Tadeusz Baranowski (autor komiksów)

polski scenarzysta i rysownik komiksów, ilustrator, grafik

Tadeusz Baranowski (ur. 6 stycznia 1945[1] w Zamościu[2]) – artysta malarz i autor komiksów, absolwent Wydziału Grafiki i Malarstwa ASP w Warszawie[3]. Nieoficjalnie, artysta urodził się pół roku wcześniej, 6 sierpnia 1944[4].

Tadeusz Baranowski
Ilustracja
Tadeusz Baranowski z fanami podczas spotkania na 35. Międzynarodowym Festiwalu Komiksu i Gier w Łodzi (Atlas Arena, 14 września 2024 r.).
Data i miejsce urodzenia

6 stycznia 1945
Zamość

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

komiks

Ważne dzieła
Odznaczenia
Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Brązowy Krzyż Zasługi
Strona internetowa

Twórca postaci: Orient Mena, Bąbelka i Kudłaczka, profesorka Nerwosolka i Entomologii Motylkowskiej, Praktycznego Pana, Szlurpa i Burpa[5].

Życiorys

edytuj

Urodził się w Zamościu jako syn artysty rzeźbiarza Eugeniusza Baranowskiego i Stefanii Baranowskiej z domu Duras. Dorastał w Lublinie[5], gdzie jego ojciec był dyrektorem Liceum Sztuk Plastycznych. Maturę zdał w Męskim Liceum Ogólnokształcącym im. Stanisława Staszica w Lublinie. Studiował w latach 1962–1969[2] na Wydziale Grafiki i Malarstwa ASP w Warszawie w pracowni prof. Artura Nachta-Samborskiego[2] przejętej przez prof. Aleksandra Kobzdeja. Podczas studiów był pod wpływem Zdzisława Jurkiewicza. W roku 1965 odbył podróż do Paryża. W 1969 obronił na ASP dyplom[2] z wyróżnieniem. Należał do grupy „Aut”[2].

Po studiach podjął pracę jako grafik. Pracował m.in. w „Przyjaciółce”, „Świecie Młodych”, „Razem” i „Na Przełaj”. Swój pierwszy komiks narysował za namową dziennikarza Jerzego Dąbrowskiego[5]. Ten piekielny Barnaba ukazał się w „Świecie Młodych” w 1975 r. Od roku 1976 w tym czasopiśmie ukazywały się w odcinkach kolejne komiksy Baranowskiego. Jego pierwszy album Na co dybie w wielorybie czubek nosa Eskimosa ukazał się w 1980 r. nakładem Młodzieżowej Agencji Wydawniczej.

W 1984 r. rozpoczął współpracę (w charakterze kolorysty) z Grzegorzem Rosińskim przy serii Thorgal. W tym samym roku nawiązał współpracę z belgijskim wydawnictwem Editions du Lombard. Jego komiksy ukazywały się przez cztery lata w magazynie „Tintin”. Rysował m.in. do tekstów scenarzystów belgijskich, Boma i Jeana Dufaux[6]. W tamtym okresie zrealizował też część ilustracji do ekskluzywnego wydania piosenek Jacquesa Brela, które ukazało się w Belgii i Francji[7].

W Studiu Filmów Rysunkowych powstały filmy animowane Przygody Profesorka Nerwosolka (1984) i Kosmiczne przygody Profesorka Nerwosolka (1986), w których Baranowski odpowiadał za dialogi oraz opracowanie plastyczne[8].

Pod koniec lat 80. i w latach 90. pracował jako redaktor graficzny w kilku czasopismach dla dzieci i młodzieży, m.in. „Ja”, „Ty”, „My”, „Juppi!” i „Jupik”. Jego komiksy oraz ilustracje można było oglądać m.in. na łamach magazynów „VideoFan”, „Fantazja”, „Super Boom!” i „Świat Komiksu”.

W roku 2008 powrócił do malarstwa, które porzucił pod koniec lat 70. Przez trzynaście lat stworzył ponad dwieście obrazów. Część z nich prezentowana była na kilkunastu wystawach indywidualnych i zbiorowych[9]. Baranowski tworzy asamblaże. Wykorzystuje drewno, tkaniny, polistyren, farby akrylowe, olejne itp. Jego obrazy znajdują się w zbiorach m.in. warszawskiej Zachęty, warszawskiego Teatru Studio, MKiDN oraz w zbiorach prywatnych.

31 maja 2007 r. został odznaczony przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Kazimierza Michała Ujazdowskiego za twórczość dla dzieci Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[10]. Podczas tej samej uroczystości Medale Gloria Artis otrzymali również Henryk Jerzy Chmielewski i Janusz Christa.

W roku 2009 otrzymał Nagrodę Specjalną Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdana Zdrojewskiego z okazji jubileuszu 65-lecia urodzin w uznaniu zasług dla kultury polskiej.

Antresolka Profesorka Nerwosolka znalazła się w książce 1001 Comics You Must Read Before You Die Paula Gravetta(inne języki)[11].

W roku 2010 Agencja Reklamowo-Filmowa Human Ark podpisała kontrakt na produkcję pełnometrażowego filmu animowanego na podstawie komiksu Podróż Smokiem Diplodokiem[12]. Film Smok Diplodok będzie miał premierę kinową 4 października 2024 roku. Z tej okazji wydano wiele gadżetów związanych z filmem, m.in. klocki Mini Waffle (Marioinex), puzzle (Trefl), bluzy i t-shirty (Mr. Gugu & Miss Go), pluszaki i poduszki (Deef), zestawy artystyczne, breloki i magnesy (Starpak), kolorowanki, malowanki i kolorowanki z naklejkami (Trefl Books), skarpetki (Many Mornings), plakaty kolekcjonerskie (Fine Art Prints[13]).

W 2011 roku premierę miał film dokumentalny Antresolka Profesorka Nerwosolka[8][14].

Mieszkał w Warszawie przy ul. Rozłuckiej 4/26[2].

14 września 2024 roku podczas 35. Międzynarodowego Festiwalu Komiksu i Gier otrzymał Złoty Puchar – Nagrodę im. Janusza Christy[15].

Publikacje

edytuj

Wydawnictwa albumowe

edytuj
  • Skąd się bierze woda sodowa – MAW 1982, MAW 1983, DSW Omnibus 1989, Egmont 2004 (wyd. rozszerzone)[16], Ongrys 2012 (wyd. rozszerzone)[17], Ongrys 2015 (wyd. rozszerzone), Ongrys 2017 (wyd. rozszerzone), Ongrys 2018 (wyd. rozszerzone), Ongrys 2021 (wyd. rozszerzone), Ongrys 2023 (wyd. rozszerzone, format powiększony)[18][19][20]
  • Na co dybie w wielorybie czubek nosa Eskimosa – MAW 1980, MAW 1983, MAW 1984, MAW 1985[21], Kultura Gniewu 2018, Kultura Gniewu 2019, Kultura Gniewu 2020, Kultura Gniewu 2022 (format powiększony)[22], Kultura Gniewu 2024 (format powiększony, do pierwszych 100 zamówień dodawana naklejka z ilustracją autora i autografem)
  • 3 przygody Sherlocka Bombla – Interpress 1984, Kultura Gniewu/Zin Zin Press 2004
  • W pustyni i w paszczy (obrazki do kolorowania) – MAW 1984, Ongrys 2017
  • Antresolka Profesorka Nerwosolka – MAW 1985, MAW 1987, Egmont 2003
  • Antresolka Profesorka Nerwosolka (wyd. rozszerzone) – Egmont 2003, Ongrys 2015, Ongrys 2020
  • Antresolka Profesorka Nerwosolka (format powiększony) - Ongrys 2024
  • Podróż smokiem Diplodokiem – MAW 1986, MAW 1988, Manzoku 2005 (wyd. rozszerzone)[23], Ongrys 2015 (wyd. rozszerzone)[24], Ongrys 2015 (wyd. rozszerzone), Ongrys 2017 (wyd. rozszerzone), Ongrys 2019 (wyd. rozszerzone), Ongrys 2023 (wyd. rozszerzone, format powiększony)[25][26], Ongrys 2024 (wyd. rozszerzone, format powiększony)[27]
  • Jak ciotka Fru-Bęc uratowała świat od zagłady – DHW Akapit 1989, Ongrys 2017, Ongrys 2019
  • Przepraszam remanent – Bea 1990, Ongrys 2017
  • Ecie-pecie o wszechświecie, wynalazku i komecie – Story 1990 (2 tomiki), Ongrys 2021 (wydanie zbiorcze, okładka w 2 wariantach)[28]
  • Historia wyssana z sopla lodu (scenariusz: Jean Dufaux) – Unipress 1991, Ongrys 2021
  • To doprawdy kiepska sprawa, kiedy Bestia się pojawia (scenariusz: Anna Baranowska) – Rok Corporation 1992, Ongrys 2010, Ongrys 2016
  • Orient Men: Forewer na zawsze – Egmont 2002[29]
  • Orient Men: Śmieszy, tumani, przestrasza – Ongrys 2015 (wyd. rozszerzone albumu Orient Men: Forewer na zawsze)[30]
  • Porady Praktycznego Pana – Egmont 2003, Ongrys 2020 (wyd. rozszerzone)[31], Kultura Gniewu 2024 (wyd. rozszerzone, format powiększony)
  • O zmroku – Kultura Gniewu 2005
  • Bezdomne wampiry – Kultura Gniewu 2012
  • Bezdomne wampiry o zmroku – Kultura Gniewu 2017 (wydanie zbiorcze albumów O zmroku oraz Bezdomne wampiry, okładka Tomasz Lew Leśniak)[32], Kultura Gniewu 2022 (wyd. rozszerzone, okładka autora, format powiększony)[33]
  • Do bani z takim komiksem! – Kultura Gniewu 2020 (niekolekcjonerskie wznowienie albumu Tffffuj! Do bani z takim komiksem!)[34]
  • Dymki z Tintina jak dymek z komina – Kultura Gniewu 2020 (zbiór komiksów z belgijskiego magazynu komiksowego „Tintin” z lat 1984–1987)
  • Naukowa to jest kwestia, znowu się zjawiła bestia – Ongrys 2021 (kontynuacja komiksów Jak ciotka Fru-Bęc uratowała świat od zagłady oraz To doprawdy kiepska sprawa, kiedy Bestia się pojawia)
  • Rysowanie na kolanie – Ongrys 2022 (antologia szkiców)
  • Dramatyczne wydarzenia opisane od niechcenia – Ongrys 2024 (pierwsze wydanie zbiorcze komiksów Przygody twistującego słonia Twisti i komiksów z czasopisma „Miś” z dodatkami w postaci m.in. szkiców i wstępem autora, do wyczerpania dodawana nowa wersja kolorowanki Wesołe miasteczko)[35]
  • A więc, Fru-Bęc! Trzeba wierzyć, że ta bestia to jest tylko czasu kwestia (wydanie zbiorcze komiksów Jak ciotka Fru-Bęc uratowała świat od zagłady, To doprawdy kiepska sprawa, kiedy Bestia się pojawia, Naukowa to jest kwestia, znowu się zjawiła Bestia, do pierwszych 500 egzemplarzy dodawana kolorowanka Jak ciotka Fru-Bęc uratowała świat od zagłady)

Wydawnictwa kolekcjonerskie (numerowane)

edytuj
  • Tffffuj! Do bani z takim komiksem! – Orient Men i Spółka 2005 (wyd. numerowane kolekcjonerskie – 550 szt.)[36][37]
  • Zeszyty Baranowskiego#1: W pustyni i w paszczy – nakładem autora 2008 (wyd. kolekcjonerskie w nakładzie kilkudziesięciu egzemplarzy)
  • Zeszyty Baranowskiego#2: Ten piekielny Barnaba, Komiksy z Misia – nakładem autora 2008 (wyd. kolekcjonerskie w nakładzie kilkudziesięciu egzemplarzy)
  • Zeszyty Baranowskiego#3: Przygody twistującego słonia Twisti, Robin Wschód – nakładem autora 2008 (wyd. kolekcjonerskie w nakładzie kilkudziesięciu egzemplarzy)
  • Zeszyty Baranowskiego#4: Moje komiksy po francusku cz.1 – nakładem autora 2009 (wyd. kolekcjonerskie w nakładzie kilkudziesięciu egzemplarzy)
  • Zeszyty Baranowskiego#5: Moje komiksy po francusku cz.2 – nakładem autora 2009 (wyd. kolekcjonerskie w nakładzie kilkudziesięciu egzemplarzy)
  • Skąd się bierze woda sodowa – Ongrys, Sklep.gildia.pl oraz Atropos 2010 (wyd. kolekcjonerskie w płóciennej oprawie i z dodatkami)[20][18]
  • Na wypadek wszelki woda, soda i Bąbeleki (oraz Kudłaczki) – Ongrys oraz Orient Men i Spółka 2010 (wyd. numerowane kolekcjonerskie – 550 szt.)
  • Jak ciotka Fru-Bęc uratowała świat od zagłady / To doprawdy kiepska sprawa, kiedy bestia się pojawia – Ongrys 2017 (wyd. kolekcjonerskie w płóciennej oprawie i z dodatkami)
  • Prapradziadka Hieronima opowieści dziwnej treści czyli Skąd się bierze woda sodowa – Ongrys 2022 (wyd. kolekcjonerskie w płóciennej oprawie i z dodatkami, format powiększony, w 2 wersjach: kolorowej w nakładzie 600 egzemplarzy numerowanych i czarno-białej w nakładzie 400 egzemplarzy numerowanych – dodatki w obu wersjach kolorowe)[20][38]
  • Plakaty kolekcjonerskie Tadeusza Baranowskiego – FineArtPrints.pl 2023 (wydane w nakładzie po 250 szt., każdy egzemplarz numerowany – hologram z numerkiem serii, niewielka część nakładu sygnowana własnoręcznie przez artystę)

Wystawy

edytuj
  • 1969–1971 – wystawy zbiorowe w kraju i za granicą, m.in. Wystawa Studentów Warszawskiej ASP (Helsinki), Najmłodsze Pokolenie (Galeria Współczesna, Warszawa), IX Debiut Absolwentów ASP (Stara Kordegarda, Warszawa), Wystawa Polskiej Sztuki Współczesnej (Berlin Zachodni), Grupa AUT (Galeria Sztuki MDM, Warszawa), Młode Pędy (BWA Lublin), Ogólnopolska Wystawa Młodego Malarstwa, Rzeźby i Grafiki (BWA Sopot), Wystawa Młodych (Galeria Sztuki MDM, Warszawa), V Jubileuszowy Festiwal Polskiego Malarstwa Współczesnego' (Szczecin), III Festiwal Sztuk Pięknych (Warszawa), VI Festiwal Sztuk Pięknych (Zachęta, Warszawa).
  • 1988 – Wystawa zbiorowa komiksu polskiego na Le Festival International de la bande dessinée de Sierre (Szwajcaria).
  • 1998La bande dessinée en Pologne 1919-1998 (lipiec–sierpień: Château de Saint-Auvent; listopad: Maison du Limousin, Paryż).
  • 1999Od szalonego Grzesia do Jeża Jerzego. 80 lat cyklicznych historyjek obrazkowych w Polsce, Biblioteka Narodowa w Warszawie.
  • 2000La bande dessinée en Pologne 1919-1998, galeria Trois Notre Dame podczas Międzynarodowego Festiwalu Komiksu w Angoulême.
  • 2009Siusiu w torcik – V prezentacje wyboru prac ze zbiorów warszawskiej Zachęty.
  • 2010Mistrzowie polskiego komiksu, Galeria Chimera, Łódź.
  • 2013Powrót, SOHO Factory, Warszawa. Noc Muzeów.
  • 2013Komiks polski i jego twórcy, Galeria Orient, Szczecin.
  • 2014Asamblaże, Galeria Remedium, Łódź.
  • 2015Podświadomość, Galeria New Atelier Design, Warszawa.
  • 2017Komiksowa Polska, Kulturhuset Stadsteatern, Stockholm International Comics Festival.
  • 2018Teraz komiks!, Muzeum Narodowe w Krakowie.
  • 2018Stany umysłu II, Związek Polskich Artystów Plastyków w Warszawie.
  • 2018 – Wystawa zbiorowa malarstwa z kolekcji Galerii Retroavangarda, Warszawa.
  • 2019La bande dessinée polonaise au SoBD à Paris, Le Salon de la BD à Paris 2019[39].
  • 2019100 Jahre polnischer Comic. Ikonen der Popkultur im Original, Polnisches Institut Berlin.
  • 2020Slovo a obraz. Súčasný poľský komiks, Instytut Polski w Bratysławie[40].
  • 2020–2021Польский комикс на фестивале «КомМиссия» в Москве, Moskwa[41].
  • 2020–2021Miejsce w dymku, BWA Jelenia Góra[42].
  • 2022Retrospektywa. Pokolenie '45, Galeria Lufcik, Warszawa.
  • 2023Tadeusz Baranowski. Malarstwo nieoczywiste, Galeria Tyle Światów, Oświęcim.
  • 2023Tadeusz Baranowski. Malarstwo, Galeria DAP, Warszawa.
  • 2024Tadeusz Baranowski. Malarstwo, Street Gallery, Ostrów Wielkopolski.
  • 2024El cómic polaco aterriza en Barcelona, Comic Barcelona.
  • 2024–2025Tadeusz Baranowski. Śmieszy, tumani, przestrasza, Centrum Komiksu i Narracji Interaktywnej, Łódź.

Przypisy

edytuj
  1. Kalendarium życia i twórczości Tadeusza Baranowskiego. Opracował: Adam Rusek. Miejsce w dymku, BWA Jelenia Góra 2020, ISBN 978-83-955978-5-5
  2. a b c d e f Słownik artystów plastyków. Artyści plastycy Okręgu Warszawskiego ZPAP 1945–1970. Słownik biograficzny. Maria Serafińska (kierownik redakcji). Warszawa: Okręg Warszawski ZPAP, 1972, s. 27.
  3. Tadeusz Baranowski, O mnie/About me, tadeuszbaranowski.eu [zarchiwizowane 2023-03-23] (pol. • ang.).
  4. Agnieszka Góra-Stępień, Tadeusz Baranowski - biogram świadka historii, „Archiwum Programu Historia Mówiona Ośrodka "Brama Grodzka - Teatr NN"”, 11 października 2024 [dostęp 2024-10-20].
  5. a b c Tadeusz Baranowski, rysownik, scenarzysta, relax.nast.pl [zarchiwizowane 2017-10-27].
  6. Baranowski i belgijski magazyn „Tintin”. Renaud Chavanne. Miejsce w dymku, BWA Jelenia Góra 2020, ISBN 978-83-955978-5-5
  7. Mirosław Korkus, Kiedy mamy tylko miłość – Tadeusz Baranowski, nerwosolek.pl [zarchiwizowane 2020-08-07].
  8. a b Koziarski i Obremski 2021 ↓, s. 11.
  9. „Uchwycić cały świat”. O malarstwie Tadeusza Baranowskiego. Jolanta Ciesielska. BWA Jelenia Góra 2020 r. ISBN 978-83-955978-5-5
  10. Gloria Artis za Tytusa, Nerwosolka oraz Kajka i Kokosza. Wirtualna Polska, 31 maja 2007. [dostęp 2011-06-22].
  11. Paul Gravett: 1001 Comics You Must Read Before You Die: The Ultimate Guide to Comic Books, Graphic Novels and Manga. Rizzoli Universe Promotional Books, 2014. ISBN 978-0789327314.
  12. Łukasz Majchrzyk, Czekamy na film animowany „Podróż smokiem Diplodokiem”, mobiRANK.pl [zarchiwizowane 2020-08-07].
  13. Smok Diplodok – Animowana Przygoda dla Dzieci [online], diplo.film [dostęp 2024-10-01] (pol.).
  14. Antresolka Profesorka Nerwosolka w bazie Filmweb
  15. Złoty puchar - nagroda im. Janusza Christy [online], Fundacja Kreska im. Janusza Christy [dostęp 2024-10-17] (pol.).
  16. Marcin Herman, Esensja: ‹Ależ wodzu, co wódz!› – Marcin Herman [online], Esensja.pl, 24 maja 2004 [dostęp 2024-09-01] (pol.).
  17. Skąd się bierze woda sodowa [online], Wydawnictwo ONGRYS [dostęp 2024-09-02] (pol.).
  18. a b Tadeusz Baranowski mistrz absurdu i gier słownych [online], 8studs, 17 sierpnia 2020 [dostęp 2024-09-01] (pol.).
  19. Tomasz Krzyżanowski, Przewodnik po albumach, [w:] Paweł Jezierski (red.), Skąd się bierze humor wszelki? O twórczości komiksowej Tadeusza Baranowskiego, Sieradz, 24 kwietnia 2023, s. 64–65, ISBN 978-83-956531-7-9 [dostęp 2024-09-02] (pol.).
  20. a b c Seria Skąd się bierze woda sodowa [online], Gildia.pl [dostęp 2024-09-01] (pol.).
  21. Tomasz Krzyżanowski, Przewodnik po albumach, [w:] Paweł Jezierski (red.), Skąd się bierze humor wszelki? O twórczości komiksowej Tadeusza Baranowskiego, Sieradz, 24 kwietnia 2023, s. 57, ISBN 978-83-956531-7-9 [dostęp 2024-09-01] (pol.).
  22. Na co dybie w wielorybie czubek nosa Eskimosa [online], Kultura Gniewu [dostęp 2024-02-12] (pol.).
  23. Tomasz Krzyżanowski, Przewodnik po albumach, [w:] Paweł Jezierski (red.), Skąd się bierze humor wszelki? O twórczości komiksowej Tadeusza Baranowskiego, Sieradz, 24 kwietnia 2023, s. 66, ISBN 978-83-956531-7-9 [dostęp 2024-08-02] (pol.).
  24. Seria Podróż smokiem Diplodokiem [online], Gildia.pl [dostęp 2024-08-02] (pol.).
  25. Podróż smokiem Diplodokiem [online], AlejaKomiksu.com [dostęp 2024-10-25] (pol.).
  26. Marcin Osuch, Esensja: ‹Diplodok remastered› – Marcin Osuch [online], Esensja.pl, 12 października 2023 [dostęp 2024-01-10] (pol.).
  27. Podróż smokiem Diplodokiem [online], AlejaKomiksu.com [dostęp 2024-10-25] (pol.).
  28. Seria Ecie-Pecie o wszechświecie [online], Gildia.pl [dostęp 2024-07-30] (pol.).
  29. Orient Men: Forewer na zawsze [online], AlejaKomiksu.com [dostęp 2024-02-12] (pol.).
  30. Wydawnictwo ONGRYS [online], Wydawnictwo ONGRYS [dostęp 2024-02-02] (pol.).
  31. Esensja: ‹Komiks o (nie tak) lekkim zabarwieniu erotycznym› – Konrad Wągrowski [online], Esensja.pl [dostęp 2021-02-13].
  32. Bezdomne wampiry o zmroku [online], Kultura Gniewu [dostęp 2024-02-02] (pol.).
  33. Bezdomne wampiry o zmroku [online], Kultura Gniewu [dostęp 2024-02-02] (pol.).
  34. Do bani z takim komiksem [online], Kultura Gniewu [dostęp 2024-01-04] (pol.).
  35. Dramatyczne wydarzenia opisane od niechcenia. [online], Gildia.pl [dostęp 2024-07-30] (pol.).
  36. Pożegnalna Kolekcja Baranowskiego - 1 - Tffffuj! Do bani z takim komiksem! [online], Gildia.pl [dostęp 2024-01-04] (pol.).
  37. TFFFFUJ! DO BANI Z TAKIM KOMIKSEM! – Tadeusz Baranowski [online], T. Baranowski [dostęp 2024-01-04] (pol.).
  38. Tomasz Krzyżanowski, Przewodnik po albumach, [w:] Paweł Jezierski (red.), Skąd się bierze humor wszelki? O twórczości komiksowej Tadeusza Baranowskiego, Sieradz, 24 kwietnia 2023, s. 78, ISBN 978-83-956531-7-9 [dostęp 2024-09-02] (pol.).
  39. Polski komiks na SoBD w Paryżu [online], AlejaKomiksu.com [dostęp 2024-10-25] (pol.).
  40. Wystawa polskiego komiksu w Bratysławie [online], AlejaKomiksu.com [dostęp 2024-10-25] (pol.).
  41. BWA Jelenia Góra
  42. Polter.pl

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj