Xurşidbanu Natəvan

Xurşidbanu Natəvan (ur. 6/15 sierpnia 1832 r. w Szuszy, zm. 1897 r. tamże) – azerska arystokratka i poetka.

Życiorys

edytuj

Była córką Mehdi Gulu-chana, władcy Chanatu Karabachskiego i zarazem ostatnią z rodu Panacha Alego chana. Odebrała rozległe prywatne wykształcenie w rodzinnej Szuszy. Poznała kilka języków wschodnich i europejskich, uczyła się muzyki, a opiekująca się nią ciotka Gowhar chanum rozwijała u niej zainteresowanie poezją, rysunkiem i muzyką[1].

W wieku trzynastu lat po śmierci ojca odziedziczyła po nim obszerny majątek w Karabachu. Wspierała rozwój kultury Karabachu, a także zajmowała się dobroczynnością i sprawami społecznymi. W rodzinnej Szuszy zbudowała wodociąg, otwierała szpitale i szkoły[1]. Utworzyła w mieście towarzystwo literackie i sprzyjała powstawaniu następnych w mniejszych ośrodkach[1].

Jako poetka tworzyła głównie rubajjaty i gazele, w których oddawała uczucia kobiety nieszczęśliwej w życiu rodzinnym, matki, która straciła syna. Pisała o przyjaźni, miłości, wzajemnej dobroci. Przydomek Natawan, z perskiego Bezsilna, przybrała po śmierci syna w 1885 r.[1] Była również utalentowaną rysowniczką i samodzielnie wyrabiała biżuterię[1]. Jako pierwsza w sztuce azerbejdżańskiej stosowała w malarstwie krajobrazowym styl bliski sztuce europejskiej[1].

Zmarła w 1897 r. i została pochowana w rodzinnym grobowcu w Agdam[1]. Po wojnie o Górski Karabach w latach 1988-1994, gdy kontrolę nad regionem przejęli Ormianie, jej mauzoleum zostało zniszczone[2].

W Baku znajduje się jej pomnik[3].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f g Khurshidbanu Natavan: incredible gem of national poetry [online], AzerNews.az, 30 kwietnia 2018 [dostęp 2021-04-25] (ang.).
  2. Taras Kuzio, Mines, Karabakh and Armenia’s crisis [online], New Eastern Europe, 16 kwietnia 2021 [dostęp 2021-04-25] (ang.).
  3. Khurshidbanu Natavan / The (blinding) lights of Baku / [online], OBC Transeuropa [dostęp 2021-04-25] (wł.).