Wacław Kurnatowski
Wacław Emil Albert Kurnatowski herbu Łodzia (ur. 23 lipca 1855 w Brudzewie, zm. 8 stycznia 1922 tamże) – polski ziemianin, działacz społeczny i niepodległościowy, właściciel dóbr Brudzew i pierwszy starosta kolski po odzyskaniu przez Polskę niepodległości.
| |
| Pełne imię i nazwisko |
Wacław Emil Albert Kurnatowski |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci |
8 stycznia 1922 |
| Starosta kolski | |
| Okres |
od 11 listopada 1918 |
| Poprzednik |
von Hoffmann |
| Następca | |
Życiorys edytuj
Wacław Kurnatowski przyszedł na świat jako ostatnie, ósme z kolei dziecko Alfreda Kurnatowskiego i Olimpii z Nieszkowskich[1]. Podobnie jak inni męscy członkowie jego rodziny, był kalwinem. Wychowywał się w rodzinie o tradycjach patriotycznych, jego ojciec podczas powstania styczniowego odgrywał znaczącą rolę w lokalnej organizacji stronnictwa białych, a jego dwaj starsi bracia – Ryszard i Gustaw brali czynny udział w walce zbrojnej[2]. Podczas powstania rodzice Wacława i jego siostra zostali aresztowani przez Rosjan i osadzeni w Cytadeli Warszawskiej, zwolniono ich jednak po wpłaceniu przez rodzinę sumy 30 tysięcy rubli[3].
Nie wiadomo wiele o wykształceniu młodego Kurnatowskiego, wiadomo jednak, że jego rodzice dbali o dobre wykształcenie swoich dzieci. Możliwe, że wykształcenie zdobywał w Szkole Realnej w Kaliszu[3]. Przed 1880 roku Wacław Kurnatowski ożenił się z katoliczką – Marią Unrug, z którą doczekał się pięciu córek[3].
W listopadzie 1883 roku za sumę 105 tysięcy rubli przejął od ojca dobra brudzewskie, które w związku z wysokimi kontrybucjami po powstaniu styczniowym znajdowały się w trudnej sytuacji materialnej[3]. W 1895 roku w związku z zaległościami na rzecz Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego dobra brudzewskie wystawiono na licytację[3]. Aby ratować majątek, Kurnatowski udał się na Litwę, gdzie zatrudnił się jako administrator w majątku Stanisława Gawrońskiego, ojca dyplomaty Jana Gawrońskiego[4]. Jego zabiegi pozwoliły mu uratować majątek, który pod koniec stulecia zaczął być uznawany za jeden z przodujących w hodowli bydła rasy szwyckiej[4]. Na wystawie zwierząt gospodarskich w Warszawie w 1897 roku otrzymał on srebrny medal za wystawienie bydła rasy szwyckiej, a także 50 rubli nagrody za zaprezentowanie rejestrów mleczności[4].
W lutym 1899 roku sprzedał część brudzewskiego majątku dwóm nowo powstałym stowarzyszeniom chłopskim: Brudzewskiemu Stowarzyszeniu Gospodarzy Litera A 37 i Brudzewskiemu Stowarzyszeniu Gospodarzy Litera B 25, koszt sprzedaży wyceniono na 29 tysięcy 800 rubli[4][5]. Na początku XX wieku w wyniku pożaru uszkodzony został brudzewski dworek Kurnatowskich, Kurnatowski postanowił zbudować nowy dwór, na podstawie projektu Romualda Gutta. Gutt zaprojektował dla Kurnatowskiego dworek i jednocześnie ożenił się z jedną z jego córek – Henryką[5][6].
W 1914 roku został działaczem nowo utworzonej Ochotniczej Straży Pożarnej w Brudzewie, a wkrótce potem wybrany został na jej prezesa[7]. Podczas I wojny światowej druhowie jednostki współpracowali z Polską Organizacją Wojskową[8]. Podczas okupacji niemieckiej Kurnatowski udzielał w swoim dworku schronienia zubożałej i zagrożonej aresztowaniami inteligencji warszawskiej, angażował się także w działalność niepodległościową na terenie powiatu kolskiego[8]. W listopadzie 1918 roku, jako członek Sejmiku Powiatowego, brał aktywny udział w przejmowaniu administracji w powiecie z rąk niemieckich. 10 listopada 1918 roku o godzinie 22:00 to właśnie jemu niemiecki naczelnik powiatu von Hoffman przekazał klucze do siedziby naczelnika powiatu. Nocą z 10 na 11 listopada ukształtował się także Tymczasowy Zarząd Powiatu Kolskiego, a pierwszym starostą został właśnie Wacław Kurnatowski[9]. Funkcję starosty pełnił do marca 1919 roku, możliwe, że powodem opuszczenia zajmowanego stanowiska był jego słaby stan zdrowia[9].
Na początku stycznia 1922 roku stan jego zdrowia gwałtownie się pogorszył. W wyniku choroby zmarł 8 stycznia 1922 roku w Brudzewie[9][10]. Pochowano go w grobowcu na skraju dworskiego parku, po śmierci jego żony grobowiec został przekształcony w prywatny cmentarz Kurnatowskich[10]. W późniejszych latach obok niego spoczęła jego żona, córka Cecylia oraz dwaj zmarli w niemowlęctwie wnukowie – Krzysztof Morsztyn i Marek Gutt[10].
Przypisy edytuj
- ↑ Civitas Colensis, s. 77.
- ↑ Civitas Colensis, s. 80.
- ↑ a b c d e Civitas Colensis, s. 81.
- ↑ a b c d Civitas Colensis, s. 82.
- ↑ a b Civitas Colensis, s. 83.
- ↑ Civitas Colensis, s. 84.
- ↑ Civitas Colensis, s. 86.
- ↑ a b Civitas Colensis, s. 87.
- ↑ a b c Civitas Colensis, s. 88.
- ↑ a b c Civitas Colensis, s. 90.
Bibliografia edytuj
- Mariusz Kaszyński, Wacław Kurnatowski - pierwszy starosta kolski po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, [w:] Piotr Gołdyn (red.), Civitas Colensis, Koło: Urząd Miejski w Kole, 2019, ISBN 978-83-955671-1-7.