Travis (ur. 21 października 1995, zm. 16 lutego 2009) – samiec szympansa, który żył z ludźmi. 16 lutego 2009 zaatakował i poturbował przyjaciółkę swojej właścicielki, oślepiając ją, wyrywając różne części ciała i raniąc jej twarz. Został postrzelony przez funkcjonariusza Franka Chiafari.

W wyniku incydentu, dyskutowano nad logiką i etyką posiadania naczelnych jako zwierząt domowych. Miano wprowadzić ustawę, która miała wprowadzić szympansy i inne naczelne do listy „zakazanych gatunków dzikiej przyrody”, których nie można sprzedawać ani kupować w handlu międzystanowym i zagranicznym. Ustawa ta nie została przyjęta przez Senat Stanów Zjednoczonych.

Życiorys

edytuj

Travis był synem Suzy i Coco – szympansów, sprowadzonych z Afryki do USA w latach 70. Urodził się w Festus w Missouri 21 października 1995 w Mike and Connie Braun Casey's Compound, obecnie Missouri Chimpanzee Sanctuary. W osobnym incydencie, Susy została śmiertelnie postrzelona podczas ucieczki w 2001[1][2]. Sandra i Jerome Herolodowie kupili Travisa za 50 000 USD od hodowcy, po tym, jak został odebrany matce, gdy miał 3 dni[2][3]. Został nazwany po ulubionym piosenkarzu Sandry, Travisie Tritcie[4].

Sandra i Jerome wychowywali Travisa w swoim domu w Rock Rimmon Road w North Stamford[5]. Był ich stałym towarzyszem i często przybywał z nimi w pracy lub na zakupach[5]. Byli właścicielami firmy holowniczej, a Travis pozował do zdjęć w sklepie i jeździł lawetą, mając zapięte pasy bezpieczeństwa i koszulkę baseballową. Stał się popularny w mieście i był znany z witania policjantów, których napotkał podczas holowania samochodów[5]. Wystąpił w kilku programach telewizyjnych i reklamach, w tym spotach Pepsi[6], a także w The Maury Povich Show i The Man Show[7][8] , choć kwestionowano, że jest tym samym szympansem, który wystąpił w tych programach[4].

Dorastając wśród ludzi, Travis był zsocjalizowany od urodzenia. Jeden z sąsiadów twierdził, że się z nim bawił i siłował. Dodał, że Travis zawsze wiedział, kiedy odpuścić i zwracał szczególną uwagę na Sandrę. „Słuchał lepiej niż moi siostrzeńcy” - stwierdził sąsiad po tym, jak Travis zmasakrował Charlę. „Po prostu nie wiem, dlaczego miałby to zrobić”[9]. Travis potrafił otwierać drzwi za pomocą kluczy, ubierać się, podlewać rośliny, karmić sianem konie Sandry i Jerome'a, jeść przy stole z resztą rodziny i pić wino z kieliszka. Tak bardzo lubił lody, że nauczył się rozkładów jazdy furgonetek z lodami. Logował się do komputera, by oglądać zdjęcia, oglądał telewizję za pomocą pilota i mył zęby przy użyciu Water Pik[6][7][10]. Travis ważył 200 funtów (ok. 91 kg)[11], sklasyfikowano go jako znaczenie otyłego, jak na szympansa[12]. Lubił oglądać baseball w telewizji[13]. Kilkukrotnie prowadził też samochód[3].

Suzan – jedyna córka Sandry, zginęła w wypadku samochodowym w październiku 2000, a jej mąż zmarł na raka w kwietniu 2004. W rezultacie, Sandra zaczęła traktować Travisa jak syna i rozpieszczała go[3][5]. Spała i kąpała się z nim. Po jego śmierci stwierdziła: „Jestem teraz pusta. Spał ze mną każdej nocy. Dopóki nie zjesz z szympansem i nie wykąpiesz się z szympansem, nie znasz szympansa”[14][15].

Incydenty

edytuj

W październiku 2003, Travis uciekł z samochodu Sandry i spowodował korek na ruchliwym skrzyżowaniu, był na wolności przez kilka godzin[16]. Do incydentu doszło po tym, jak jeden z przechodniów rzucił pustą butelkę po napoju gazowanym, która przeszła przez częściowo otwarte okno i uderzyła Travisa, gdy samochód zatrzymał się przy światłach[4]. Przestraszony, odpiął pas bezpieczeństwa, otworzył drzwi i zaczął gonić pieszego, choć bezskutecznie. Gdy przyjechała policja, kilkukrotnie zwabili go do samochodu, tylko po to, by wyszedł przez inne drzwi, po czym zaczął biegać dookoła samochodu[5].

W wyniku tego zdarzenia, Zgromadzenie Ogólne Connecticut uchwaliło ustawę, zakazującą posiadania naczelnych ważących więcej niż 50 funtów (23 kg) jako zwierząt domowych i wymagającą od właścicieli egzotycznych zwierząt ubiegania się o pozwolenie. Nowe prawo weszło w życie w 2009, a od śmierci Travisa w tym samym roku nikt w stanie nie złożył wniosku o adopcję szympansa. Departament Ochrony Środowiska Connecticut (DEP) nie egzekwował prawa wobec Sandry i Jerome'a, ponieważ byli oni właścicielami Travisa od dawna, a DEP nie uważał, by stanowił on zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego[2][17].

16 lutego 2009, ok. godz. 15:40, Travis zaatakował 55-letnią przyjaciółkę swojej właścicielki – Charlę Nash, poważnie raniąc jej twarz i kończyny[18][19]. Wyszedł z domu z kluczykami do samochodu Sandry, a Charla przyszła zaprowadzić go z powrotem do środka, widząc jak Charla trzyma jego ulubioną maskotę Elmo, Travis popadł w szał i zaatakował ją[5]. Znał ją, pracowała również w firmie jego właścicielki, w czasie ataku miała inną fryzurę i prowadziła inny samochód, co mogła go zdezorientować i zaniepokoić[20]. Podawano mu Xanax i leki na boreliozę. Sandra próbowała go powstrzymać, uderzając go w głowę łopatą i dźgając go w plecy nożem rzeźnickim.

Sandra później powiedziała: „Dla mnie zrobienie czegoś takiego, wbicie w niego noża, było jak wbicie go w siebie”. Travis odwrócił się, jakby chciał powiedzieć: „Mamo, co ty zrobiłaś?”[3]. Robił się coraz bardziej wściekły. W tym momencie Sandra, myśląc, że Charla nie żyje, rzuciła się do swojego samochodu, zamknęła się w środku i zadzwoniła pod 911. Krzyki Travisa można było usłyszeć w tle na początku nagrania, gdy błagała policję o pomoc, która początkowo uznała wezwanie za mistyfikację, dopóki nie krzyknęła: „On ją zjada!”[21][22][23]. Pogotowie ratunkowe czekało na policję przed zbliżeniem się do domu. Gdy radiowóz podjechał, Travis zaczął biec w jego stronę, próbował otworzyć zamknięte drzwi pasażera i rozbił lusterko boczne. Następnie podszedł do drzwi od strony kierowcy i otworzył je, po czym funkcjonariusz Frank Chiafari strzelił do niego czterokrotnie ze swojego pistoletu służbowego[24][25]. Uciekł do domu, gdzie został znaleziony martwy koło swojej klatki.

Przypisy

edytuj
  1. Mom of crazed chimpanzee, Travis, also shot dead during rage in 2001 [online], web.archive.org, 24 lutego 2009 [dostęp 2024-06-08] [zarchiwizowane z adresu 2009-02-24].
  2. a b c State turned blind eye to Stamford chimpanzee - The Advocate [online], web.archive.org, 20 lutego 2009 [dostęp 2024-06-08] [zarchiwizowane z adresu 2009-02-20].
  3. a b c d Owner describes chimp’s horrific rampage - TODAY Pets- msnbc.com [online], web.archive.org, 19 lutego 2009 [dostęp 2024-06-08] [zarchiwizowane z adresu 2009-02-19].
  4. a b c Dan P. Lee, Travis the Menace [online], New York Magazine, 21 stycznia 2011 [dostęp 2024-06-08] (ang.).
  5. a b c d e f Victim's face mauled in Stamford chimpanzee attack - The Advocate [online], web.archive.org, 22 lutego 2009 [dostęp 2024-06-08] [zarchiwizowane z adresu 2009-02-22].
  6. a b Chimp attack 911 call: 'He's ripping her apart' - CNN.com [online], www.cnn.com [dostęp 2024-06-08].
  7. a b About that Chimp [online], Hartford Courant [dostęp 2024-06-08] [zarchiwizowane z adresu 2013-01-20].
  8. Celebrity chimp who savaged handler in drug-fuelled frenzy shot dead - Times Online [online], web.archive.org, 29 czerwca 2011 [dostęp 2024-06-08] [zarchiwizowane z adresu 2011-06-29].
  9. Residents Shocked By Brutal Chimp Attack [online], WFSB. The Associated Press [dostęp 2024-06-08] [zarchiwizowane z adresu 2010-12-05].
  10. Chimp, owner had unusual bond - USATODAY.com [online], web.archive.org, 1 czerwca 2010 [dostęp 2024-06-08] [zarchiwizowane z adresu 2010-06-01].
  11. Chimpanzee Attack Revives Calls for Federal Primate Law | Fox News [online], web.archive.org, 11 listopada 2012 [dostęp 2024-06-08] [zarchiwizowane z adresu 2012-11-11].
  12. Police: Chimp took Xanax, „Norwalk Hour” [dostęp 2024-06-08] (ang.).
  13. Ed Pilkington, Chimpanzee shot after attack outside New York, „The Guardian”, 17 lutego 2009, ISSN 0261-3077 [dostęp 2024-06-08] (ang.).
  14. View Author Archive, Get author RSS, IT’S ANIMAL ATTRACTION [online], 19 lutego 2009 [dostęp 2024-06-08] (ang.).
  15. Owner Shared Bed and Took Baths With Chimpanzee From Connecticut Attack | Fox News [online], web.archive.org, 15 marca 2013 [dostęp 2024-06-08] [zarchiwizowane z adresu 2013-03-15].
  16. Andy Newman, Anahad O’Connor, Woman Mauled by Chimp Is Still in Critical Condition, „The New York Times”, 17 lutego 2009, ISSN 0362-4331 [dostęp 2024-06-09] (ang.).
  17. Travis Led to New Law in '04 - News- msnbc.com [online], web.archive.org, 22 lutego 2009 [dostęp 2024-06-09] [zarchiwizowane z adresu 2009-02-22].
  18. Andy Newman, Pet chimpanzee attacks woman in Connecticut, „The New York Times”, 17 lutego 2009, ISSN 0362-4331 [dostęp 2024-06-09] (ang.).
  19. Charla Nash Trust [online], web.archive.org, 9 lipca 2009 [dostęp 2024-06-09] [zarchiwizowane z adresu 2009-07-09].
  20. Family: Victim makes 'good, but small, progress" - The Advocate [online], web.archive.org, 27 lipca 2009 [dostęp 2024-06-09] [zarchiwizowane z adresu 2009-07-27].
  21. Residents Shocked By Brutal Chimp Attack [online], WFSB. The Associated Press [dostęp 2024-06-09].
  22. Chimp Attack 911 Call. CBS 2009-02-17. [dostęp 2024-06-09].
  23. Chilling 911 Call Chronicles Chimp Attack - Connecticut News Story - WFSB Hartford [online], web.archive.org, 16 sierpnia 2010 [dostęp 2024-06-09] [zarchiwizowane z adresu 2010-08-16].
  24. By, Officer Who Shot Rampaging Chimp Describes What He Witnessed [online], Hartford Courant, 26 lutego 2010 [dostęp 2024-06-09] (ang.).
  25. Associated Press, Chimp mauling victim Charla Nash’s $150 million lawsuit against Connecticut denied [online], New York Daily News, 14 czerwca 2013 [dostęp 2024-06-09] (ang.).