Tx28-1272
Tx28-1272 – polski parowóz – tendrzak wąskotorowy na tor o rozstawie 750 mm, wyprodukowany w 1928 roku w Warszawskiej Spółce Akcyjnej Budowy Parowozów. Stanowił jedyny zbudowany parowóz typu Kujawy. Poprzednio nosił oznaczenia PKP D7-854, DRG 99 2527 i PKP Tx3-1272. Od 1961 roku został zaliczony do serii PKP Tx28. Służył do 1970 roku na PKP na różnych kolejach, po czym został złomowany.
| |
| Inne oznaczenia |
D7-854, 99 2527, Tx3-1272 |
|---|---|
| Producent | |
| Lata budowy |
1928 |
| Układ osi |
D (Dn2t, 0-4-0T) |
| Wymiary | |
| Masa pustego parowozu |
14,7 t |
| Masa służbowa |
18,64 t |
| Długość |
6630 mm |
| Szerokość |
1800 mm[2] |
| Wysokość |
3000 mm[2] |
| Rozstaw osi skrajnych |
2400 mm |
| Średnica kół napędnych |
600 mm |
| Napęd | |
| Trakcja |
parowa |
| Ciśnienie w kotle |
12 at |
| Powierzchnia ogrzewalna kotła |
34,8 m² |
| Powierzchnia przegrzewacza |
brak |
| Powierzchnia rusztu |
0,77 m² |
| Średnica cylindra |
285 mm |
| Skok tłoka |
350 mm |
| Pojemność skrzyni węglowej |
1 t |
| Pojemność skrzyni wodnej |
1,65 m³ |
| Parametry eksploatacyjne | |
| Moc znamionowa |
110 KM |
| Maksymalna siła pociągowa |
3410 kG |
| Prędkość konstrukcyjna |
30 km/h |
| Nacisk osi na szyny |
4,66 T |
| Parametry użytkowe | |
| Rozstaw szyn |
750 mm |
| Minimalny promień łuku |
35 m |
Historia budowy edytuj
Pojedynczy parowóz tego typu o numerze fabrycznym 88 powstał w 1928 roku w Warszawskiej Spółce Akcyjnej Budowy Parowozów, na zamówienie Ministerstwa Spraw Wojskowych z 1927 roku, jako prototyp lokomotywy dla wojskowych kolei polowych, z możliwością pracy na torze o rozstawie 750 lub 600 mm (po przystosowaniu)[2]. Opracowany został we własnym biurze konstrukcyjnym zakładów. Typ ten oznaczano później jako Dn2t[a] Kujawy, być może od sieci Kujawskich Kolei Wąskotorowych[2]. Parowóz został ukończony w kwietniu 1928 roku i otrzymał wojskowy numer I-III 1001p[2]. Z nieznanych bliżej powodów parowóz nie został odebrany przez wojsko, preferujące konstrukcje zagraniczne, natomiast zakupiły go Polskie Koleje Państwowe dla kolei kujawskich[2]. Dalszych lokomotyw tego typu nie budowano. Należy zaznaczyć, że projekt podobnej lokomotywy wojsko zamówiło także w Fabloku w Chrzanowie (późniejszy Tx26-427)[3].
Eksploatacja edytuj
Parowóz otrzymał na PKP pierwotnie oznaczenie D7-854 i służył na Kujawskich Kolejach Wąskotorowych, przechodząc naprawy okresowe w Krośniewicach[4]. Podczas II wojny światowej został przejęty pod zarząd niemiecki i oznaczony według zasad DRG jako 99 2527. Po wyzwoleniu ponownie przejęty przez PKP, powrócił do eksploatacji na tej samej kolei[4]. W 1947 roku został zaliczony według systemu oznaczeń PKP do zbiorczej serii Tx3, otrzymując oznaczenie Tx3-1272[4]. W 1956 roku przeniesiony na kolej sochaczewską, a w 1959 do Białej Podlaskiej[4]. Po zmianie systemu oznaczeń parowozów, w 1961 roku otrzymał ostateczne oznaczenie Tx28-1272, w serii Tx28, oznaczającej parowozy pochodzenia polskiego[4]. 30 grudnia 1966 roku został przesłany na kolej mławską. Wobec nieopłacalności remontu stwierdzonej przy naprawie okresowej, został skreślony z inwentarza 17 maja 1970 roku, po czym złomowany[4].
| Numer fabryczny |
Rok produkcji |
Oznaczenia | Los | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| pierwotne MSWojsk | PKP do 1939 | DRG/PKP 1940-1947 | PKP 1947-1960 | PKP od 1961 | |||
| WSABP 88 | 1928 | I-III 1001p | D7-854 | 99 2527 | Tx3-1272 | Tx28-1272 | skasowany w 1970 r. |
Konstrukcja edytuj
Wąskotorowy tendrzak, o układzie osi D, z silnikami bliźniaczymi na parę nasyconą (Dn2t). Budka maszynisty z drzwiami połówkowymi po bokach. Parowóz w skrzyniach po bokach kotła przewoził 1,65 m³ wody, a w skrzyni za budką 1 t węgla[1].
Kocioł płomieniówkowy, z miedzianą skrzynią ogniową (podczas naprawy głównej w 1960 roku wymienioną na stalową). Na kotle umieszczony zbieralnik pary i za nim piasecznica z napędem ręcznym, sypiąca piasek pod koła drugiej i trzeciej osi[4]. W zbieralniku znajdowała się zaworowa przepustnica z napędem wewnątrz kotła. Na pokrywie zbieralnika pary zawory bezpieczeństwa typu Pop-Coale. Komin z bębnowym odiskiernikiem konstrukcji WSABP[4]. Dymnica z okrągłymi drzwiami zamykanymi centralnym zamkiem[4]. Zasilanie w wodę za pomocą dwóch inżektorów Friedmanna o wydajności 65 l/min[4]. Parowóz wyposażony w eżektor z elastycznym wężem do uzupełniania wody ze zbiorników zewnętrznych[4].
Ostoja belkowa, o grubości belek 60 mm. Odsprężynowanie górne, za pomocą resorów płaskich, z czterema punktami podparcia. Pierwsze trzy osie były sztywne (drugi zestaw kołowy miał podtoczone obrzeża kół po 5 mm na stronę), a czwarta miała przesuw boczny po 50 mm na każdą stronę, przez co parowóz mógł pokonywać łuki o promieniu 35 m[4].
Bliźniacze silniki parowe z suwakami płaskimi, napędzały trzecią oś poprzez jednoprowadnicowe krzyżulce i korbowody[4]. Zastosowano mechanizm parorozdzielczy Heusingera z wodzidłem suwakowym i jarzmem kulisy systemu Huna oraz nawrotnicą dźwigniową[4]. Do smarowania silników służył lubrykator, zamieniony w 1960 na smarotłocznię Friedmanna[4]. Hamulec parowy oraz ręczny dźwigniowy, działające na wspólny wał, który hamował jednostronnie pierwsze trzy osie[4]. Parowóz miał oświetlenie naftowe, w 1960 roku otrzymał oświetlenie elektryczne, zasilane z turbozespołu 24V, a w 1966 reflektory lustrzane[4].
Uwagi edytuj
- ↑ Dn2t – symbol tendrzaka o czterech osiach wiązanych z dwucylindrowym silnikiem na parę nasyconą.
Przypisy edytuj
Bibliografia edytuj
- Bogdan Pokropiński: Parowozy wąskotorowe produkcji polskiej. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2016. ISBN 978-83-206-1963-8.