Twierdza Kostrzyn
Twierdza Kostrzyn (niem. Festung Küstrin) – zespół fortyfikacji wzniesionych i użytkowanych pomiędzy XV a XX wiekiem w Kostrzynie nad Odrą i jego okolicach.
 Plan miasta i twierdzy Kostrzyn z 1921 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
Położenie na mapie Kostrzyna nad Odrą  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gorzowskiego  | |
 52°34′44″N 14°38′08″E/52,578889 14,635556
| |
| Strona internetowa | |
Historia twierdzy
edytujPierwsze fortyfikacje w Kostrzynie stanowił zamek zbudowany w XV wieku. Nowoczesne fortyfikacje wzniesiono w czasie, gdy był stolicą Nowej Marchii w drugiej połowie XVI wieku. Miasto otoczono wtedy fortyfikacjami bastionowymi zaprojektowanymi na wzór włoski, które częściowo przetrwały do dziś. Twierdza była stopniowo rozbudowywana o nowe elementy przez następne stulecia. W dniach 24 czerwca – 17 lipca 1808 roku więziony był w twierdzy redemptorysta Klemens Maria Hofbauer.
W latach osiemdziesiątych XIX wieku Kostrzyn stał się twierdzą fortową – wokół miasta zbudowano pierścień czterech fortów:
Są one zachowane w różnym stopniu do dziś.
Twierdza Kostrzyn była dla III Rzeszy niezwykle ważna, blokowała ona Armii Czerwonej drogę do Berlina, w związku z czym zadecydowano o jej obronie za wszelką cenę. Forty zostały zmodyfikowane i przystosowane do współczesnego pola walki. Podobnie postąpiono z miastem przygotowując je do długotrwałej obrony. Stworzono jednolity system obrony z trzema pasami transzej z rowem przeciwczołgowym i 14 schronami bojowymi[1].
Pierwszy atak na twierdzę przeprowadziły wojska 1 Korpusu Zmechanizowanego dowodzonego przez gen. Siemiona Kriwoszeina. Zajęcie miasta z marszu nie powiodło się w związku z czym rozpoczęły się ciężkie walki w których uczestniczyła 5 Armia Uderzeniowa i 8 Gwardyjska Armia. Twierdza i miasto zostało zdobyte 12 marca 1945 roku[2], jednak w wyniku walk poważnemu uszkodzeniu uległo około 90% budynków[3], a wraz z nimi duża część umocnień bastionowych twierdzy.
Obecnie teren twierdzy przedzielony jest granicą polsko–niemiecką, przy czym większość obiektów dawnej twierdzy znajduje się po stronie polskiej. Turystycznie wykorzystany jest jedynie Fort Gorgast znajdujący się w Niemczech, oraz Bastion Filip, Brama Chyżańska i Brama Berlińska (będące elementami składowymi miasta–twierdzy) po stronie polskiej. Zachowane części budynków twierdzy są obecnie poddawane restauracji.
Galeria
edytuj-
Ruiny zamku (2006) -
Ruiny Kościoła Mariackiego na Starym Mieście (2006) -
Brama Berlińska (2011) -
Plan miasta i Twierdzy Kostrzyn (1728)
_-_Berliner_Tor.jpg)
Przypisy
edytuj- ↑ Dolata i Jurga 1977 ↓, s. 223.
- ↑ Dolata i Jurga 1977 ↓, s. 222,223.
- ↑ Porter-Szűcs 2021 ↓, s. 311.
Bibliografia
edytuj- Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939-1945. Warszawa: 1977.
- Wojciech Eckert: Ochrona zabytków architektury obronnej na przykładzie twierdzy Kostrzyn - granice architektury, urbanistyki i krajobrazu kulturowego, Czasopismo Techniczne - Architektura, 2003, s. 152-158.
- Brian Porter-Szűcs: Całkiem zwyczajny kraj. Historia Polski bez martyrologii. Warszawa: Wydawnictwo Filtry, 2021. ISBN 978-83-957973-4-7.
- Krzysztof Socha: Twierdza Kostrzyn pełna tajemnic-komunikat z badań archeologicznych przeprowadzonych na Starym Mieście w Kostrzynie nad Odrą w roku 2012, w: Lubuskie Materiały Konserwatorskie, tom 9 (2012), Zielona Góra 2012.