Trzej żołnierze
Trzej żołnierze lub Trzej żołnierze z Ameryki (ang. Three Soldiers) – powieść z 1921 roku autorstwa amerykańskiego pisarza i dziennikarza Johna Dos Passosa. To jedna z amerykańskich powieści wojennych, która opisuje I wojnę światową. Trzej żołnierze to jedno z klasycznych literackich dzieł pacyfistycznych[a]. Pierwsze wydanie polskie opublikowano w 1931 roku[2].
.jpg) Okładka 1. edycji Trzech żołnierzy | |
| Autor | |
|---|---|
| Tematyka |
wojenna |
| Typ utworu |
powieść |
| Data powstania |
czerwiec 1920[1] |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania |
Nowy Jork, Stany Zjednoczone |
| Język |
angielski |
| Data wydania |
wrzesień 1921 |
| Wydawca | |
| Pierwsze wydanie polskie | |
| Data wydania polskiego |
1931 |
| Wydawca | |
| Przekład |
Zofja Schmorakowa, Olga Ziemilska |
Historia
edytujPoczątkowo dzieło zostało odrzucone przez 13 różnych wydawnictw. Dopiero na początku 1921 roku właściciel nowojorskiego wydawnictwa George H. Doran & Co. zgodził się na opublikowanie powieści Dos Passosa. Mimo zgody na wydanie dzieła, z powodu wielu niewygodnych fragmentów zawartych w Trzech żołnierzach, Doran mocno obawiał się oddania do druku książki. Dos Passos przedstawił w swojej pracy między innymi rzeczywiste przemówienie żołnierzy, którzy trafili do armii. Wydawca nalegał, aby autor niewygodne fragmenty poprawił albo skrócił. Dos Passos niechętnie przystał na zaproponowane warunki. We wrześniu 1921 roku, po usunięciu kontrowersyjnych fragmentów, powieść została wydana[1].
W późniejszym czasie Doran wspomniał, że Dos Passos „posługiwał się wspólnym językiem degeneratów”. Wśród prac Dos Passosa umieszczonych w zbiorach Uniwersytetu Wirginii brakuje oryginalnej wersji powieści, która najprawdopodobniej zaginęła[1].
Treść
edytujDos Passos z pozycji pacyfisty opowiada w realistyczny sposób o wydarzeniach, które miały miejsce na froncie I wojny światowej. W powieści autor zaznaczył, że wojna doprowadza do odczłowieczenia. Bohaterowie książki nieustannie przesiadują w okopach, co jakiś czas oddają strzały w stronę przeciwnika. Część z nich pada ofiarami gazu musztardowego[2].
W powieści Trzej żołnierze Dos Passos wykorzystał symbol maszyny, który według niego jest tożsamy ze zhierarchizowaną strukturą armii, która ma być odzwierciedleniem społeczeństwa klasowego. W ocenie Dos Passosa celem tej struktury jest wyeliminowanie ideałów i integralności jednostek[b] w społeczeństwie[4].
Odbiór
edytujW wielu recenzjach Trzech żołnierzy pojawiło się oburzenie wobec tego co napisał Dos Passos. W niekorzystnych, a nawet wrogich ocenach powieści napisano, że autor znieważył amerykańską armię i jej żołnierza. Dwie z takich recenzji ukazały się w prasowym dodatku „The New York Times Book Review”, a ich autorami byli służący zarówno w armii kanadyjskiej, jak i amerykańskiej. Ale w innych recenzjach chwalono autora za szczerość ukazaną w książce. Henry Louis Mencken ocenił tę powieść pozytywnie. W swojej recenzji napisał:
Za jednym zamachem [Dos Passos] pozbył się morza romansu i hańby. Zmieniło to cały obraz o wojnie wśród amerykańskiej opinii; zmienił nawet wspomnienia prawdziwych weteranów wojny. Widzieli bez wątpienia zasadniczo to, co widział Dos Passos, jednak jego odważny realizm wymagał wyrwania z ich wspomnień rozpowszechnionych niedorzeczności, jak i sentymentalizmu.
Polskie wydania
edytujPierwszą edycję w języku polskim opublikowano w 1931 roku pod tytułem Trzej żołnierze z Ameryki; książkę przetłumaczyły Zofja Schmorakowa i Olga Ziemilska (Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, Warszawa)[6]. W 1966 roku dzieło, pod tytułem Trzej żołnierze, przełożył Tadeusz Jan Dehnel (wyd. MON, Warszawa)[7].
Zobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ Do tego nurtu należeli też m.in. Niemcy Erich Maria Remarque i Arnold Zweig oraz Amerykanin William Faulkner[2].
- ↑ Integralność (człowieka) – nienaruszalność, kompletność, całość; w odniesieniu do jednostki ludzkiej termin „integracja” oznacza proces, w którym kształtuje się ludzka indywidualność psychofizyczna; wg Oxford Advanced Learner’s Dictionary of Current English: zintegrowana osobowość charakteryzuje osobę, u której fizyczne, umysłowe i emocjonalne komponenty pasują dobrze do siebie[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Donald Pizer: Toward a Modernist Style: John Dos Passos. New York: Bloomsbury Publishing USA, 2013, s. 6. ISBN 978-1-62356-489-6.
- ↑ a b c John Dos Passos - kronikarz Nowego Jorku. polskieradio24.pl, 2020-09-28. [dostęp 2020-09-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-28)].
- ↑ Zdzisław Kędzia. Prawo człowieka do integralności. „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”. 3 (zeszyt) (LI (rok)), s. 17–18 (PDF: 3–4), 1989. Zbigniew Radwański. Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. ISSN 0035-9629.
- ↑ Andrzej Kopcewicz: Historia literatury Stanów Zjednoczonych w zarysie: wiek XX. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 234. ISBN 978-83-01-03246-3. Cytat: „W bardziej dojrzałej powieści Three Soldiers (Trzej żołnierze, 1921), Dos Passos stosuje symbol maszyny, który utożsamia z hierarchiczną strukturą armii jako odzwierciedleniem społeczeństwa klasowego. Zdaniem autora, jej celem jest zniszczenie integralności i ideałów jednostki”.
- ↑ Keith Gandal: War Isn't the Only Hell: A New Reading of World War I American Literature. JHU Press, 2018, s. 58–59. ISBN 978-1-4214-2510-8.
- ↑ „Urze̜dowy wykaz druków wydanych w Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 111, 1931. Bibljoteka Narodowa J. Pilsudskiego. OCLC 1036654896.
- ↑ Nowości domu książki. „Dziennik Bałtycki”, s. 4, 1966-04-05. ISSN 1898-3103.
Linki zewnętrzne
edytuj- Three Soldiers. johndospassos.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-13)]. – oficjalna strona Johna Dos Passosa (ang.)
- treść książki Three Soldiers. gutenberg.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-29)]., Projekt Gutenberg (ang.)