Tabliczki z Podebłocia
Gliniane tabliczki z Podebłocia – trzy gliniane przedmioty, swoim kształtem przypominające małe tabliczki z wyraźnymi żłobieniami o kształtach interpretowanych jako greckie litery. Odnalezione w 1986 roku podczas prac archeologicznych na terenie wsi Podebłocie w woj. mazowieckim[1]. Pracami kierował prof. Jerzy Gąssowski z Uniwersytetu Warszawskiego, według którego są to najstarsze znane zabytki pisane z ziem polskich[2].
napis ΙΧςΝ
Historia edytuj
Tabliczki datowane są na IX wiek, tj. 100 lat przed chrystianizacją Polski[3]. Wg bizantynologa Tadeusza Wasilewskiego przynajmniej dwie z trzech tabliczek zapisane zostały alfabetem greckim[4]. Wg jego interpretacji tabliczka nr 2 zawiera litery – greckie ΙΧςΝ (względnie ΙΧςΗ), co miałoby oznaczać Iesous Christos Nika (stgr. Ἰησοῦς Χριστός νικα – pol. Jezus Chrystus, Zwyciężaj – napis odciskany na chlebie eucharystycznym oraz umieszczany na enkolpionach[3]). Inskrypcję z tabliczki nr 3 Wasilewski interpretował jako ΙΧ / ΙςΧς, co czyniłoby ją chrystogramem – skrótem od stgr. Ἰησοῦς Χριστός – Jezus Chrystus[5]. Podobne inskrypcje znane są z terenów Rusi[6], a z czasów późniejszych znajdowano je także w Wielkopolsce[5]. Tabliczki nr 1, zawierającej najwięcej znaków, nie udało się odczytać. Według prof. Jerzego Gąssowskiego są to najstarsze wczesnośredniowieczne zabytki pisma z terenów Polski[3]. Może to świadczyć o tym, że w czasach powstania znaleziska na terenie obecnego Podebłocia przebywał ktoś, kto znał grekę bądź potrafił odtworzyć napis[3].
Odnalezione w półziemiance[1] tabliczki zostały wytworzone z gliny, a napis powstał przy użyciu ostrego narzędzia, następnie zostały wypalone. Tabliczki nr 2 i 3 zostały najprawdopodobniej wykonane na miejscu, o czym świadczy fakt, iż są z tej samej gliny, co polepa półziemianek na terenie wykopalisk. Tabliczka nr 1, która nie została odczytana, najprawdopodobniej została przywieziona, gdyż została wykonana ze specjalnej gliny typu terra rossa, znanej głównie z wapiennych terenów wokół Morza Śródziemnego[1], w Polsce występującej w Górach Świętokrzyskich. Znalezisku tabliczek towarzyszy odmienny od typowego dla ziem polskich profil archeozoologiczny, z nadreprezentacją kości kóz i owiec, co sugeruje obecność ludności z południa Europy[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Andrzej Buko: Świt państwa polskiego. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 2021, s. 109–110. ISBN 978-83-66463-42-4.
- ↑ Marczak 1995 ↓, s. 1–200.
- ↑ a b c d Gościwit Malinowski, Greckie tabliczki z Podebłocia [online], Hellenopolonica, 2 września 2015 [dostęp 2020-03-24].
- ↑ Tadeusz Wasilewski, Odczytywanie tajemnicy. Sensacja archeologiczna znad Wisły, „Kultura”, IV, 1987, s. 1, 4.
- ↑ a b c Leszek Bednarczuk, Tabliczki z Podebłocia w świetle inskrypcji greckich na Rusi Kijowskiej, „Studia Wschodniosłowiańskie”, 14, 2014, s. 143–150 [dostęp 2023-08-21].
- ↑ Bednarczuk wiąże znalezisko z osobą Mojżesza Węgrzyna, który był brańcem pojmanym w czasie wyprawy kijowskiej Bolesława Chrobrego[5]
Bibliografia edytuj
- Ewa Marczak: Podręcznik Archeologiczny Podebłocie. Warszawa: Instytut Archeologii UW, 1995. ISBN 83-903062-2-0.