Wara od Odry
Wara od Odry – piosenka Związku Walki Młodych i Związku Młodzieży Polskiej, napisana w 1946 roku przez Franciszka Pałkę-Zbieniewskiego. Powstała w reakcji na przemówienie Jamesa Francisa Byrnesa w Stuttgarcie, w którym zakwestionował on położenie granicy polsko-niemieckiej na Odrze i Nysie oraz pragnął uwarunkowania jej istnienia organizacją demokratycznych wyborów w Polsce. Początkowo piosenka ta przekazywana miała być ustnie między komunistycznymi działaczami Sosnowca, następnie wybrzmieć na zorganizowanej w Katowicach manifestacji potępiającej przemówienie, a potem zostać zagrana w katowickim oddziale Polskiego Radia. Z czasem zaczęła być nagrywana na płytach oraz dołączana do organizacyjnych śpiewników[1]. Stała się jedną popularniejszych piosenek zetwuemowców[2][3]. Śpiewana była na uroczystościach[4], protestach (np. przed konsulatem Stanów Zjednoczonych w Poznaniu[5][6])[7], a także przytaczana w prasie partyjnej[8].
Ulotka O polskie słupy graniczne na Odrze! z 1944 roku | |
Wydany |
7 września 1946 |
---|---|
Gatunek |
piosenka organizacji młodzieżowej |
Twórca |
Franciszek Pałka-Zbieniewski |
Do ponownej popularyzacji utworu doszło w 1948 roku, gdy papież Pius XII wystosował 1 marca list do biskupów niemieckich, w którym ubolewał nad losem wysiedlonych z Ziem Odzyskanych Niemców. Powstała wtedy wersja zmodyfikowana utworu o silnym wydźwięku antyklerykalnym, śpiewana przez grupy członków Związku Młodzieży Polskiej ludziom wychodzącym z nabożeństw[9][10]. Jednym ze śpiewających wówczas był działający w ZMP młody Jerzy Urban[11][12].
Tekst edytuj
Wersja pierwotna
- Wara od Odry, od Nysy — wara!
- Od naszych granic precz!
- To ziemia nasza, piastowska, stara,
- Zachód — to nasza rzecz!
- Nie Churchill nam wybrzeże dał,
- Śląsk nasz odwiecznie był,
- Ziemię tę polski żołnierz krwią zlał,
- Na niej praojciec żył!
- Nie zapomnimy, jak wróg nas męczył.
- Milionów ran i łez!
- W obronie germańskich ibermenszy
- Staje dziś mister Berns.
- Nie Churchill nam wybrzeże dał,
- Śląsk nasz odwiecznie był!
- Ziemią tą polski żołnierz krwią zlał,
- Na niej praojciec żył!
- Nie zastraszycie nas atomami,
- Będziemy praw swych strzec!
- Mur serc powstanie nad granicami,
- Chociażby przyszło lec!
- Nie z dyplomatów łaski tu
- Nasz żołnierz pełni straż!
- Odrzanej fali krew swą dali
- Pradziad i ojciec nasz![1]
Wersja zmodyfikowana
- Wara od Odry, od Nysy wara
- Od naszych granic precz.
- Ziemia to nasza, piastowska stara.
- Zachód to nasza rzecz.
- Nie papież nam Wybrzeże dał,
- nie Śląsk biskupów był.
- Ziemię tę polski żołnierz krwią zlał,
- na niej praojciec żył
Refren (opcjonalny, rzekomo wymyślony przez Jerzego Urbana)
W kulturze edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b Franciszek Pałka-Zbieniewski , Żyłem tu, pracowałem, pisałem piosenki, [w:] Stanisław Waliński (Red.), Wiadomości Zagłębia, R. 25, nr 14, 1980, s. 4-5 [dostęp 2024-04-04] (pol.).
- ↑ Mieczysław Kocent , Harcerstwo Zachodniopomorskie 1945-1950, Koszalin 2005, s. 6 [dostęp 2024-04-04] (pol.).
- ↑ Tomasz Szczechura (red.), Pokolenia przemian wsi polskiej, 1986, s. 124 [dostęp 2024-04-05] (pol.).
- ↑ Część trzecia: wywiady, publicystyka prasowa, wspomnienia. Powojenny klimat na Ziemi Lubuskiej. Antologia prasy z lat 40. XX wieku, [w:] Marceli Tureczek , Ziemia Lubuska. Społeczny wymiar dialogu o przeszłości i tożsamości, Międzyrzecz–Wschowa–Zielona Góra: Stowarzyszenie Czas A.R.T, 2014, s. 344, ISBN 978-83-63363-16-1 [dostęp 2024-04-04] .
- ↑ Stanisław Sierpowski , Zwiazek Walki Młodych w Wielkopolsce. Wspomnienia, 1971, s. 50 [dostęp 2024-04-04] (pol.).
- ↑ Urząd Wojewódzki w Poznaniu , Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Poznaniu , Kronika Wielkopolski. Wydania 24–26, 1981, s. 100 [dostęp 2024-04-04] (pol.).
- ↑ Jan Dworaczek , Ruch młodzieżowy w regionie krakowskim w latach, 1945-1948. materiały z sesji historycznej 29. vi. 1972, Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW "Prasa-Książka-Ruch", 1973, s. 38 [dostęp 2024-04-04] (pol.).
- ↑ Stanisław Miśkiewicz , Tutaj zaczyna się Polska, [w:] KC PZPR., Życie partii, 9/442, 24 kwietnia 1985, s. 12 [dostęp 2024-04-04] .
- ↑ Danuta Szmit-Zawierucha , Z Super Expressem po PRL, czyli, Tęsknota za Centralą, Veda, 2004, s. 26 [dostęp 2024-04-04] (pol.).
- ↑ Danuta Szmit-Zawierucha , Opowieści o Warszawie [online], 2000, s. 146 [dostęp 2024-04-04] (pol.).
- ↑ a b Andrzej Nowak , Kościół na Straży Polskiej Wolności. Tom 4. Czas walki z Bogiem, Biały Kruk - Księgarnia, 5 grudnia 2011, ISBN 978-83-7553-124-4 [dostęp 2024-04-04] (pol.).
- ↑ a b Arcana. Tomy 37–39, ARCANA, 2001, s. 89 [dostęp 2024-04-05] (pol.).
- ↑ Wojciech Marczewski , Dreszcze, 1. godzina 17. minuta filmu, YouTube, 23 listopada 1981 [dostęp 2024-04-04] (pol.).