Polskie Koleje Państwowe

jednoosobowa spółka Skarbu Państwa

Polskie Koleje Państwowe S.A. (PKP S.A.) – jednoosobowa spółka Skarbu Państwa powstała w wyniku komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego Polskie Koleje Państwowe. Jedynym akcjonariuszem spółki jest Skarb Państwa, którego prawa z akcji wykonuje Minister Aktywów Państwowych. PKP S.A. pełni nadzór właścicielski nad spółkami Grupy PKP.

Polskie Koleje Państwowe S.A.
Logo
Ilustracja
Kompleks biurowy West Station, siedziba spółki
Państwo

 Polska

Siedziba

Warszawa

Adres

Al. Jerozolimskie 142A
02-305 Warszawa

Data założenia

24 września 1926

Forma prawna

spółka akcyjna

Prezes

Krzysztof Mamiński

Przewodniczący rady nadzorczej

Andrzej Kensbok

Udziałowcy

Skarb Państwa

Nr KRS

0000019193

Zatrudnienie

ok. 2250 (2017)

Dane finansowe
Przychody

1,019 miliarda PLN zł (2017)

Wynik netto

193 mln zł (2017)

Kapitał zakładowy

10 150 715 600 zł

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „PKP S.A.”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „PKP S.A.”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „PKP S.A.”
Ziemia52°12′42,1″N 20°57′56,3″E/52,211694 20,965639
Strona internetowa
Mapa linii kolejowych PKP 1939

PKP S.A. są jednym z największych właścicieli nieruchomości w Polsce. W zasobach spółki znajduje się m.in. ok. 100 tys. ha gruntów oraz 57 tys. budynków i budowli. Jej majątek stanowią obiekty pełniące funkcje związane z transportem i obsługą podróżnych (dworce kolejowe) i nieruchomości stricte komercyjne.

PKP S.A. należy do Związku Pracodawców Kolejowych, Wspólnoty Kolei Europejskich oraz Zarządców Infrastruktury Kolejowej (Community of European Railway and Infrastructure Companies – CER) w Brukseli, Międzynarodowego Związku Kolei (International Union of Railways, Union internationale des chemins de fer – UIC) w Paryżu oraz Organizacji Współpracy Kolei (Организация сотрудничества железных дорог – ОСЖД) w Warszawie.

Siedziby edytuj

 
Siedziba spółki PKP Polskie Linie Kolejowe w Warszawie

Na potrzeby zarządu PKP wybudowano w latach 1928–1929 w Warszawie kompleks budynków przy ul. Targowej 74. Po II wojnie światowej siedzibę dzielono z obecnym Ministerstwem Infrastruktury przy ul. Chałubińskiego 4-6, również niekiedy personalnie. W latach 1951–1957 było to Ministerstwo Kolei. Po dokonanych przekształceniach restrukturyzacyjnych, zarząd przeniósł się w 2000 r. na ul. Szczęśliwicką 62, do budynku byłego internatu Technikum Kolejowego, niedaleko dworca PKP Warszawa Zachodnia. Od grudnia 2016 r. siedziba spółki mieści się w biurowcu West Station w al. Jerozolimskich 142A.

Zobacz też szereg istotnych informacji nt. wcześniejszych siedzib PKP.

Historia edytuj

 
Sieć PKP w 1952/53
 
„Torpeda podhalańska” na dworcu kolejowym w Zakopanem
 
Najszybszy polski elektrowóz XX wieku EP09 z 1986 r.
 
Najpopularniejsza w Polsce uniwersalna lokomotywa elektryczna EU07
 
Najpopularniejsza polska lokomotywa towarowa ET22
 
Skład PKP Intercity z lokomotywą elektryczną Siemens Taurus EU44 Husarz
 
Dworzec Warszawa Centralna
 
Dworzec Kraków Główny
 
Dworzec Łódź Fabryczna
 
Dworzec Wrocław Główny
 
Dworzec Zielona Góra
 
Orzeł Biały umieszczany na parowozach PKP

Przez lata szczebel zarządzania PKP przeszedł kilkadziesiąt zmian organizacyjnych. Trzykrotnie kolejnictwem bezpośrednio zarządzał specjalnie powołany resort (kolei żelaznych lub kolei), przez lata szefem kolei był minister komunikacji. Trzykrotnie była powołana Dyrekcja Generalna PKP.

  • 1919–1924 – Ministerstwo Kolei Żelaznych bezpośrednio zarządzające kolejami[1]
  • 1924–1926 – Ministerstwo Kolei bezpośrednio zarządzające kolejami[2]
  • 1926–1939 – Ministerstwo Komunikacji
  • 1926 – powołanie przedsiębiorstwa PKP; funkcję jego zwierzchnika sprawował minister komunikacji (na podstawie przepisów Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 września 1926 r. o utworzeniu przedsiębiorstwa „Polskie Koleje Państwowe”)[3].
  • 1945–1948 – Ministerstwo Komunikacji bezpośrednio zarządzające PKP
  • 1948–1951 – działalność Dyrekcji Generalnej PKP w ramach Ministerstwa Komunikacji
  • 18 marca 1949 – nadanie statutu przedsiębiorstwu „Polskie Koleje Państwowe”[4]
  • 1951–1957 – Ministerstwo Kolei bezpośrednio zarządzające PKP
  • 1957–1978 – Ministerstwo Komunikacji bezpośrednio zarządzające PKP
  • 1978 – powołanie Dyrekcji Generalnej PKP w ramach Ministerstwa Komunikacji, w której funkcję dyrektora generalnego PKP sprawował minister komunikacji; funkcję jego zastępców (dyrektora generalnego PKP) pełniło trzech podsekretarzy stanu
  • 1987 – wyodrębnienie przedsiębiorstwa PKP z Ministerstwa Komunikacji
  • 1987–2000 – funkcjonowanie Dyrekcji Generalnej PKP

Do czasu wydzielenia spółek podział organizacyjny PKP był następujący:

  • Dyrekcja Infrastruktury Kolejowej, Warszawa
  • Dyrekcja Kolejowych Przewozów Towarowych Cargo, Katowice
  • Dyrekcja Przewozów Pasażerskich, Warszawa
  • Dyrekcja Elektroenergetyki Kolejowej, Warszawa
  • Dyrekcja Teleinformatyki Kolejowej, Warszawa
  • Centrum Szkolenia i Doskonalenia Kadr Kolejnictwa, Warszawa
  • Dyrekcja Zakupów i Sprzedaży Ferpol, Warszawa, ul. Grójecka 17; obecnie jej działalność nie jest kontynuowana
  • Dyrekcja Kolei Dojazdowych, Warszawa, ul. Chłopickiego 53; obecnie jej działalność nie jest kontynuowana
  • Zakład Szybkiej Kolei Miejskiej w Trójmieście, Gdynia
  • Komenda Straży Ochrony Kolei, Poznań

Reforma PKP od 2001 roku edytuj

Od 2001 trwa reforma PKP, której głównymi celami są restrukturyzacja i sprzedaż spółek kolejowych, uporządkowanie stanu prawnego i sprzedaż zbędnych nieruchomości oraz wydzielenie infrastruktury kolejowej, a następnie przekazanie jej Skarbowi Państwa. Proces ten miał być finansowany z kredytu, następnie spłacony z dochodów z prywatyzacji[5]. 29 marca 2002 rząd premiera Leszka Millera zawarł umowę z ówczesnym rządem(inne języki) Japonii w sprawie sporządzenia studium wykonalności prywatyzacji PKP S.A.[6][7]

W tym czasie ukończono restrukturyzację organizacyjną polegająca na utworzeniu PKP S.A. i wydzieleniu spółek kolejowych, rozpoczęto porządkowanie spraw finansowych i majątkowych oraz kontynuowano redukcję zatrudnienia. Utworzono Fundusz Własności Pracowniczej oraz przekazano samorządom spółkę Przewozy Regionalne.

Jednym z elementów reformy było wyłączenie ze struktur PKP wszystkich kolei wąskotorowych przy utworzeniu możliwości przekazania ich jednostkom samorządu lokalnego. Mimo przejęcia niektórych linii przez gminy lub powiaty na wielu liniach doszło do całkowitego wstrzymania przewozów i w konsekwencji do ich postępującej dewastacji w następnych latach[8].

1 maja 2005 utworzony został PKP S.A. Oddział Dworce Kolejowe, którego zadaniem było utrzymanie odpowiednich standardów dla podróżnych oraz osób korzystających z dworców kolejowych[9].

W 2005 Najwyższa Izba Kontroli w przeprowadzonej kontroli negatywnie oceniła gospodarowanie majątkiem przez PKP, wskazując na liczne zaniedbania i utrzymywanie wielu zbędnych nieruchomości bez ich zagospodarowania czy zabezpieczenia, co doprowadziło je do ruiny. Do końca 2004 ponad 30% nieruchomości w posiadaniu PKP nie było zagospodarowanych[10].

Nieefektywność zarządzania koleją osiągnęła punkt kulminacyjny zimą 2010, kiedy niezdolność do uzgadniania spójnego rozkładu jazdy między spółkami kolejowymi spowodowała zamieszanie i chaos w całym kraju[11]. W konsekwencji stanowiska stracili wiceminister infrastruktury Juliusz Engelhardt oraz prezes PKP Andrzej Wach[12][13], a spółka opublikowała w prasie przeprosiny[14]. Także wcześniej, w 2010, pasażerowie doświadczyli licznych problemów z powodu konfliktu spółek Przewozy Regionalne i PKP PLK[15].

W lipcu 2011 w wyniku kilkuletnich zaniedbań w konserwacji systemów należących do Energetyki Kolejowej doszło do wielogodzinnej przerwy zasilania[16], co skutkowało wielogodzinnym paraliżem ruchu pociągów i chaotyczną ewakuacją Dworca Centralnego w Warszawie[17]. 12 sierpnia 2011 miał miejsce wypadek w Babach, a 3 marca 2012 doszło do katastrofy pod Szczekocinami.

W badaniach „Eurobarometr” Komisji Europejskiej, opublikowanych w 2012 roku, usługi kolejowe w Polsce zostały ocenione pozytywnie przez 29% Polaków (średnia unijna 46%), przy czym według ankietowanych polski rynek kolejowy jest niekonkurencyjny i źle zarządzany[18]. Podobne wnioski zawierał opublikowany w 2013 roku raport Instytutu Jagiellońskiego[19].

W 2019 r. PKP S.A. zaplanowało uruchomienie carsharingu przy dworcach[20].

17 sierpnia 2022 roku w siedzibie PKP SA podpisano umowę o utworzeniu holdingu Grupy PKP, w skład której weszły wszystkie spółki należące do grupy z wyjątkiem spółki PKP Polskie Linie Kolejowe SA[21]. Od 2022 roku grupa PKP jest holdingiem[22][23].

Liczba pracowników PKP/Grupy PKP edytuj

  • 1919 – 118 tys.
  • 1920 – 171 tys.
  • 1921 – 175 tys.
  • 1922 – 177 tys.
  • 1923 – 179 tys.
  • 1924 – 176 tys.
  • 1925 – 169 tys.
  • 1926 – 164 tys.
  • 1928 – 214 tys.
  • 1933 – 176 tys.
  • 1938 – 189 tys.
  • 1939 – 215 tys.
  • 1945 – 300 tys.
  • 1946 – 342 tys.
  • 1948 – 345 tys.
  • 1953 – 231 tys.
  • 1958 – 331 tys.
  • 1962 – 345 tys.
  • 1963 – 352 tys.
  • 1965 – 351 tys.
  • 1968 – 353 tys.
  • 1970 – 360 tys.
  • 1972 – 358 tys.
  • 1990 – 340 tys.
  • 1992 – 278 tys.
  • 1998 – 212 tys.
  • 2001 – 152 tys.
  • 2003 – 143 tys.
  • 2006 – 125 tys.
  • 2009 – 102 tys.
  • 2010 – 90 tys.
  • 2011 – 87 tys.
  • 2012 – 84 tys.
  • 2013 – 81 tys.
  • 2014 – 79 tys.
  • 2015 – 70 tys.
  • 2016 – 70 tys.
  • 2017 – 69 tys.
  • 2018 – 68 tys.

Oddziały spółki edytuj

  • PKP S.A., Oddział Kolejowa Medycyna Pracy, Warszawa
  • 6 regionalnych Oddziałów Gospodarowania Nieruchomościami (Gdańsk, Katowice, Kraków, Poznań, Warszawa, Wrocław)[24]

Zarządzający PKP edytuj

Dyrektorzy generalni Dyrekcji Generalnej PKP edytuj

Prezesi, dyrektorzy generalni PKP S.A. edytuj

Zarząd PKP S.A.[33] edytuj

  • Krzysztof Mamiński – prezes od 3 marca 2017
  • Andrzej Olszewski – członek zarządu od maja 2017
  • Krzysztof Golubiewski – członek zarządu od lipca 2018
  • Ireneusz Maślany – członek zarządu od sierpnia 2020
  • Rafał Zgorzelski – członek zarządu od 14 sierpnia 2020

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. niejednokrotnie używające nieformalnej nazwy PKP według lektury aktów prawnych opublikowanych na łamach „Dziennika Urzędowego” tegoż resortu, [1]
  2. j.w.
  3. Dz.U. z 1926 r. nr 97, poz. 568.
  4. M.P. z 1949 r. nr 19, poz. 282.
  5. Bogdan Szafrański, Źle się dzieje w Państwie Kolejowym, Wyborcza.biz, 24 stycznia 2011 [zarchiwizowane z adresu 2011-01-28].
  6. Umowa z dnia 29 marca 2002 r. między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Japonii w sprawie Studium Wykonalności Prywatyzacji Polskich Kolei Państwowych S.A. (PKP S.A.) (M.P. z 2003 r. nr 49, poz. 756)
  7. Oświadczenie rządowe z dnia 7 października 2003 r. w sprawie związania Rzeczypospolitej Polskiej Umową z dnia 29 marca 2002 r. między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Japonii w sprawie Studium Wykonalności Prywatyzacji Polskich Kolei Państwowych S.A. (PKP S.A.) (M.P. z 2003 r. nr 49, poz. 757)
  8. Odpowiedź na zapytanie w sprawie otoczenia opieką państwa zabytkowych kolejek wąskotorowych, mogących stanowić atrakcję turystyczną w wielu polskich miejscowościach, orka2.sejm.gov.pl [dostęp 2017-11-19].
  9. Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury – z upoważnienia ministra – na interpelację nr 21043. orka2.sejm.gov.pl, 2011-04-05. [dostęp 2016-06-19].
  10. Informacja o wynikach kontroli gospodarowania majątkiem przez PKP S.A. NIK, 2005.
  11. PKP przeprasza pasażerów za chaos. Wielkie ogłoszenia w gazetach. gazeta.pl, 2010.
  12. Minister Engelhardt odwołany za chaos na kolei, Wybocza.biz, 21 grudnia 2010 [zarchiwizowane z adresu 2010-12-28].
  13. Dymisja prezesa PKP Andrzeja Wacha, Wyborcza.biz, 30 grudnia 2010 [zarchiwizowane z adresu 2011-01-03].
  14. Przeprosiny kosztowały 61 tys. zł. Polskie Radio, 2011.
  15. Plajta państwa na torach. Dziennik Gazeta Prawna, 2010.
  16. PKP po blackoucie: nie można, nie da się, za drogo..., TVN Warszawa, 28 września 2011.
  17. Skandal na Dworcu Centralnym; wykryto przyczynę awarii?. Wirtualna Polska, 2011.
  18. Eurobarometr: Polacy są niezadowoleni z usług kolejowych. Chcą otwarcia rynku. Forsal, 2012.
  19. Instytut Jagielloński: bez głębokiej restrukturyzacji po 2019 r. nastąpi fala bankructw spółek kolejowych. 2013.
  20. Witold Urbanowicz, PKP SA uruchomi carsharing przy dworcach, www.transport-publiczny.pl, 10 września 2019 [dostęp 2019-09-15].
  21. Grupa PKP holdingiem!, www.pkp.pl, 6 września 2022 [dostęp 2022-09-07].
  22. Spółki Grupy PKP, www.pkp.pl [dostęp 2023-09-07].
  23. Kolejowy holding celuje w kolejną spółkę. Konsolidacja nie wszystkim się podoba, wnp.pl [dostęp 2023-09-07] (pol.).
  24. Struktura organizacyjna, Polskie Koleje Państwowe [dostęp 2016-08-31] [zarchiwizowane z adresu 2016-09-12].
  25. a b Sprawujący zarazem funkcję ministra komunikacji.
  26. Andrzej Wach odwołany, Rynek Kolejowy, 30 grudnia 2010 [zarchiwizowane z adresu 2011-01-01].
  27. Nowak: Karnowski nowym prezesem PKP SA, Onet.pl, 5 kwietnia 2012 [dostęp 2012-04-05] [zarchiwizowane z adresu 2012-04-07].
  28. Jakub Karnowski rezygnuje z zarządzania Grupą PKP, PKP, 30 listopada 2015 [dostęp 2015-12-01] [zarchiwizowane z adresu 2015-12-08].
  29. Wojciech Czuchnowski, Andrzej Poczobut. Ekspresowa kariera Kowalskiego. „Gazeta Wyborcza”, s. 7, 14 grudnia 2015. 
  30. Dymisja prezesa PKP przyjęta. Mirosław Pawłowski tymczasowym szefem, pkpsa.pl [dostęp 2016-03-03].
  31. Mirosław Pawłowski prezesem zarządu PKP S.A., Kurier Kolejowy, 7 kwietnia 2016 [dostęp 2016-04-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-07].
  32. Jakub Madrjas, Krzysztof Mamiński nowym prezesem PKP, Rynek Kolejowy, 3 marca 2017 [dostęp 2017-03-03].
  33. O nas, pkp.pl [dostęp 2019-07-16].

Linki zewnętrzne edytuj