Tw47

parowóz wąskotorowy

Tw47polski parowóz tendrzak budowany w latach 1947 - 1949 przez Fablok. Łącznie zbudowano 20 egzemplarzy tego parowozu, z czego 10 na potrzeby Górnośląskich Kolei Wąskotorowych oraz kolejnych 10 (oznaczonych jako parowozy typu Bytom) na potrzeby górnośląskich zakładów przemysłowych do obsługi ich własnych kolei przemysłowych oraz bocznic[1].

Tw47
Ilustracja
Producent

Fablok Chrzanów

Lata budowy

1947-1948

Układ osi

0-5-0

Wymiary
Masa pustego parowozu

32,3 t

Masa służbowa

41,5 t

Długość

8800 mm

Szerokość

2800 mm

Wysokość

3050 mm

Średnica kół napędnych

800 mm

Napęd
Trakcja

parowa

Ciśnienie w kotle

13 atm

Powierzchnia ogrzewalna kotła

55,7 m²

Powierzchnia przegrzewacza

21,5 m²

Powierzchnia rusztu

1,6 m²

Średnica cylindra

450 mm

Skok tłoka

400 mm

Parametry eksploatacyjne
Moc znamionowa

400 KM (294,2 kW)

Prędkość konstrukcyjna

30 km/h

Parametry użytkowe
Rozstaw szyn

785 mm

Charakterystyka ogólna

edytuj

Tw47 to pięcioosiowy wąskotorowy tendrzak o mocy 400 koni mechanicznych (294 kW) napędzany dwucylindrowym bliźniaczym silnikiem parowym na parę przegrzaną. Masa parowozu w stanie służbowym wynosi 41,5 tony, długość ze zderzakami 8800 mm, szerokość 2800 mm, a wysokość 3050 mm. Parowóz na torze poziomym może pociągnąć z prędkością 15 km/h pociąg o masie 1210 ton, a na torze o pochyleniu 30 promili pociąg o masie 137 ton. Prędkość maksymalna lokomotywy wynosi 30 km/h[2].

Konstrukcja

edytuj

Konstrukcja parowozu Tw47 jest kontynuacją rozwiązań technicznych stosowanych we wcześniej eksploatowanych na Górnośląskich Kolejach Wąskotorowych parowozach serii T40, Tw9 i Tw29. Produkowane w latach 1953 - 1954 parowozy serii Tw53 różnią się od omawianych tu parowozów serii Tw47 jedynie tym, że zamiast nitowania zastosowano spawanie[2].

Parowóz posiada kocioł płominicowo - płomieniówkowy z przegrzewaczem pary Schmidta oraz stalową skrzynią ogniową. Dane techniczne zastosowanego kotła przedstawiają się następująco:

  • liczba płomienic: 24 sztuki o średnicy wewnętrznej 100,5 mm i zewnętrznej 108 mm
  • liczba płomieniówek: 65 sztuk o średnicy wewnętrznej 39,5 mm i zewnętrznej 44,5 mm
  • średnica walczaka kotła: wewnętrzna 1170 mm, zewnętrzna 1200 mm
  • odległość między ścianami sitowymi: 3150 mm
  • objętość skrzyni ogniowej: 1,58 m3
  • rozrząd pary typu Walschaerta - Heusingera[2]
  • osprzęt kotła: wodowskaz rurkowy, trzy krany probiercze, odbiornica pary typu Ferrum oraz zawory bezpieczeństwa typu Pop-Coale.
  • zbieralnik pary z przepustnicą zaworową Cara o napędzie wewnętrznym
  • zasilanie kotła w wodę: dwa inżektory ssąco-tłoczące Friedmana typu ABY nr 7 o wydajności 125 l/min.

Parowóz posiada ostoję belkową o grubości belek od 70 do 110 mm z czterema punktami podparcia.

Lokomotywa posiada 5 osi wiązanych i nie posiada osi tocznych. Napęd z silników parowych jest przenoszony za pomocą korbowodów na trzecią oś (oś silnikową), napęd na pozostałe osie przenoszony jest z osi silnikowej za pomocą wiązarów.

W celu ułatwienia przechodzenia parowozu przez ostre łuki (o minimalnym promieniu 35 metrów) zastosowano zestawy kołowe przesuwne oraz zestaw kołowy bez obrzeży. Drugi zestaw kołowy posiada możliwość przesuwu o 15 mm, czwarty o 26 mm, a trzeci zestaw kołowy (silnikowy) pozbawiony jest obrzeży.

Maksymalny nacisk osi parowozu w stanie służbowym na szynę wynosi 8,65 T.

Maszynę wyposażono w dwa hamulce - parowy (o dwóch cylindrach) oraz ręczny (rzutowy). Oba hamulce działają, za pośrednictwem wspólnego wału hamulcowego), na klocki hamulcowe na wszystkich osiach.

Lokomotywa ponadto zaopatrzona jest w uruchamianą ręcznie piasecznicę podającą piasek pod drugą i czwartą oś.

Zapas węgla wynoszący 1,6 tony przewożony jest w skrzyni węglowej znajdującej się na tylnej ścianie budki maszynisty. Zapas wody (4 m3 przewożony jest w dwóch połączonych skrzyniach wodnych umieszczonych po bokach walczaka kotła.

Pierwotnie parowóz posiadał trzonowe zderzaki sprężynowe, oświetlenie naftowe oraz parowy dzwon sygnalizacyjny. Podczas kolejnych napraw i modernizacji dzwon usunięto, zamontowano turbogenerator o napięciu 24V wraz z instalacją elektryczną oraz zmieniono zderzaki na tulejowe z wkładkami gumowymi[3].

Zachowane egzemplarze

edytuj

Do czasów współczesnych jako jedyny zachował się egzemplarz oznaczony numerem Tw47-2558. Parowóz ten, po skreśleniu z inwentarza w dniu 30.06.1980[4], został przekazany do wodociągów miejskich w Tarnowskich Górach, gdzie pełnił funkcję kotła grzewczego przy ujęciu wody w Szybie Staszic dawnej kopalni cynku i ołowiu. Po upływie terminu ważności rewizji kotła dotychczasowy użytkownik zgłosił chęć przekazania parowozu do Muzeum Kolejnictwa w Warszawie, jednakże ze względu na zły stan techniczny lokomotywy oraz poważne braki w jej wyposażeniu, muzeum ostatecznie jej nie przejęło. W roku 1995 parowóz został zakupiony przez Przedsiębiorstwo Transportu Samochodowego i Spedycji Periba. Po renowacji został ustawiony na terenie tego przedsiębiorstwa w charakterze pomnika. W roku 2006 lokomotywa została odkupiona przez władze miasta Bytomia i dnia 18 marca 2006[5] przetransportowana na teren stacji Bytom Karb Wąskotorowy, gdzie obecnie jest ustawiona jako nieczynny eksponat i oczekuje przywrócenia do ruchu.

Przypisy

edytuj
  1. Paweł Cieślar: Tabor wąskotorowy w Polsce. [dostęp 2012-03-19].
  2. a b c Krzysztof Soida: Koleje wąskotorowe na Górnym Śląsku. T. II: Technika kolei wąskotorowych. Katowice: Apland sp. z o.o., 2001, s. 59-60. ISBN 83-912575-0-9.
  3. Bogdan Pokropiński. Parowóz wąskotorowy Tw47. „Świat Kolei”, s. 43-44. Apland sp. z o.o.. ISSN 1234-5962. 
  4. Krzysztof Soida: Koleje wąskotorowe na Górnym Śląsku. T. II: Technika kolei wąskotorowych. Katowice: Apland, 2001, s. 226, 228. ISBN 83-912575-0-9.
  5. Tomisław Czarnecki: Wciąż pod parą... Parowozy w Polsce. [dostęp 2012-03-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-18)].