Toruński Zakład Chromolitograficzny

Toruński Zakład Chromolitograficzny – dawna drukarnia, która znajdowała się w Toruniu, przy ulicy Bażyńskich, w sąsiedztwie Szpitala Diakonisek (obecnie Specjalistyczny Szpital Miejski im. Mikołaja Kopernika). Podczas II wojny światowej znajdował się tu obóz przesiedleńczy.

Toruński Zakład Chromolitograficzny

Widok współczesny, 2019 rok
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Siedziba	Toruń
Adres	ul. Bażyńskich
Data założenia	1922
Data likwidacji	1951
Położenie na mapie Torunia Toruński Zakład Chromolitograficzny
Położenie na mapie Polski Toruński Zakład Chromolitograficzny
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Toruński Zakład Chromolitograficzny
53°01′16″N 18°37′15″E

Historia

Pomnik upamiętniający ofiary tzw. Szmalcówki przed Urzędem Miasta Torunia przy ulicy Grudziądzkiej 126 b

Drukarnię Edwarda Stefanowicza wybudowano w 1922 roku. Składała się ona z hali fabrycznej i części mieszkalnej, a całość kompleksu otoczona była parkiem. W lipcu 1941 roku Niemcy wybudowali założyli w budynku filię obozu przesiedleńczego, tzw. Szmalcówki. Przetrzymywano w nim na betonowej podłodze w hali zakładowej m.in. chorych więźniów, zaś w części mieszkalnej drukarni został urządzony lazaret/szpital obozowy. Zamknięto go na początku lipca 1943 roku. W obozie w wyniku chorób i ciężkich warunków bytowania zmarło 156 osób, w tym 43 dzieci poniżej 5 roku życia. W 1945 roku obiekt przejął przedwojenny jego właściciel, urządzając w nim zakład papierniczo-introligatorski, lecz w 1951 roku został on znacjonalizowany. Na początku lat 60. XX w., w wyniku rozbudowy miasta, drukarnię rozebrano, a w jej miejsce w latach 70. wybudowano przychodnię i aptekę.