Trędowata

powieść Heleny Mniszkówny

Trędowata – dwutomowa powieść Heleny Mniszkówny wydana w Krakowie w 1909 roku. Mimo chłodnego przyjęcia przez krytykę, powieść odniosła sukces czytelniczy[1].

Trędowata
Ilustracja
Okładka II tomu z 1912 (wyd. 4)
Autor

Helena Mniszkówna

Typ utworu

powieść

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

Kraków

Język

polski

Data wydania

1909

poprzednia
brak
następna
Ordynat Michorowski

Treść

edytuj

Fabuła powieści, której akcja rozgrywa się na przełomie XIX i XX wieku, opisuje tragiczne dzieje miłości, której spełnieniu stają na przeszkodzie przesądy społeczne i nietolerancja członków rodów arystokratycznych z ich hermetyzmem. Tytułową postacią jest skromna, nieutytułowana szlachcianka Stefania (Stefcia) Rudecka. Po doznanym zawodzie miłosnym przyjmuje posadę guwernantki u baronowej Elzonowskiej, ciotki młodego ordynata Waldemara Michorowskiego. Początkowo Stefania unika ordynata, u którego ją razi jego podejście do rzeczywistości; z wolna jednak pojawia się wzajemne zrozumienie i uczucie. Przypadkowo okazuje się, że dziadek Waldemara i babka Stefanii byli zakochani i zaręczeni, choć do małżeństwa nie doszło wskutek sprzeciwu rodziny ordynata. Obawiając się powtórzenia sytuacji, Rudecka zamierza opuścić rezydencję Michorowskich, ale zdecydowany na ślub Waldemar przezwycięża przeszkody i doprowadza do zaręczyn ze Stefanią. Jednak w wyniku szykan i intryg ze strony miejscowych rodzin arystokratycznych, dziewczyna popada w chorobę i przedwcześnie umiera w dniu planowanego ślubu. Śmierć ta w intencji autorki stanowi rodzaj ofiary złożonej przez jednostkę przerastającą swe otoczenie, a zarazem staje się symbolem moralnego triumfu odtrąconej jak „trędowata” bohaterki powieści.

Fabuła wykorzystująca znany literacki motyw „księcia i kopciuszka[1], odznacza się sprawnym wykorzystaniem schematów fabularnych i maksymalnym spiętrzeniem sentymentalnego dramatyzmu[potrzebny przypis]. Powodzeniem cieszył się również Ordynat Michorowski (1910), w którym przedstawiono dalsze losy Waldemara[1].

Ekranizacje

edytuj

Powieść Mniszkówny jest jednym z najczęściej ekranizowanych polskich utworów literackich.

Trędowata została sparodiowana przez Magdalenę Samozwaniec w powieści Na ustach grzechu (1922)[1]. Ironizująco odniósł się do niej także Tadeusz Dołęga-Mostowicz w Karierze Nikodema Dyzmy (1932), wspominając że jego bohater „wyobrażał sobie książąt i hrabiów tak, jak ich poznał w najpiękniejszej powieści na świecie, w Trędowatej[2].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny. red. Julian Krzyżanowski, Czesław Hernas. Wyd. 8. T. II: N–Ż. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1991, s. 497. ISBN 83-01-05369-0.
  2. Kariera Nikodema Dyzmy. Warszawa, 2014, s. 190.

Linki zewnętrzne

edytuj