Władysław Czarnkowski (zm. po 1656)

Władysław Czarnkowski herbu Nałęcz III (ur. ok. 1590, zm. po 1656) – starosta drahimski w latach 1616-1656, wychowanek Kolegium Jezuitów w Poznaniu, w 1623 ogłosił drukiem wiersze elegijne po śmierci starosty bydgoskiego dedykowane swojemu krewniakowi, Adamowi Sędziwojowi Czarnkowskiemu.

Władysław Czarnkowski

Nałęcz III
Rodzina	Czarnkowscy
Data urodzenia	ok. 1590
Data śmierci	po 1656
Ojciec	Sędziwój IV Czarnkowski
Matka	Anna z Rydzyńskich

Herb Władysława Czarnkowskiego

Życiorys

Jego ojcem był wykształcony w Akademii Krakowskiej Sędziwój IV Czarnkowski (zm. po 1590), starosta drahimski, a matką Anna z Rydzyńskich. Był żonaty z Zofią Rybską. Urodził się jako drugi syn Sędziwoja. Jego starszym bratem był Jan Sędziwój II Czarnkowski (zm. 1641), kasztelan kamieniecki (1640), starosta drahimski ożeniony z Anną Mohylanką (zm. ok. 1665). Władysław Czarnkowski posiadał jeszcze brata Andrzeja (zm. po 1615) oraz dwie siostry, Ewę (żona Jan Radujewskiego) i Zofię (żona Pawła Morawskiego, poborcy poznańskiego).

Zdaniem heraldyka Adama Bonieckiego (1842-1909) Adam Czarnkowski w 1623 r. uzyskał połowę Kłecka po zmarłej Annie z Zebrzydowskich Czarnkowskiej, kasztelanowej śremskiej, zasadne jest zatem przypuszczenie, że starosta kłecki dedykując w tym samym roku swoje wiersze właścicielowi połowy miasta chciał być z nim w jak najlepszych relacjach dążąc do posiadania całej tenuty kłeckiej, którą później piastował aż do 1656 r.

Władysław Czarnkowski był najdłużej sprawującym urząd starostą kłeckim w historii miasta. Za jego kadencji, być może przy jego staraniu, król Władysław IV Waza potwierdził przywileje kłeckie 30 czerwca 1637 r. Król Władysław IV także w 1646 r. w Warszawie przywilejem dla Kłecka, celem rozwoju gospodarczego miasta, ustanowił dodatkowe jarmarki, co zapoczątkowało awanturę między mieszczanami kłeckimi a Władysławem Czarnkowskim o czerpanie profitów jarmarcznych. Spór zakończył się ostatecznie 5 lat później przed królewskim majestatem, gdy w 1649 r. Jan Kazimierz w stolicy rozstrzygnął na korzyść mieszczan sprawę z tytułu naruszania przywilejów miejskich, o czym wspomina również ks. Józef Dydyński w swojej monografii.

W 1655 r. za czasów ostatniego starosty z rodu Czarnkowskich przez Kłecko 11 sierpnia przeszło wojsko szwedzkie dowodzone przez króla Karola X Gustawa.

Twórczość literacka

Władysław Czarnkowski zaprzyjaźniony był z Mateuszem Bembusem, u którego pobierał nauki w Poznaniu. W 1623 ogłosił drukiem wiersze o tematyce funeralnej Pociecha smutnemu Oycu, Iaśnie Wielmożnemu Ieo Mości Panu Adamowi Sedywoiowi z Czarnkowa Woiewodzie Lęczyckiemu Generalowi Wielgopolskiemu & c. & c. Staroście Miedzyrzeckiemu Pyzdrskiemu Y wszystkim Ich Mościom Panom z Czarnkowa po ześciu z tego świata Wielmożnego Ieo Mości Pana Władysława z Czarnkowa Starosty Bidgoskiego Pyzdrskiego & c. & c. Podana Od Wladislawa Czarnkowskiego Starościca Drahemskiego Studenta Collegium Poznanskiego, Societatis Iesu. Roku Pańskiego 1623 podpisując się jako starościc drahimski.

Części:

• Laudacja
• W krotkiem czasie przezacnym przodkow swoich sławnych w Koronie Polskiey postępków dosiągł. Ztąd sława y pociecha
• W krotkiem czasie oka pańskiego łaskawego SIGMVNTA III. krola polskiego, y wszystkiego dworu jego doznał. Z czego wdzięczne wspomnienie i pociecha
• W krotkiem czasie do wielkiey dostatności Chrześcijanskiey, śmierci się w tak kwitnących leciech, nie bojąc, przyszedł. Ztąd przykład i pociecha
• Nie umarł ale żyje. Ztąd pociecha nade wszystko
• Smutne oycowskie serce, syn odeszły cieszy

Pociecha smutnemu Oycu... Władysława Czarnkowskiego stanowi parafrazę elegii Hieronima Hincza z 1619 r. poświęconych przedwcześnie zmarłemu Janowi Czarkowskiemu. Dotychczas krytycznie o twórczości literackiej Władysława Czarnkowskiego wypowiedzieli się prof. Wacław Aleksander Maciejowski (1792-1883) i Dawid Jung (1980-), który w 2012 r. ponownie wydał drukiem staropolskie wiersze z 1623 r.

Bibliografia

• D. Jung, Wierszopisowie Kłecka w latach 1590-1623. Przyczynki do historii kultury staropolskiej, Biblioteka Staropolska, t. 1, 2012, s. 79-108, ISBN 978-83-62947-11-9