Tapetka pokrzywiona
Tapetka pokrzywiona (Arctoparmelia incurva (Pers.) Hale) – gatunek grzybów należący do rodziny tarczownicowatych (Parmeliaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
tapetka pokrzywiona |
| Nazwa systematyczna | |
| Arctoparmelia incurva (Pers.) Hale Mycotaxon 25(1): 252 (1986) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Arctoparmelia, Parmeliaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1794 r. Christiaan Hendrik Persoon nadając mu nazwę Lichen incurvus'. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1918 r. M.E. Hale, przenosząc go do rodzaju Arctoparmelia[1].
- Imbricaria incurva (Pers.) DC. 1805
- Imbricaria incurva (Pers.) DC. 1805, incurva
- Lichen incurvus Pers. 1794
- Lichen multifidus Dicks. 1793
- Lobaria incurva (Pers.) Ach. 1803
- Parmelia incurva (Pers.) Fr. 1826
- Parmelia incurva (Pers.) Fr. 1826 f. incurva
- Parmelia incurva (Pers.) Fr. 1826 var. incurva
- Parmelia multifida A.L. Sm. 1918
- Parmelia multifida Schaer. 1842
- Placodium incurvum (Pers.) Frege 1812
- Xanthoparmelia incurva (Pers.) Hale 1974
Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
Morfologia
edytujPlecha listkowata, stłoczona, o płatach promienistych, na przekroju poprzecznym wypukłych, ze zwężonymi końcami[4]. Powierzchnia górna gładka, drobno pomarszczona, czasami spękana, o barwie zielonej, żółtej, szarożółtej, szarej, oprószona. Brak izydiów, występują natomiast na obrzeżach rzęski, a na górnej powierzchni duże, kuliste soralia o barwie takiej jak plecha. Owocniki typu apotecjum lekanorowe rzadko występujące, amyloidalne. Dolna powierzchnia o barwie od szarej do czarnej z nierozgałęzionymi chwytnikami[5].
Askospory elipsoidalne, o średnicy około 8 μm, jednokomórkowe, hialinowe. Brak fotobiontów pierwotnych, występują fotobionty w cefalodiach[5].
Kwasy porostowe: kwas α-kollatolowy, kwas aleksonowy, atranorin, chloroatranorin, kwas protocetrariowy, kwas usninowy[5].
Występowanie
edytujWystępuje wokółbiegunowo na półkuli północnej. Północna granica zasięgu biegnie przez Alaskę, północne rejony Kanady, Grenlandię, archipelag Svalbard i północne rejony Syberii. Najdalej na północy występuje na archipelagu Svalbard (około 80° szerokości geograficznej). Południowa granica zasięgu w Europie biegnie przez środkową Anglię i Centralne Karpaty Zachodnie[6]. W piśmiennictwie polskim po II wojnie światowej podano stanowiska tego gatunku w Sudetach, Górach Świętokrzyskich, Tatrach i na Pojezierzu Suwalsko-Augustowskim i Wysoczyźnie[2]. W Polsce podlega ścisłej ochronie[7], nie znajduje się jednak na liście gatunków zagrożonych[8].
Występuje na skałach krzemianowych[2].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2018-03-19]. (ang.).
- ↑ a b c d Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2018-03-19]. (ang.).
- ↑ Images of British Lichens. Arctoparmelia incurva. [dostęp 2018-03-19].
- ↑ a b c Consortium of North American Lichen Herbaria. Arctoparmelia incurva. [dostęp 2018-01-11].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-03-19].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów. [dostęp 2015-01-04].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.