Tytus Dzieduszycki
Tytus Dzieduszycki herbu Sas (ur. 28 listopada 1796 – zm. 5 lipca 1870 w Jabłonowie), ps. Philopolski – ziemianin, paleontolog, polityk konserwatywny i poseł na Sejm Ustawodawczy w Kromieryżu.
 Sas | |
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
Życiorys edytuj
Zdobył wykształcenie domowe pod kierunkiem prywatnych nauczycieli. Ukończył 3-letnie studia z zakresu filozofii (1821-1824)[1]. Mając talent do nauki języków obcych – szybko stał się uznanym tłumaczem dzieł z zakresu filozofii i agronomii. Był także autorem recenzji teatralnych i literackich m.in. w "Pamiętniku Lwowskim" i "Rozmaitościach". Był znawcą i kolekcjonerem okazów paleontologicznych. Rozgłos w środowisku fachowców przyniosło mu opublikowanie pracy Opisanie głowy petryfikowanej, znalezionej w cyrkule przemyskim, z uwagami nad petryfikatami w ogólności i ich stosunkiem do teorii ziemi (1827) za którą uzyskał członkostwo honorowe[1]. W latach 1828-1836 mieszkał zagranicą – najpierw uczęszczając na zajęcia na uniwersytetach w Wiedniu, Monachium i Heidelbergu. Podczas rewolucji lipcowej we Francji przebywał w Paryżu, gdzie w prasie francuskiej m.in. w "Tribune" i "Constitutionel National" zamieszczał artykuły na tematy polityczne oraz dotyczące Polski. Poznał wówczas czołowych polityków francuskich owego okresu[1]. Słuchał także wykładów z zakresu przyrody i paleontologii a także ekonomii i historii oraz literatury na paryskiej Sorbonie. Po zwiedzeniu Belgii i Holandii przebywał przez półtora roku w Anglii[1].
Ziemianin, po powrocie do kraju w 1836 właściciel Jabłonowa i Horodnicy. Był przeciwnikiem przygotowań powstańczych i zwolennikiem wraz z Leonem Ludwikiem Sapiehą, Wincentym Polem i Aleksandrem Fredrą pracy organicznej[1]. Członek założyciel (3 lipca 1845) i działacz Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego, członek jego Komitetu (31 stycznia 1846 – 22 lutego 1850)[2][3]. Podczas Wiosny Ludów aktywny politycznie,
Poseł do Sejmu Ustawodawczego w Wiedniu a następnie w Kromieryżu (11 sierpnia 1848 – 7 marca 1849) wybrany z galicyjskiego okręgu wyborczego Kopyczyńce[4]. W Sejmie dał się poznać jako konserwatysta przeciwstawiający się aktywnie politykom demokratycznym. W okresie reakcji wycofał się z życia publicznego poświęcając się gospodarowaniu w swych majątkach i pracy naukowej i literackiej[1].
Prace Tytusa Dzieduszyckiego edytuj
- O chowie pszczół w ulach podwóynych : z uwagami nad ulami magazynowemi i słomianemi pudłami : dziełko obywatelom galicyjskim przypisane / z niem. Czaplovica podług 2 wyd. przeł. i dodatkami pomn. przez Philopolskiego, Lwów 1921
- Opisanie głowy petryfikowanej, znalezionej w cyrkule przemyskim, z uwagami nad petryfikatami w ogólności i ich stosunkiem do teorii ziemi, Lwów 1827
- Denkschrift betrefjend die Forstwirtschajt- and Forstpolizei-Gesetzgebung Gatiziens, Lemberg 1844
- O zgromadzić się mającym Sejmie, Lwów 1848
- O umiejętności społecznej, Lwów 1851
Rodzina edytuj
Urodził się w rodzinie ziemiańskiej, syn Wawrzyńca Marcina i Anastazji z Mierów (1780-1845). Ożenił się w 1837 z Izabelą Elżbietą z Dzieduszyckich (1819-1893), mieli córkę Florentynę (1844-1920) trzykrotnie zamężną: 1) z Romanem Czartoryskim, 2) Antonim Władysławem Wolniewiczem, 3) Ludwikiem Cieńskim[5][6][1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g Marian Tyrowicz, Dzieduszycki Tytus (1796-1870), Polski Słownik Biograficzny, Kraków 1948, t. 6, s. 119-121
- ↑ Provinzial-Handbuch der Königreich Galizien und Lodomerien für das Jahr 1850, s. 558;
- ↑ Tadeusz Łopuszański, Pamiętnik c. k. Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego 1845-1894, Lwów 1894, s. 84
- ↑ Parlament Österreich Republik, Kurzbiografie Dzieduszycki, Tytus, Graf – Parlamentarier 1848-1918 online [26.01.2020]
- ↑ Genealogia rodu Dzieduszycki herbu Sas – online [26.01.2020]
- ↑ Tytus hr. Dzieduszycki z Dzieduszyc h. Sas – M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego – online [26.01.2020]
Bibliografia edytuj
- Marian Tyrowicz, Dzieduszycki Tytus (1796-1870), Polski Słownik Biograficzny, Kraków 1948, t. 6, s. 119-121
- Marian Tyrowicz, Dorobek naukowy Tytusa Dzieduszyckiego (1796-1870) i jego wkład do teorii nauki i krytyki literackiej, Łódź 1949