Karnataka (hindi कर्नाटक, trb.: Karnataka, trl.: Karnāṭaka; kannada ಕರ್ನಾಟಕ; ang. Karnataka) – stan leżący na południu Indii, przed rokiem 1973 nosił nazwę Mysore po tym, jak powstał z wcześniej istniejącego na jego obszarze królestwa o tej samej nazwie w 1950 r.

Karnataka
ಕರ್ನಾಟಕ
stan
Ilustracja
Shola Grasslands i lasy w Parku Narodowym Kudremukh, w Ghatach Zachodnich
Herb
Herb
Państwo

 Indie

Siedziba

Bengaluru

Kod ISO 3166-2

IN-KA

Gubernator

Hansraj Bhardwaj

Premier

D.V. Sadananda Gowda

Powierzchnia

191 791 km²

Populacja (2011)
• liczba ludności


61 130 704[1]

• gęstość

318,7 os./km²

Języki urzędowe

kannada

Położenie na mapie Indii
Położenie na mapie
Strona internetowa
Herb

Pochodzenie nazwy

edytuj

Źródłem nazwy Karnataka (podobnie jak obowiązującego w niej języka kannada) są prawdopodobnie drawidyjskie słowa ka (czarny) i natu (kraj). Wiąże się to z czernią ziemi na wyżynie Dekanu.

Nazwa ta początkowo obejmowała mówiący językiem kannada rejon południowo-zachodniego Dekanu. Czas brytyjskiej kolonizacji poszerzył nazwę, obejmując nią także leżącą na południu równinę między Wschodnimi Ghatami i Wybrzeżem Koromandelskim, a więc tereny obecnie wchodzące w skład stanu Tamilnadu. Utworzony w 1956 roku kannadajęzyczny stan Mysore, w 1973 roku odzyskał pierwotną nazwę Karnataka.

Geografia

edytuj

Karnataka sąsiaduje na zachodzie z Morzem Arabskim, z Goa na północnym zachodzie, z Maharashtrą na północy, z Andhra Pradesh na wschodzie, z Tamilnadu na wschodzie i południowym wschodzie i z Keralą na południowym zachodzie.

Karnatakę można podzielić na 3 części: równina wybrzeża (320 km długości, 48 do 64 km szerokości), Ghaty Zachodnie (osiągające wysokość do 1923 m) i płaskowyż Dekanu zajmujący największa część stanu. Z niego też biorą początek największe rzeki stanu: Kaveri, Kryszna i Tungabhadra.

Najwyższe wodospady w Karnatace - najwyższy w Indiach Kunchikal Falls na rzece Varahi, Meenmutty Falls, Meenmutty Falls, Barkana Falls na rzece Sita, Wodospad Dźog na Sharavathi, Soochipara Falls, Hebbe Falls. Te siedem wodospadów należy do dwudziestu najwyższych w Indiach.

Szczyty w Ghatach Zachodnich - Kemmangundi, Tadiandamol, Mullayanagiri, Baba Budangiri, Kudremukh, Pushpagiri, Kumara Parvatha.

Gospodarka

edytuj

Karnataka jest jednym z najbardziej uprzemysłowionych stanów indyjskich (przy czym należy zauważyć szybki rozwój takich gałęzi przemysłu jak teleinformatyka i biotechnologia, to tutaj wytwarza się 35% całego oprogramowania w Indiach, a sam stan jest nazywany Doliną Krzemową). 90% produkcji złota w Indiach pochodzi z Karnataki. Wydobywa się tu także mangan. Uprawia się kawę, produkuje jedwab oraz wyroby z drzewa sandałowego.

W 2016 stan podpisał list intencyjny o współpracy gospodarczej z Wielkopolską[2].

Podział administracyjny

edytuj
 
dżinijski posąg Bahubali

Stan Karnataka dzieli się na następujące okręgi:

  1. Bagalkot
  2. Bengaluru (obszar miejski)
  3. Bengaluru (obszar wiejski)
  4. Belgaum
  5. Bellary
  6. Bidar
  7. Bijapur
  8. Chamrajnagar
  9. Chikmagalur
  10. Chitradurda
  11. Dakshin Kannad
  12. Davangere
  13. Dharwar
  14. Gadag
  1. Gulbarga
  2. Haveri
  3. Hassan
  4. Kodagu
  5. Kolar
  6. Koppal
  7. Mandya
  8. Mysore
  9. Raichur
  10. Shimgoa
  11. Tumkur
  12. Upudi
  13. Uttar Kannad

Największe miasta Karnataki

edytuj
 
świątynia parsów w Bengaluru

W 2006 roku rząd Karnataki zdecydował o zmianie angielskich nazw 13 miast na nazwy w języku kannada. Rząd Indii nie wyraził na to jeszcze zgody[3]. Nowe nazwy podano w nawiasie. Dane z 2001 roku.

Miasto Liczba mieszkańców Miasto Liczba mieszkańców
1 Bengaluru 4.292.223 9 Shimoga (Shivamogga) 274.105
2 Hubli-Dharwad (Hubbali-Dharwad) 786.018 10 Dasarahalli 263.636
3 Mysore (Mysuru) 742.261 11 Tumkur (Tumakuru) 248.592
4 Gulbarga (Kalburgi) 427.929 12 Bijapur (Vijayapura) 245.946
5 Belgaum (Belagavi) 399.600 13 Raichur 205.634
6 Mangaluru (Mangaluru) 398.745 14 Bommanahalli 201.220
7 Davanagere 363.780 15 Krishnarajapura 187.453
8 Bellary (Ballari) 317.000 16 Byatarayanapura 180.931
Źródło: www.bevoelkerungsstatistik.de

Demografia

edytuj

Zgodnie z danymi statystycznymi (z 2001), na 52 mln 850.562 ludności 26 mln 898.918 (50,89%) jest płci męskiej, a 25 mln 951.644 (49,11%) żeńskiej, na 1000 osób płci męskiej przypada 964 żeńskiej.

Na km² przypada 275,6 osób, 33,98% mieszka w miastach.

83% to wyznawcy hinduizmu, 11% islamu, 4% to chrześcijanie, 0,78% - dżiniści, 0,73% - buddyści

 
chłopiec w świątyni

Edukacja

edytuj

Wskaźnik alfabetyzacji: 66,6% - 76,1% dla mężczyzn i 56,9% dla kobiet (wyższy od przeciętnego dla Indii - 61,3% w 2001). W Karnatace znajduje się 16 wyższych uczelni. Najstarsza z nich to założony w 1916 roku Uniwersytet w Mysore. Trzy inne w stolicy Bengaluru - Bangalore University, University of Agricultural Sciences i Indian Institute of Science.

Godne uwagi w Karnatace

edytuj
 
świątynia Vittala w Hampi
 
pałac Mysore nocą

Osobistości Karnataki

edytuj

Galeria zdjęć

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. 3. Size, Growth Rate and Distribution of Population, [w:] 2011 Census of India, Office of the Registrar General & Census Commissioner, India [dostęp 2019-08-02] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-31].
  2. RAK, Biznes ze stanem Karnataka, w: Monitor Wielkopolski, 11(186)/2016, s.3, ISSN 1642-0918
  3. The Hindu: Centre mum on ‘Bengaluru’, 18 grudnia 2007.
  4. Michael Bright, 1001 Natural Wonders of the World by Barrons Educational Series Inc., published by Quinted Inc., 2005