Tad Danielewski

	Tad Danielewski
	Tad Danielewski
Prawdziwe imię i nazwisko	Tadeusz Zbigniew Danielewski
Data i miejsce urodzenia	29 marca, 1921 ; Radom
Data i miejsce śmierci	6 stycznia 1993 ; Los Angeles
Zawód	reżyser filmowy, producent, pedagog

Tad Danielewski (ur. 29 marca 1921 w Radomiu, zm. 6 stycznia 1993 w Los Angeles) – amerykański reżyser filmowy, producent i pedagog polskiego pochodzenia.

ŻyciorysEdytuj

MłodośćEdytuj

W czasie II wojny światowej był członkiem polskiego podziemia, brał udział w powstaniu warszawskim, został wywieziony na roboty do Niemiec i oswobodzony przez wojska amerykańskie^[1]^[2]. Po wojnie studiował aktorstwo na Royal Academy of Dramatic Art w Londynie. W 1948 wyemigrował do Stanów Zjednoczonych^[1]^[2].

Studiował na Ohio State University, University of Iowa i na Uniwersytecie Johnsa Hopkinsa w Baltimore^[2].

Kariera filmowaEdytuj

W 1957 założył Stratton Productions Inc., firmę która zrealizowała wiele produkcji filmowych w Nowym Jorku, Los Angeles i Londynie. W filmie The Wave (1961) był współautorem scenariusza, reżyserem i koproducentem (wspólnie z japońską Toho Company). W kilku projektach współpracował z noblistką Pearl S. Buck, m.in. przy realizacji amerykańskiej wersji indyjskiego filmu Przewodnik (The Guide, 1965), której była scenarzystką^[1]^[2].

W 1962 wyreżyserował film No exit, do którego scenariusz, na podstawie sztuki Sartre’a Huis clos, napisał George Tabori, a jego żona Viveca Lindfors oraz Rita Gam, występujące w głównych rolach kobiecych, zostały w 1962 nagrodzone Srebrnymi Niedżwiedziami na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie^[3]^[1]^[2]^[4].

Zajmował się też filmami dokumentalnymi. Był jednym z realizatorów 4-godzinnego dokumentu Africa, nagrodzonego nagrodą Emmy, który był emitowany przez stację ABC w sezonie 1967–1968^[1]. W 1972 wyreżyserował España puerta abierta^[2].

Współpracował z różnymi stacjami telewizyjnymi przy realizacji seriali: Omnibus, Robert Montgomery Presents, Matinee Theater, Wide Wide World, a także serialu dla dzieci Muggsy^[2].

Kariera pedagogicznaEdytuj

Pod koniec lat 50. założył w Nowym Jorku szkołę aktorską Tad Z. Danielewski Actors’ Workshop, a po 20 latach otworzył też jej oddział w Los Angeles. Wśród jego studentów były m.in. takie późniejsze gwiazdy kina, jak James Earl Jones, Mercedes Ruehl, Martin Sheen i Sigourney Weaver^[1]^[2].

W latach 1977–1988 był profesorem na wydziale filmu i teatru Uniwersytetu Brighama Younga w Provo w stanie Utah. Wykładał też na Uniwersytecie Południowej Kalifornii w Los Angeles, którego był profesorem emeritusem^[2].

Życie prywatneEdytuj

Tad Danielewski był trzykrotnie żonaty.

Pierwszą jego żoną była Polka, z którą wyemigrował do Ameryki, aktorka Sylvia Daneel (z d. Łakomska). Miał z nią syna Christophera^[5].

Z drugą żoną, Priscillą Decatur Machold, miał syna Marka i córkę Annę. Mark Z. Danielewski (ur. w 1966) jest wziętym pisarzem, nominowanym do National Book Award. Anna Danielewski (ur. w 1968) jest piosenkarką rockową, jazzową i folkową, znana pod pseudonimem Poe^[6].

Trzecie jego małżeństwo, z Lillian D’Arc, pozostało bezdzietne i trwało do jego śmierci^[1].

Tad Danielewski zmarł na raka w wieku 71 lat, w swoim domu w Los Angeles^[2].

FilmografiaEdytuj

1955–1958 Matinee Theatre serial TV – reżyser
- Coming of Age (1955), sezon 1 odc. 35
1955–1958 Wide Wide World serial TV
1954–1957 Robert Montgomery Presents serial TV – reżyser
- Sunset Boulevard (1956), sezon 8 odc. 13
- The Enemy (1957), sezon 8 odc. 26
- The New World (1957), sezon 8 odc. 34
- Faust '57 (1957), sezon 8 odc. 41
1961 The Big Wave – reżyser, scenarzysta, producent
1962 No Exit – reżyser
1965 Przewodnik (The Guide)
1967–1968 Africa film dokumentalny
1972 España puerta abierta film dokumentalny – reżyser

PrzypisyEdytuj

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Tad Danielewski, An Acting Teacher And a Director, 71 (ang.). W: The New York Times [on-line]. 1993-01-13. [dostęp 2017-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-30)].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Tad Z. Danielewski; Founder of Actors Workshop (ang.). W: Los Angeles Times [on-line]. 1993-01-13. [dostęp 2017-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-28)].
↑ Feinberg 1999 ↓, s. 20.
↑ Price Winners 1962 (ang.). W: Berlinale [on-line]. [dostęp 2017-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-07)].
↑ Sylvia Daneel (ang.). W: Ambassador Theater ICC [on-line]. [dostęp 2017-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-07)].
↑ Jonathan Russell Clark: Did Mark Z. Danielewski Just Reinvent the Novel? (ang.). W: Literary Hub [on-line]. 2015-05-13. [dostęp 2017-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-14)].

BibliografiaEdytuj

Anat Feinberg: Embodied Memory: The Theatre of George Tabori. University Of Iowa Press, 1999. ISBN 978-0-87745-686-5.

Linki zewnętrzneEdytuj

Tad Danielewski w bazie IMDb (ang.)
Tad Danielewski w bazie Filmweb
Sylvia Daneel w bazie IMDb (ang.)
Mark Z. Danielewski w bazie IMDb (ang.)
Poe w bazie IMDb (ang.)

[NYT-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Tad Danielewski, An Acting Teacher And a Director, 71 (ang.). W: The New York Times [on-line]. 1993-01-13. [dostęp 2017-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-30)].

[LAT-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Tad Z. Danielewski; Founder of Actors Workshop (ang.). W: Los Angeles Times [on-line]. 1993-01-13. [dostęp 2017-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-28)].

[CITEREFFeinberg199920-3] Feinberg 1999 ↓, s. 20.

[Berlinale-4] Price Winners 1962 (ang.). W: Berlinale [on-line]. [dostęp 2017-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-07)].

[ATICC-5] Sylvia Daneel (ang.). W: Ambassador Theater ICC [on-line]. [dostęp 2017-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-07)].

[LitHub-6] Jonathan Russell Clark: Did Mark Z. Danielewski Just Reinvent the Novel? (ang.). W: Literary Hub [on-line]. 2015-05-13. [dostęp 2017-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-14)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]