Veľký Manín
Veľký Manín (891 m n.p.m.) – charakterystyczny szczyt w Sulowskich Wierchach w Górach Strażowskich na Słowacji.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
891 m n.p.m. |
Położenie na mapie Słowacji  | |
 49°07′33″N 18°29′45″E/49,125900 18,495717
| |
Wraz z Malym Manínem (812 m), od którego oddziela go na północy Wąwóz Maniński, tworzy wyraźnie wyodrębniającą się grupę górską nazwie Manínska vrchovina, wysuniętą od głównego ciągu Sulowskich Wierchów blisko 4 km na zachód, w kierunku doliny Wagu. Z punktu widzenia geologii wraz z Małym Maninem zaliczany jest do łańcucha Pienińskiego Pasa Skałkowego[1].
Veľký Manín ma formę wielkiego, wysokiego bochna, mocno wydłużonego w kierunku północ-południe, o długości ok. 2,5 km i szerokości ok. 1,2 km[2]. Jego stoki wschodnie budują wapniste zlepieńce, piaskowce i iłowce z okresu od górnej jury (tyton) do dolnej kredy (apt), natomiast stoki zachodnie – nieco starsze wapienie, zlepieńce, piaskowce i radiolaryty jurajskie z okresu od hettangu do tytonu. Skały te na stokach wschodnich i północnych masywu wychodzą na powierzchnię w postaci licznych progów, ścian i baszt skalnych. Podnóża masywu od strony zachodniej budują utwory fliszowe pasma skałkowego (piaskowce, iłowce, margle, zlepieńce), natomiast od strony wschodniej – podobne utwory, zaliczane już jednak do fliszu Karpat Centralnych[3].
W masywie występują nieliczne formy powierzchniowej rzeźby krasowej. Obok drobnych wystąpień lapiazu w urgońskich wapieniach należy wspomnieć kilka lejów krasowych: cztery takie misowite zagłębienia zidentyfikowano na Manincu (603 m n.p.m.) w południowej części masywu, w pobliżu znakowanego szlaku turystycznego, trzy kolejne – pod szczytem Wielkiego Manína[4].
Najbardziej interesującymi formami krasowymi są jaskinie. Największą z nich (i największą w całej Manínskiej vrchovinie) jest Vápencová jaskyňa o długości korytarzy wynoszącej 140 m. Charakteryzuje się ona znacznym rozczłonkowaniem w postaci szczelinowych korytarzy o różnych formach. Wyróżnia się bogatą szatą naciekową, w tym miękkimi sintrami, które miejscowa ludność w przeszłości stosowała jako lek[4]. W bocznym (wschodnim) ramieniu Wielkiego Manína na wysokości 784 m n. p. m. znajduje się Partizánska jaskyňa (inna nazwa: Hrubá diera), jedyna udostępniona do samodzielnego zwiedzania, dostępna dla publiczności z żółto znakowanego szlaku turystycznego. W tzw. Centrálnom (Lavínovom) žľabie w północnej części masywu, nad samym Wąwozem Manińskim, znajduje się Jaskyňa pod Černokňažníkom[5].
Wierzchowina zalesiona, jedynie w jej środkowej części, w nieznacznym obniżeniu między dwoma „wierzchołkami” góry, niewielka łączka. Dominują lasy bukowe. Na skałach bogata roślinność wapieniolubna[6].
Cały masyw znajduje się w granicach Obszaru Chronionego Krajobrazu Gór Strażowskich. Północną część masywu, opadającą do Wąwozu Manińskiego, obejmuje rezerwat przyrody Manínska tiesňava[2].
Przez grzbiet Veľkiego Manína (ale nie przez sam szczyt) biegnie żółty 
szlak turystyczny z Powaskiej Bystrzycy do dolnego wylotu Wąwozu Manińskiego. Na wierzchołek biegnie jego odgałęzienie[2]. Szczyt oferuje jedynie fragmentaryczne widoki na otoczenie.
Przypisy
edytuj- ↑ Turystyczna mapa Słowacji [online] [dostęp 2024-06-28].
- ↑ a b c Mapa turystyczna [online] [dostęp 2024-04-04].
- ↑ Mapa geologiczna Słowacji [online], Geoportál ŠGÚDŠ [dostęp 2023-04-25].
- ↑ a b Bohuslav Kortman. Štefanova próba. „Krásy Slovenska”. R. LXIX (nr 8/92). s. 54. (słow.).
- ↑ Bohuš Kortman: Kras a jaskyne v Manínoch i okolí. Klub slovenských turistov Manín, Považská Teplá, 22 stycznia 2019. [dostęp 2025-02-02].
- ↑ Vavrík Bartolomej, Vavríková Eta, Strážovské vrchy. Turistický sprievodca ČSSR'' č. 19, Bratislava: Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, 1985.