Wyspy Zielonego Przylądka (kolonia)
Wyspy Zielonego Przylądka[3] (port. Cabo Verde) – portugalska kolonia założona w XV wieku na archipelagu o tej samej nazwie. Zlikwidowana w 1975 roku wraz z ogłoszeniem przez nią niepodległości.
| |||||
| 1462–1975 | |||||
| |||||
| |||||
| Państwo |  Portugalia
| ||||
| Język urzędowy | portugalski | ||||
| Stolica | • Ribeira Grande (1462–1770) • Praia (1770–1975) | ||||
| Pierwszy władca | król Alfons V | ||||
| Ostatni władca | prezydent Francisco da Costa Gomes | ||||
| Status terytorium | • kolonia (1462–1951) • prowincja zamorska (1951–1975) | ||||
| Ostatnia głowa terytorium | Wysoki Komisarz Vicente Almeida d'Eça | ||||
| Powierzchnia • całkowita |
4033 km² | ||||
| Liczba ludności (1975) • całkowita • gęstość zaludnienia |
312 000[1] 77,3 osób/km² | ||||
| Jednostka monetarna | • real (1865–1914) • escudo (1914–1975,  , CVE)
| ||||
| Założenie kolonii | 1462 | ||||
| Niepodległość | od Portugalii 5 lipca 1975 | ||||
 | |||||
| Zaprezentowana flaga była jedynie propozycją przedstawioną w 1965 roku przez Almeidę Langhansa[2]. | |||||
.svg)
HistoriaEdytuj
Panowanie portugalskieEdytuj
Niezamieszkały archipelag Wysp Zielonego Przylądka został odkryty przez żeglarzy portugalskich w latach 1456–1462[4]. Wówczas też rozpoczęło się europejskie osadnictwo na Wyspach. Pierwszą siedzibą władz kolonialnych została osada Cidade Velha na wyspie Santiago. Było to również pierwsze „europejskie miasto w tropikach”[5][6]. Osadnicy w roku 1466 otrzymali wyłączne prawo handlu z portugalską Afryką Zachodnią (obowiązywało do 1560 roku)[7]. Kolonia była centrum handlu zachodnioafrykańskimi niewolnikami[6][7].
Utrata przywileju oraz nałożenie na kolonię obostrzeń handlowych (np. zakaz handlu tkaniną) doprowadziło do powolnego upadku gospodarki Wysp[7]. W 1712 roku, na skutek zaangażowania portugalskiego w wojnę o sukcesję hiszpańską, stolicę kolonii, miasto Ribeira Grande zniszczył oddział francuskiego kapitana marynarki Jacques’a Cassarda[5]. Blisko dziesięć lat później metropolia zniosła ograniczenia handlowe, dając tym samym kolonii szansę na odbudowę[7]. W 1770 roku portugalską administrację przeniesiono do nieodległej Prai, która tym samym uzyskała miano stolicy kolonii[6]. W XIX wieku do rangi istotnego portu rozwinęło się miasto Mindelo na wyspie São Vicente[6]. W 1878 roku na Wyspach ostatecznie zakazano niewolnictwa[8]. W drugiej połowie XIX i pierwszej XX wieku próbowano przestawić gospodarkę Wysp na eksport kawy, soli, ryb, bananów i orzechów, co jednak nie przyniosło pożądanego rezultatu[8].
Droga do niepodległościEdytuj
Wobec widma niepokojów społecznych i narastającego ruchu niepodległościowego w Afryce António de Oliveira Salazar w 1951 roku zmienił nazewnictwo portugalskich posiadłości, przekształcając je z kolonii (port. colónia) w prowincje zamorskie (port. província ultramarina)[6][8]. Jako, że zmiana nazwy nie prowadziła do faktycznej zmiany statusu dawnej kolonii[8], w 1956 roku powołano do życia Afrykańską Partię Niepodległości Gwinei i Wysp Zielonego Przylądka (PAIGC). Jej liderem był wychowany na Wyspach Amílcar Cabral. Partia w 1961 roku wszczęła wojnę partyzancką w Gwinei Portugalskiej, w której udział brało wielu mieszkańców Wysp Zielonego Przylądka[9]. Ostatecznie powstanie zakończyło się niepodległością Gwinei Bissau[6][7].
Choć początkowo Portugalczycy nie byli skłonni oddać kolejnej „prowincji zamorskiej”, w grudniu 1974 roku PAIGC na fali portugalskiej rewolucji goździków wynegocjowała dla Wysp powstanie mieszanego rządu[6]. Kolejnym krokiem były wybory do Zgromadzenia Narodowego[6] w którym wszystkie miejsca zdobyła PAIGC[8]. 5 lipca 1975 roku zadeklarowano niepodległość byłej kolonii[6][7][8], która została zaakceptowana przez władze portugalskie. Nowe państwo przyjęło nazwę Republiki Zielonego Przylądka.
PrzypisyEdytuj
- ↑ Population Division of the Department of Economic and Social Affairs of the United Nations Secretariat, (ang.). Departament Spraw Ekonomicznych i Społecznych ONZ. [dostęp 2013-06-24].
- ↑ Flags of portuguese colonies. Colonies’ flags proposal (ang.). Flags of the World. [dostęp 2013-06-23].
- ↑ Nazwy geograficzne ważniejszych jednostek polityczno-administracyjnych świata. „Biuletyn geograficzny”. nr 1, s. 9, 1952-01. Polskie Towarzystwo Geograficzne (pol.).
- ↑ History continuation (Part 2) (ang.). CapeVerde.com. [dostęp 2013-06-24].
- ↑ a b Cidade Velha, Santiago, Cape Verde Islands (ang.). CapeVerdeWeb.com. [dostęp 2013-06-24].
- ↑ a b c d e f g h i Cape Verde History (ang.). History of Nations. [dostęp 2013-06-24].
- ↑ a b c d e f History (ang.). CapeVerdeWeb.com. [dostęp 2013-06-24].
- ↑ a b c d e f History - Part 3 (ang.). CapeVerde.com. [dostęp 2013-06-24].
- ↑ Kevin Shillington: History of Africa. St. Martin's Press, Inc., 1989, s. 399.