 1924[3]. Zorganizowana została w październiku 1924 na terenie ówczesnej Ziemi Wileńskiej. Brygadę formowały okręgi I Warszawa, III Grodno i IX Brześć. W skład 3 Brygady KOP weszły: 1 batalion graniczny „Budsław”, 5 batalion graniczny „Łużki”, 7 batalion graniczny „Podświle”, 10 batalion graniczny „Krasne”, 1 szwadron kawalerii „Budsław”, 6 szwadron kawalerii „Łużki”, 7 szwadron kawalerii „Podświle”, 8 szwadron kawalerii „Krasne”[4].
Przegrupowanie do miejsca przeznaczenia rozpoczęła 27 października 1924 i rozwinęła się w pasie na południu od Rakowa do styku granicy polsko-radziecko-łotewskiej na zachód od Leonpola[4]. Ochraniała pas o szerokości 344 km i głębokości 30 km[4]. Dowództwo brygady rozmieszczono w Wilejce[4][5].
W 1926 w strukturze brygady zorganizowana została szkoła podoficerska dla niezawodowych podoficerów piechoty[6]. Szkoła stacjonowała w Budsławiu przy 1 batalionie granicznym[7].
Latem 1927 ze składu 2 Brygady OP wyłączone zostały 6 batalion graniczny i 2 szwadron z Iwieńca i podporządkowane dowódcy 3 Brygady OP. Ponadto w skład brygady wszedł nowo powstały 28 batalion odwodowy w Wołożynie. Natomiast z dwóch batalionów granicznych (5 i 7) oraz dwóch szwadronów kawalerii (6 i 7) sformowana została 3 Półbrygada Ochrony Pogranicza.
W 1928 brygada ochraniała odcinek granicy państwowej długości 761,994 kilometrów[8]. Latem tego zlikwidowana została szkoła podoficerska. W jej miejsce, oraz w miejsce identycznych szkół funkcjonujących w pozostałych brygadach, utworzony został Batalion Szkolny KOP w twierdzy Osowiec[6].
Aby zapewnić odpowiednią liczbę żołnierzy z wyszkoleniem saperskim, 1 kwietnia 1928 utworzono brygadowy ośrodek wyszkolenia pionierów przy 1 batalionie granicznym w Budsławiu[8].
Latem 1929 brygada została rozformowana. Z dwóch batalionów (6 i 28) oraz jednego szwadronu kawalerii (2) utworzony został pułk KOP „Wołożyn” i podporządkowany dowódcy 2 Brygady OP, przemianowanej na Brygadę KOP „Nowogródek”. 3 Półbrygada Ochrony Pogranicza przemianowana została na pułk KOP „Głębokie”. Z pozostałych dwóch batalionów (1 i 10) oraz dwóch szwadronów (1 i 8) sformowany został pułk KOP „Wilejka”. Oba pułki podporządkowane zostały dowódcy 6 Brygady OP, przemianowanej na Brygadę KOP „Wilno”.
Struktura organizacyjna brygady edytuj
Struktura organizacyjna brygady w 1924[a][3]
- Dowództwo 3 Brygady Ochrony Pogranicza w Wilejce
- 5 batalion graniczny w m. Łużki
- 6 szwadron w m. Łużki
- 7 batalion graniczny w m. Podświle
- 7 szwadron w m. Podświle
- 1 batalion graniczny w m. Budsław
- 1 szwadron w m. Budsław
- 10 batalion graniczny w m. Krasne
- 8 szwadron w m. Krasne
- pluton żandarmerii przy 3 BOP
Struktura organizacyjna brygady w dniu 31 grudnia 1927[9][5]
- Dowództwo 3 Brygady Ochrony Pogranicza w Wilejce
- 3 Półbrygada Ochrony Pogranicza w Podświlu
- 1 batalion graniczny w Budsławiu
- 1 szwadron w m. Budsław
- 10 batalion graniczny w Krasnem
- 8 szwadron w m. Krasne
- 6 batalion graniczny w Iwieńcu
- 2 szwadron w m. Iwieniec
- 28 batalion odwodowy w Wołożynie
- szkoła podoficerów niezawodowych
- pluton żandarmerii przy 3 BOP
Obsada personalna dowództwa brygady edytuj
- Dowódcy brygady
- płk rez. pow. do sł. czyn. Kazimierz Rumsza (X 1924 – V 1926[10])
- ppłk piech. Bolesław Pytel (p.o. 25 IV – 29 V 1926[11])
- płk piech. Jan Skorobohaty-Jakubowski (V 1926[10] – 5 I 1928[11])
- płk piech. Wincenty Nowaczyński (5 I 1928[11] – VII 1929 → dowódca 1 Brygady OP)
I oficerowie sztabu brygady
- mjr piech. Wacław Budrewicz (2 I 1925 – 1926 → dowódca 22 baonu granicznego)
- ppłk SG Kazimierz Florek
Uwagi edytuj
- ↑ Pododdziały przedstawione zostały w układzie geograficznym, od północy ku południowi.
Przypisy edytuj
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 11–12.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 111.
- ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 23.
- ↑ a b c d Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 150.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 4/1927.
- ↑ a b Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 153.
- ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 54.
- ↑ a b Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 51.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 31.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, nr 20 z 8 V 1926, s. 154.
- ↑ a b c Wiśniewska i Promińska 2013 ↓, s. 8.
Bibliografia edytuj
- Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
- Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
- Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
- Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148–160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
- Iwona Wiśniewska, Katarzyna Promińska: Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Brygada Korpusu Ochrony Pogranicza «Wilno»”. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2013.
- Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z 1928, 1931 i 1934. [dostęp 2016-02-15].
- Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.