Willa przy ulicy Krakowskiej 149 w Zabierzowie
Willa przy ulicy Krakowskiej 149 w Zabierzowie – murowano-drewniana willa znajdująca się w Zabierzowie, w powiecie krakowskim. Obiekt wraz z ponad półhektarowym otoczeniem ogrodowym i drzewostanem wpisany został do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[1].
 nr rej. A-713 z 22.07.1996 [A-425/M]
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość |
Zabierzów |
| Adres |
ul. Krakowska 149 |
| Typ budynku |
willa murowano-drewniana z 1901 |
| Architekt | |
| Ukończenie budowy |
1901 |
| Pierwszy właściciel |
Jan Sas-Zubrzycki |
Położenie na mapie gminy Zabierzów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
 50°06′44,7″N 19°48′35,6″E/50,112417 19,809889
| |
Historia edytuj
Willa została wybudowana w 1901 roku jako dom własny architekta Jana Sas- Zubrzyckiego. Właściciel mieszkał w Krakowie, ale często przyjeżdżał do Zabierzowa z rodziną. W 1912 roku Zubrzycki został mianowany profesorem w Katedrze Historii Architektury i Estetyki na Politechnice Lwowskiej i w związku z tym przeprowadził się do Lwowa. W Zabierzowie bywał rzadko, domem opiekował się zarządca, który zamieszkał w willi z rodziną. W 1935 roku po śmierci Jana Sas-Zubrzyckiego willę odziedziczyła jego córka Łucja, która też mieszkała we Lwowie. W 1937 roku Łucja wraz z mężem sprzedali posiadłość Henrykowi Koziołowi z Warszawy. W czasie drugiej wojny światowej dom zamieszkiwały rodziny wysiedlone z Warszawy - Kreczmarowie, Dzięgielewscy, Dudowie i inni. Po wojnie posiadłość odziedziczył wnuk Koziołów, który zginął w wypadku samochodowym, a rodzina sprzedała nieruchomość Marii i Pawłowi Gilarskim. W Zabierzowie pojawiali się oni rzadko, domem opiekowali się sąsiedzi. W 1992 roku kupiła posiadłość firma Agemark z siedzibą w Tychach, a w 1996 odkupił firmę wraz z willą Paul Rogler. Obecnie (2013) willa znajduje się w posiadaniu Pawła Grasia z rodziną[2].
Architektura edytuj
Dom został wybudowany w górnej części działki o kształcie prostokąta, w narożniku południowo-zachodnim[3].
Łączy elementy historyzmu z zastosowaniem form budownictwa drewnianego[4].
Jest budowlą nieregularną, dwukondygnacyjną. Podmurówka jest wykonana z kamienia wapiennego, pierwsza kondygnacja i dwie wieże z cegły i wkomponowanego w nią jurajskiego wapienia[5]. Kondygnacja pietra wybudowana jest z desek drewnianych konstrukcji zrębowej, ułożonych poziomo, szalowanych na zakładkę, w partii podstrysza skrzydła bocznego szalowanie desek na styk w układzie pionowym[3].
Dom w części zachodniej ma plan prostokąta, fasada znajduje się na krótszym boku. Do korpusu od strony wschodniej przylega węższe skrzydło boczne zamknięte ryzalitem, ze skośną przyporą[3][5].
W narożu południowo-zachodnim umieszczona jest czworoboczna, wysoka wieża z drewnianym, trójbocznym, przykrytym trójpołaciowym daszkiem wykuszem w dolnej kondygnacji od zachodu i tarasem widokowym, przykrytym namiotowym dachem na szczycie[3]. W narożach ozdobiona jest białym kamieniem wapiennym. Od strony frontowej znajduje się kamienna przypora[5].
Druga, niższa wieża znajduje od strony północno - wschodniej, przykryta jest dachem czterospadowym. W narożnikach od północy znajdują się czworoboczne formy machikuł wsparte na wspornikach[3].
Otwory okienne w willi, o różnym wykroju, mają kamienne obramienia. Dom został przykryty wielopołaciowym dachem, o różnej wysokości kalenic[5]. Wejście znajduje się od strony ulicy Krakowskiej, poprzedzone jest schodami, które przykryte są pulpitowym daszkiem, wspartym na dwóch drewnianych słupach[3]. Po prawej stronie drzwi wejściowych umieszczona jest kamienna kolumna podtrzymująca kamienną belkę nadproża[5].
Od strony północnej, na poziomie piętra znajduje się drewniany taras, ograniczony drewnianą balustradą. Na dłuższym boku wsparty jest na trzech kamiennych słupach[3]. Na pierwszym poziomie uzyskano w ten sposób efekt ganku, który jest otwarty, ograniczony balustradą kamienną, dostępny z wnętrza domu. Po schodkach od strony zachodniej można zejść tędy do ogrodu na tyłach domu[5].
W zachodniej części elewacji północnej, w części parterowej znajduje się duże okno zamknięte półkolistym, kamiennym łukiem, dwa prostokątne okna na wysokości piętra i deskowany szczyt elewacji, ozdobiony motywem słoneczka[3].
W jednym z pokoi na pierwszym piętrze znajduje się tablica z napisem: W. ks. Konopiński z Modlnicy poświęcił dn. 24.VII.1901, Pobłogosław Boże Naszej Pracy.
Przypisy edytuj
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ Pałac Grasia. tygodnikprzeglad.pl. [dostęp 2013-02-06].
- ↑ a b c d e f g h Dokumentacja. Karta biała. zabytek.pl. [dostęp 2023-04-18].
- ↑ Zbigniew Beiersdorf: Krakowskie wille i rezydencje podmiejskie XIX i XX wieku (w:) Pałace i wille podmiejskie Krakowa. Kraków: Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, 2007, s. 58, ISBN 978-83-925149-4-7.
- ↑ a b c d e f Jerzy Wowczak: Jan Sas-Zubrzycki. Architekt, historyk i teoretyk architektury. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, 2017, s. 68-70, ISBN 978-83-65080-63-9.
Bibliografia edytuj
- Monografia Gminy Zabierzów, Piotr Hapanowicz (red.), Stanisław Piwowarski (red.), Kraków: wyd. Urząd Gminy Zabierzów, 2009, s. 125, ISBN 978-83-913222-2-2, OCLC 751142908.
- Zbigniew Beiersdorf, Krakowskie wille i rezydencje podmiejskie XIX i XX wieku (w:) Pałace i wille podmiejskie Krakowa, Kraków 2007 s. 58.