Xanthopan praedicta
Xanthopan praedicta – gatunek motyla nocnego z rodziny zawisakowatych i rodzaju Xanthopan, występujący na Madagaskarze.
| Xanthopan praedicta | |
| Minet, Basquin, Haxaire, Lees, 2021[1] | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Xanthopan praedicta |
W styczniu 1862 r. badający zjawisko owadopylności u storczyków Charles Darwin otrzymał od Jamesa Batemana przesyłkę zawierającą zbiór okazów storczyków, wśród których były okazałe kwiaty Angraecum sesquipedale z Madagaskaru[2]. W kolejnym liście od syna Jamesa, Roberta Batemana, znajdowała się lista nazw przesłanych roślin[3]. W tym samym miesiącu Darwin pisał do Josepha Hookera: „Właśnie otrzymałem przesyłkę od p. Batemana z zaskakującą Angræcum sesquipedalia mającą nektarium długie na stopę – Dobry Boże, cóż za owad może z niego ssać[?]”[4]. Ostroga tego gatunku osiąga 20–35 cm długości; epitet gatunkowy „sesquipedale” oznacza „półtorej stopy”.
Na podstawie swoich obserwacji i doświadczeń Darwin w swojej książce z 1862 Fertilisation of Orchids wysunął przypuszczenie, że musi istnieć nieodkryty jeszcze gatunek ćmy, którego trąbka może sięgnąć do dna ostrogi. Przy pobieraniu nektaru głowa ćmy zbierałaby pyłek i przenosiła na kolejny kwiat[5].
W 1903 r. Walter Rothschild i Karl Jordan opisali takiego owada, uznając go za podgatunek Xanthopan morgani i wskazując jako cechę charakterystyczną szczególnie długą trąbkę ssącą (30 cm), zdolną sięgnąć do nektaru storczyka[6]. Nazwano go Xanthopan morganii praedicta, by wskazać fakt, że jego istnienie zostało przewidziane[7].
Przeprowadzone w 2021 r. badania genetyczne i morfologiczne wykazały, że populacja madagaskarska jest na tyle odmienna od kontynentalnej, by uznać ją za odrębny gatunek Xanthopan praedicta[8] – wykazano 25 zmian morfologicznych pomiędzy populacją wyspiarską i kontynentalną[9]. Jedną z różnic jest długość języka, średnio 6,6 cm większa u X. praedicta[1], co czyni ten gatunek posiadaczem najdłuższego języka wśród owadów[8].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Joël Minet i inni, A new taxonomic status for Darwin’s „predicted” pollinator: Xanthopan praedicta stat. nov. [online], 2021.
- ↑ Darwin Correspondence Project – Letter 3357 – Bateman, Robert to Darwin, C. R., [1862]. [dostęp 2009-10-18].
- ↑ Darwin Correspondence Project – Letter 3356 – Bateman, James to Darwin, C. R., [1862]. [dostęp 2009-10-18].
- ↑ Darwin Correspondence Project – Letter 3411 – Darwin, C. R. to Hooker, J. D., 25 Jan [1862]. [dostęp 2009-10-18]. Cytat: I have just received such a Box full from Mr Bateman with the astounding Angræcum sesquipedalia with a nectary a foot long – Good Heavens what insect can suck it[?]
- ↑ Darwin CR. On the various contrivances by which British and foreign orchids are fertilised by insects, and on the good effects of intercrossing. London: John Murray 1862. [1].
- ↑ Rothschild W, Jordan K. A revision of the lepidopterous family Sphingidae. „Novitates Zoology”. 9, s. 31–32, 1903.
- ↑ Kritsky G. Darwin’s Madagascan Hawk Moth prediction. „American Entomologist”. 37, s. 206–209, 1991.
- ↑ a b David Shultz, New species has longest tongue of any insect [online], www.science.org, 1 października 2021 [dostęp 2021-10-15] (ang.).
- ↑ Moth predicted to exist by Darwin and Wallace becomes a new species [online], www.nhm.ac.uk [dostęp 2021-10-15] (ang.).