Szczyrbskie Jezioro (jezioro)

jezioro na Słowacji

Szczyrbskie Jezioro (słow. Štrbské pleso, niem. Tschirmer See, węg. Csorbai-tó) – jezioro wytopiskowe w Tatrach Wysokich, drugie co do wielkości po stronie słowackiej. U południowego brzegu sytuuje się miejscowość o tej samej nazwie – Szczyrbskie Jezioro (Štrbské Pleso) – kurort i ośrodek sportów zimowych.

Szczyrbskie Jezioro
Štrbské pleso
Ilustracja
Szczyrbskie Jezioro od południa, w oddali skocznia narciarska i grań Soliska
Położenie
Państwo

 Słowacja

Miejscowości nadbrzeżne

Szczyrbskie Jezioro

Wysokość lustra

1346 m n.p.m.

Morfometria
Powierzchnia

19,76 ha

Wymiary
• max długość
• max szerokość


640 m
600 m

Głębokość
• maksymalna


20 m

Objętość

1284 tys. m³

Hydrologia
Rodzaj jeziora

wytopiskowe

Położenie na mapie Tatr
Mapa konturowa Tatr, blisko dolnej krawiędzi znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Szczyrbskie Jezioro”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, u góry nieco na lewo znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Szczyrbskie Jezioro”
Ziemia49°07′21″N 20°03′30″E/49,122500 20,058333
Szczyrbskie Jezioro widziane ze Schroniska pod Soliskiem
Szczyrbskie Jezioro
Widok znad Szczyrbskiego Jeziora (z podpisami)
Szczyrbskie Jezioro
Szczyrbskie Jezioro zimą

Otoczenie edytuj

Jezioro znajduje się na wysokości 1346 m n.p.m. na tzw. Szczyrbskim Tarasie, nad wsią Szczyrba[1]. Nad jezioro z północy opada grań Soliska, kulminująca w Wielkim Solisku (2412 m) i oddzielająca od siebie Dolinę Furkotną i Dolinę Młynicką. Od strony południowej jezioro jest zamknięte wałem morenowym o wysokości sięgającej 20 m.

Nad brzegiem jeziora znajdują się liczne zabudowania hotelowe i sanatoryjne. Nad południową zatoką otwarto w 2008 r. przystań łódek[2] (wcześniej istniała ona do 1976 r., po czym pływanie łodziami zostało zabronione).

Na Szczyrbskim Tarasie oprócz Szczyrbskiego Jeziora znajdują się inne mniejsze zbiorniki wodne: zatorfiony Ślepy Stawek (Slepé pleso) oraz utworzone przez człowieka Nowe Szczyrbskie Jezioro (Nové Štrbské pleso) i Szczyrbskie Rybniki (Štrbské rybníky). Niewielkie stawki znajdują się również na Smrekowicy (Smrekovica) – tarasie położonym na zachód od Szczyrbskiego Jeziora. Są to Smrekowickie Stawki (Smrekovické plieska) i Rakitowe Stawki (Rakytovské plieska).

Opis edytuj

Misa jeziorna powstała wskutek stopienia się martwego lodu o grubości ok. 80 m, pozostawionej przez cofający się lodowiec. W 1998 r. odkryto na dnie jeziora warstwę torfu, wskazującą, że jeszcze ok. 300 lat temu na miejscu obecnego jeziora istniały trzy mniejsze zbiorniki wodne. Największe z nich (Veľké jazero) znajdowało się w północno-zachodniej części, 6 m poniżej współczesnego poziomu. Dwa pozostałe (Južné jazero i Východné jazero) położone były na miejscu odpowiednio południowej i wschodniej zatoki. Ich powierzchnia znajdowała się 1,5–2 m wyżej i była prawdopodobnie w całości zarośnięta roślinnością torfowiskową (podobnie jak obecnie Ślepy Stawek). Nagłe podniesienie się poziomu wody prowadzące do powstania Szczyrbskiego Jeziora tłumaczone jest uszczelnieniem moreny w okolicy Wielkiego Jeziora spowodowanym przez trzęsienie ziemi. Możliwe, że zdarzenie to opisują źródła historyczne – lewocki kronikarz Gašpar Hain wspomina o powstaniu nowego, dużego jeziora po trzęsieniu ziemi w Tatrach 6 sierpnia 1662 r.

Powierzchnia Szczyrbskiego Jeziora wynosi 19,76 ha. Pomiary Ludomira Sawickiego z 1909 r. stwierdzały, że jest to największe jezioro po południowej stronie Tatr (20,96 ha). Ponowne badania w latach 60 wykazały, że Wielki Hińczowy Staw ma powierzchnię 20,08 ha (nie 18,19 ha, o 3200 m² większą od Szczyrbskiego Jeziora). Maksymalna głębokość jeziora wynosi 20 m, objętość jest równa 1 284 000 m³. Średnio przez 155 dni w roku jest pokryte warstwą lodu.

Szczyrbskie Jezioro nie ma żadnych znaczących rzek zasilających ani wypływających, woda opuszcza jezioro, parując lub przesiąkając przez podłoże. W przeszłości uważano, że znajduje się ono na Wielkim Europejskim Dziale Wodnym, oddzielającym zlewiska Bałtyku i Morza Czarnego. Obecnie przypuszcza się, że większość wody z jeziora przesącza się do Młynicy i w związku z tym leży ono rzeczywiście w dorzeczu Popradu, zasilającego Morze Bałtyckie.

Flora i fauna edytuj

Dzięki południowej wystawie jezioro posiada bogatą florę i faunę. Około 1860 r. zostało zarybione, obecnie żyje w nim kilka gatunków ryb. Otoczone jest lasem, częściowo wyciętym przy budowie miejscowości. Miejscami blisko brzegu występuje roślinność torfowiskowa i płaty kosodrzewiny. Na wschód od jeziora występują liczne torfowiska obejmowane nazwą Mozgrowiska Szczyrbskie (Štrbské Mozgroviská).

Szlaki turystyczne edytuj

  Magistrala Tatrzańska – z Rozdroża w Dolinie Furkotnej nad Szczyrbskie Jezioro, dalej wzdłuż jego brzegu i na północ w kierunku Popradzkiego Stawu.
  • Czas przejścia od rozdroża do Szczyrbskiego Jeziora: 40 min w obie strony
  • Czas przejścia ze Szczyrbskiego Jeziora nad Popradzki Staw: 1:15 h, ↓ 1:05 h
    – nad Popradzki Staw prowadzi też szlak zielony, odchodzący od czerwonego i używany w zimie. Czas przejścia ze Szczyrbskiego Jeziora nad staw: 1:15 h, ↓ 1:05 h
  – od południowego brzegu Szczyrbskiego Jeziora na północ do Doliny Młynickiej, skąd dalej na Bystrą Ławkę. Czas przejścia do wodospadu Skok w Dolinie Młynickiej: 1:40 h, ↓ 1:10 h
  – od stacji kolei elektrycznej wiedzie zachodnim brzegiem jeziora do Schroniska na Solisku (Chata pod Soliskom). Czas przejścia do schroniska: 1:55 h, ↓ 1:25 h
  Niżni Podkrywański Chodnik – od południowego brzegu jeziora prowadzi na zachód, powyżej Tatrzańskiej Drogi Młodości. Czas przejścia do Białego Wagu: 1 h w obie strony[3]

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Szczyrbskie Jezioro (jezioro), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 874.
  2. Pływanie łódkami po Jeziorze Szczyrbskim. [dostęp 2008-10-18]. (kopia z Internet Archive)
  3. Tomasz Nodzyński, Marta Cobel-Tokarska: Tatry Wysokie i Bielskie: polskie i słowackie. Warszawa: ExpressMap, 2007. ISBN 978-83-60120-88-0.

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj