Aleksander Kobzdej

polski malarz

Aleksander Kobzdej (ur. 12 września 1920 w Olesku, zm. 25 września 1972 w Warszawie) – polski architekt, malarz, rysownik, także scenograf, plakacista i ilustrator, od 1951 profesor w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.

Aleksander Kobzdej
Ilustracja
Aleksander Kobzdej
Data i miejsce urodzenia

12 września 1920
Olesko

Data i miejsce śmierci

25 września 1972
Warszawa

Narodowość

polska

Alma Mater

Politechnika Gdańska

Dziedzina sztuki

architektura
sztuki plastyczne

Ważne dzieła
  • Podaj cegłę
  • Ceglarki
Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy II klasy Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej
Grób Aleksandra Kobzdeja na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Życiorys edytuj

Urodził się w rodzinie Teofila, lwowskiego fabrykanta, zamordowanego przez NKWD w 1940, i Karoliny z domu Szlachetko (1898–1968). Brat Władysława, architekta, Wojciecha, dominikanina, i Tadeusza, architekta, wykładowcy geometrii wykreślnej na Politechnice Gdańskiej. Od wczesnego dzieciństwa mieszkał we Lwowie, gdzie w 1939 zdał maturę. Jesienią 1939 rozpoczął studia architektoniczne na Politechnice Lwowskiej, jednocześnie zaczął malować pod okiem Władysława Lama.

W 1944 został wywieziony na roboty przymusowe do Wiednia, skąd uciekł do Jugosławii. W 1945 powrócił do kraju. Po wojnie krótko studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie u prof. Eugeniusza Eibischa by pod koniec 1945 objąć stanowisko asystenta prof. Władysława Lama na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej. Pracując, ukończył politechnikę z dyplomem inżyniera. W latach 1947–1951 był wykładowcą Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Sopocie[1]. Następnie przeniósł się do ASP w Warszawie, gdzie uczył aż do śmierci. W 1955 otrzymał dyplom, w 1958 tytuł profesora nadzwyczajnego, wielokrotnie był dziekanem Wydziału Malarstwa, w latach 60. prowadził Katedrę Malarstwa Ściennego (potem zwaną Katedrą Problemów Malarstwa w Architekturze).

W początkowym okresie malował obrazy zbliżone do realizmu socjalistycznego, z których najsłynniejszym jest dyptyk Podaj cegłę (1950) i Ceglarki (1950), później jednak odszedł od przedstawień figuralnych i zaczął tworzyć abstrakcyjne dzieła przekraczające granicę malarstwa, łączone z nurtem malarstwa materii. Należą do nich m.in. Szeroka szczelina między fioletami (1968), czy Szczelina w zieleni (1967); płótno w nich jest podzielone na dwie części, pomiędzy którymi przebiega pozioma szczelina wypełniona reliefem. Obraz Podaj cegłę znajduje się w kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Jest eksponowany w Pawilonie Czterech Kopuł[2].

Jest współautorem zespołu budynków Ambasady Chińskiej Republiki Ludowej w Warszawie, ul. Bonifraterska 1 (1956–1959).

Był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu w 1958[3].

Żonaty z Maryną z domu Czubówną (1932–2019), tłumaczką filmową. Ojciec Mikołaja (1969–2011) i Katarzyny (ur. 1954), pierwszej żony Ludwika Stommy.

Został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B32-20-12)[4].

Ordery i odznaczenia edytuj

Nagrody edytuj

  • Nagroda za obraz Stolik na V Biennale w São Paulo, 1959
  • Nagroda im. Gottfrieda Herdera przyznana przez Uniwersytet Wiedeński, 1966
  • Nagroda Polskiego Radia i Telewizji za osiągnięcia w dziedzinie scenografii, 1967
  • Nagroda indywidualna I stopnia Ministerstwa Kultury i Sztuki, 1971

Przypisy edytuj

  1. KOBZDEJ ALEKSANDER, malarz, grafik, scenograf – Encyklopedia Gdańska, gdansk.gedanopedia.pl [dostęp 2022-10-14].
  2. O słynnym obrazie Kobzdeja, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, 1 maja 2021 [dostęp 2022-03-25] (pol.).
  3. Trybuna Robotnicza, nr 4 (4350) 7 stycznia 1958, s. 2.
  4. Juliusz Jerzy Malczewski: Cmentarz komunalny (dawny wojskowy) na Powązkach. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1975, s. 25.
  5. M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  6. M.P. z 1954 r. nr 39, poz. 524 „za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej oraz za zasługi w pogłębianiu przyjaźni między narodem polskim i narodem wietnamskim”.
  7. M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  8. M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.

Linki zewnętrzne edytuj