Zamek Niesytno
Zamek Niesytno w Płoninie (niem. Nimmersath) – zabytkowy[2] zamek znajdujący się na szlaku Zamków Piastowskich, położony we wsi Płonina, na zachód od Bolkowa w Sudetach Zachodnich, we Wschodnim Grzbiecie Gór Kaczawskich, na skalnym cyplu – 550 m n.p.m.[3]
![]() | |
![]() Zamek Niesytno w 2019 | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miejscowość | |
Typ budynku | |
Rozpoczęcie budowy |
XIV w. |
Ukończenie budowy |
XV w. |
Położenie na mapie gminy Bolków ![]() | |
Położenie na mapie Polski ![]() | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego ![]() | |
Położenie na mapie powiatu jaworskiego ![]() | |
![]() | |
Strona internetowa |
Historia
edytujPo raz pierwszy zamek ten został wymieniony w 1432 r.[4], w liście biskupa wrocławskiego Konrada Oleśnickiego do Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego. Biskup donosi mistrzowi, iż należąca do rycerza Hayna von Czirna warownia została zajęta przez wyprawę mieszczan wrocławskich i świdnickich. Wydaje się, że budowla powstała niewiele wcześniej. Hipoteza o jej XIII-wiecznej genezie jest mało prawdopodobna, a w grę wchodzi okres po 2 połowie XIV w.
Historia zamku Niesytno wiązana jest tradycyjnie z husytami i rycerzami rozbójnikami, mającymi w nim zamieszkiwać w XV w., z tamtego okresu wywodzić się ma nazwa Angstwinkel (pol. Zakątek Strachu)[4]. Prawdopodobnie już w latach 30. XV stulecia w posiadanie siedziby weszli członkowie rodu von Zedlitz, którzy zamieszkiwali tu do połowy wieku XVII w.[4]
Obiekt był w trakcie swych dziejów kilkakrotnie rozbudowywany i przebudowywany[4]. Najciekawszym jego elementem jest unikalna na skalę Polski wieloboczna wieża z dziobem (podobna do stołpu na zamku w Bolkowie), zajmująca kulminację skalną, pełniąca rolę donżonu, wyposażona we wnętrzu w tzw. ciepłą izbę (rozległe wnętrze obłożone drewnem jako ociepleniem). Jej datowanie jest przedmiotem dyskusji i nastręcza wielu trudności, ale przypuszcza się, że zbudowana została najpewniej dopiero w 2 połowie XV wieku[4]. Poniżej wznosi się dom zamkowy, zapewne późniejszy, częściowo dwu- a częściowo trójkondygnacyjny[4].
Rezydencjonalną rolę zamek utracił w 1545 r., gdy obok, na wschód/południowy wschód od niego członkowie rodu von Zedlitz zbudowali dwór ozdobiony renesansową kamieniarką (m.in. portalem głównym i oknami o obramieniach zwanych fasciowymi)[4]. Dwór ten, także wielokrotnie przerabiany, znany jest jako pałac w Płoninie. Od połowy XVI w. stary zamek wykorzystywany był najpewniej już tylko na cele magazynowe i gospodarcze[4]. W sali rycerskiej utworzono spichlerz na ziarno[5], a na murach ustawiono cztery hakownice odpalane przy okazji ważnych świąt lub uroczystości[6].
W 1843 ruiny zamku zakupił hrabia Julius von Bulow, który je zabezpieczył i przeprowadził gruntowną konserwację. Na początku XX wieku majątek ziemski nabył hrabia Eberhard von Saurma baron von Jeltsch. Przeprowadził on konserwację zamku górnego i udostępnił go do zwiedzania[6].
W 2010 roku właścicielem zamku został przedsiębiorca Krzysztof Harkawy[7]. W 2012 roku rozpoczęły się prace przy odgruzowywaniu i rekonstrukcji budynku mieszkalnego na terenie zamku średniowiecznego[8].
Galeria
edytuj-
Gotycka wieża zamkowa (2006)
-
Budynek mieszkalny od zachodu (2006)[9]
-
Budynek mieszkalny od wschodu (2006)
-
Fragment zamku (2006)
-
Ruiny pałacu od południa, w tle wieża
Przypisy
edytuj- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025 [dostęp 2012-12-18] .
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025 .
- ↑ Wojciech Kapałczyński, Kazimierz Śliwa: Przewodnik po cenniejszych zabytkach województwa jeleniogórskiego. Jelenia Góra: Reprocolor s.c., 1997, s. 81. ISBN 83-87416-00-2.
- ↑ a b c d e f g h Romuald Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”, 2008, s. XXX. ISBN 978-83-89102-63-8.
- ↑ Zamek Niesytno w Płoninie – Warownia weterana spod Grunwaldu [online], karkonoszego.pl, 27 lutego 2021 [dostęp 2022-01-17] .
- ↑ a b *** RUINA ZAMKU NIESYTNO W PŁONINIE *** [online], www.zamkipolskie.com [dostęp 2022-01-18] .
- ↑ Wyborcza.pl [online], wroclaw.wyborcza.pl [dostęp 2022-01-17] .
- ↑ Ruszyła odbudowa zamku!. zamek Niesytno w Płoninie. [dostęp 2012-06-17].
- ↑ Budynek przed rekonstrukcją.
Bibliografia
edytuj- Romuald Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”, 2008, ISBN 978-83-89102-63-8.