Wasyl Barka
Wasyl Barka (ukr. Василь Костянтинович Барка, właśc. Василь Костянтинович Очерет, Wasyl Oczeret, inny ps. Iwan Werszyna, ur. 16 lipca 1908 we wsi Sołonycia, zm. 11 kwietnia 2003 w Nowym Jorku) – amerykański prozaik ukraińskiego pochodzenia, poeta, tłumacz i literaturoznawca. Autor powieści Żółty książę[1].
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Dziedzina sztuki | |
Życiorys
edytujWasyl Barka urodził się w niezamożnej rodzinie z tradycjami kozackimi. Rozpoczął naukę w szkole podstawowej w Łubniach, następnie studiował w seminarium duchownym (przemianowanym później na gimnazjum) – jedynej dostępnej dla niego bezpłatnej szkole. Niestety, jego ojciec zachorował na tyfus, co zmusiło Barkę do szukania pracy w okolicznych wsiach, by móc wyżywić rodzinę. W końcu udało mu się wrócić do Łubniów i kontynuować naukę w Łubieńskim Technikum Pedagogicznym. Przyszły pisarz zdobył pracę nauczyciela matematyki i fizyki, którą później źle wspominał, ponieważ przedmioty te całkiem go nie interesowały. Do 1928 r. Wasyl Barka uczył fizyki i matematyki w górniczym miasteczku Sioma Rota (dziś: Nyżnie) w Donbasie, nad Dońcem. Nie dawało mu to jednak satysfakcji, ani w żaden sposób nie czuł się tam spełniony. W tym samym roku wszedł w konflikt z miejscowym komitetem partyjnym, wskutek czego postanowił zmienić miejsce zamieszkania. Przeprowadził się do Krasnodaru, gdzie ukończył studia filologiczne. W 1940 roku obronił dysertację z dziedziny historii średniowiecznej literatury zachodnioeuropejskiej[2].
Latem 1932 r. Wasyl Barka ożenił się z adygejską dramatopisarką Dolethan Natho, a w 1933 r. urodził mu się syn Jurij. Przeżył tragedię sztucznego głodu, co w wielkim stopniu odbiło się na jego twórczości. Po wybuchu II wojny światowej zgłosił się do oddziałów pomocniczych Armii Czerwonej (tzw, opołczienija), został poważnie ranny podczas walk i znalazł się po drugiej stronie frontu. Początkowo ukrywał się tam, a później zalegalizował swój pobyt pod niemiecką okupacją i znalazł pracę jako korektor w gazecie "Kubań"[3].
Jednak 29 stycznia 1943 zmuszony przez władze III Rzeszy, wyjeżdża na roboty przymusowe do Berlina. W 1945 przedostał się w kierunku Augsburgu, gdzie znalazł się w obozie dla dipisów. W Niemczech pozostawał do 1950 r. W końcu udało mu się wyjechać do Ameryki i tam kontynuować pracę twórczą. Pracował w "Radiu Swoboda" oraz ukraińskich emigracyjnych czasopismach. 11 kwietnia 2003 r. w wieku 95 lat Wasyl Barka umiera w Nowym Jorku[4].
Twórczość literacka
edytujNa literacki dorobek Wasyla Barki składają się wiersze, powieści, eseje, przekłady. Debiutował tomikiem wierszy pt. Шляхи w 1930 r. Jego poezja okresu przedwojennego została poddana krytyce z pozycji socrealistycznych, w wyniku czego przestał upubliczniać swoje utwory. Wrócił do publikacji po 1943 roku, po opuszczeniu Związku Sowieckiego[3].
Jego emigracyjna twórczość zawiera wyraźne nastawienie antysowieckie. Charakterystyczna dla jego twórczości okresu powojennego jest głęboka religijność, częste motywy biblijne.
Autor przekładu Apokalipsy Św. Jana, Króla Leara, fragmentów Boskiej komedii[5].
Poezja
edytujPowieści
edytuj- Рай (Nowy Jork, 1953)
- Жовтий князь (Nowy Jork, 1963), Żółty książę[6] został wydany w języku polskim przez Wydawnictwo KEW w 2022 roku. Autorem przekładu jest Maciej Piotrowski[1].
- Swidok dlia soncia szestykryłych (Nowy Jork, 1981)
Prace literaturoznawcze
edytuj- Chliborobśkyj Orfej, abo Kliarnetyzm (Nowy Jork, 1961)
- Prawda Kobzara (Nowy Jork, 1961).
Literatura
edytuj- Енциклопедія українознавства, Lwów 1993, t. 1, s. 94
Przypisy
edytuj- ↑ a b Maciej Piotrowski [online], Rozstaje [dostęp 2022-08-28] (pol.).
- ↑ Микола Вірний, Портрет поета, Діва, 1998, s. 15-17.
- ↑ a b Микола Вірний, Портрет поета, Діва, 1998, s. 19.
- ↑ Maciej Piotrowski, Posłowie, [w:] Wasyl Barka, Żółty książę, 2022, s. 356-357.
- ↑ Posłowie, [w:] Maciej Piotrowski, Żółty książę, 2022, s. 357.
- ↑ Sebastian Tomaszkiewicz | Webplace-Agencja interaktywna, Żółty książę – Wasyl Barka | Kolegium Europy Wschodniej [online] [dostęp 2022-08-28] (pol.).