Withoba (dewanagari विठोबा, trl. viṭhobā, Witthala marathi विठ्ठल, trl. viṭṭhala, kannada ವಿಟ್ಟಲ trl. viṭṭala, Panduranga marathi पांडुरंग, kannada ಪಾಂಡುರಂಗ trl. w obydwu przypadkach paṇḍuraṇga) – męskie bóstwo hinduistyczne, uznawane za jedną z manifestacji Kryszny (według zwolenników Madhwy) lub Wisznu, niekiedy również Śiwy[1]. Withoba jest ważną postacią w panteonie lokalnego ruchu bhakti i warkari w indyjskich stanach Maharashtra, Karnataka i Andhra Pradesh.

Withoba

Ikonografia

edytuj

Witobhę przedstawia się jako młodzieńca, który stojąc dłonie wspiera na biodrach.

Geneza

edytuj

Jest prawdopodobnym, że imię bóstwa pochodzi od postaci mitologicznej z obszaru południowoindyjskiego języka kannada[2].

Kult zainspirowała tradycja śriwajsznawa Ramanudźy (1017–1137)[3].

Centra kultowe

edytuj
  1. Maharashtra geograficznie należy do południowych rejonów Indii, ale kulturowo do północy
  2. Pandharpur znajduje się przy południowej granicy Maharashtry (na zachód od Solapuru)
  3. leży nad brzegami rzeki Bhimy

Pielgrzymki

edytuj

Wyznawcy odwiedzają Pandharpur jednokrotnie, dwukrotnie lub trzykrotnie w ciągu roku. Najważniejsza pielgrzymka ma miejsce w miesiącu aszadha, gromadząc jednocześnie prawie sześć tysięcy wiernych[4].

Wpływ

edytuj
 
Warkari panth w drodze pomiędzy Alandi a Pandharpur

Literatura

edytuj

Bóstwu temu poświęcona jest znaczna część literatury religijnej w językach marathi i kannada.

Tradycje religijne

edytuj

Znani wyznawcy

edytuj

Withabai

edytuj

Dla części wyznawców, szczególnie dla kobiet, Withobha uosabiał bóstwo żeńskie i był postrzegany jako matka. Niektóre utwory Muktabai (siostry Dźńaneśwary) i Dźanabai (służącej Namdewy) określają Withobhę jako kobietę, równocześnie przydając mu imię Withabai[7].

Przypisy

edytuj
  1. Miłość Wisznu. W: Gavin Flood: Hinduizm. Wprowadzenie. Małgorzata Ruchel(tłum.). Wyd. 1. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008, s. 151, seria: Ex Oriente. ISBN 978-83-233-2517-8.
  2. Bóg miłości i filozofii. W: Piotr Kłodkowski: Homo mysticus hinduizmu i islamu.. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 1998, s. 99, seria: Świat Orientu. ISBN 83-86483-72-5.
  3. Późniejsze tradycje wisznuickie. W: Gavin Flood: Hinduizm. Wprowadzenie. Małgorzata Ruchel(tłum.). Wyd. 1. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008, s. 141, seria: Ex Oriente. ISBN 978-83-233-2517-8.
  4. Kult Withoby. W: Gavin Flood: Hinduizm. Wprowadzenie. Małgorzata Ruchel(tłum.). Wyd. 1. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008, s. 151–152, seria: Ex Oriente. ISBN 978-83-233-2517-8.
  5. Louis Frédéric: Słownik cywilizacji indyjskiej. Przemysław Piekarski(red.nauk.). Wyd. 1. T. 2. Katowice: Wydawnictwo „Książnica”, 1998, s. 368. ISBN 83-7132-370-0.
  6. Bhakti na północy. W: J.L. Brockington: Święta nić hinduizmu. Hinduizm w jego ciągłości i różnorodności. Józef Marzęcki(tłum.). Wyd. 1. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990, s. 168–169. ISBN 83-211-1143-2.
  7. Kult Withoby. W: Gavin Flood: Hinduizm. Wprowadzenie. Małgorzata Ruchel(tłum.). Wyd. 1. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008, s. 151, seria: Ex Oriente. ISBN 978-83-233-2517-8.

Literatura przedmiotu

edytuj
  • Deleury: The Cult of Vitoba. Poona: Deccan College Postgraduate and Research Institute, 1960.