Zamek w Potoku Złotym

Zamek w Potoku Złotym[1] – zamek wybudowany w pierwszej połowie XVII w. przez Stefana Potockiego (1568-1631)[2], wojewodę bracławskiego[3] w Potoku Złotym (obecnie osiedle typu miejskiego w rejonie buczackim). Zamek jest częścią rezerwatu Zamki Tarnopolszczyzny.

Zamek w Potoku Złotym
Zamek w Potoku Złotym,
Золотопотіцький замок,
замок у Золотому Потоці
Ilustracja
Zamek w Potoku Złotym
Państwo

 I Rzeczpospolita

Miejscowość

Potok Złoty

Typ budynku

zamek

Ukończenie budowy

XVII w.

Zniszczono

1676

Pierwszy właściciel

Stefan Potocki

Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego
Mapa konturowa obwodu tarnopolskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Zamek w Potoku Złotym”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po lewej znajduje się punkt z opisem „Zamek w Potoku Złotym”
Ziemia48°54′27″N 25°20′18″E/48,907500 25,338333
Galeria: zamek, makieta
Potok Złoty. Zamek
Potok Złoty. Zamek
Potok Złoty. Zamek
Potok Złoty. Zamek
Potok Złoty. Zamek
Potok Złoty. Zamek
Potok Złoty. Zamek
Potok Złoty. Zamek
Potok Złoty. Zamek
Potok Złoty. Zamek
Potok Złoty. Zamek
Potok Złoty. Zamek
Potok Złoty. Zamek
Potok Złoty. Zamek
Potok Złoty. Zamek
Potok Złoty. Zamek
Potok Złoty. Zamek
Potok Złoty. Zamek
Zamek
Makieta zamku
Zamek w Potoku Złotym. Schemat

Historia

edytuj

Po wybudowaniu w początkach XVII wieku zamek był ulubioną siedzibą Stefana Potockiego. Warownię w 1672 r. bez dużych zniszczeń opanowali Turcy. W 1676 roku w trakcie kolejnego najazdu wojsk tureckich zamek również uległ Turkom. Wówczas Ibrahim Szejtan, bejlerbej Damaszku, turecki dowódca poważanie go zniszczył. W rękach tureckich zamek pozostał do 1683 roku. Odbudowana warownia przetrwała do początku XIX w., jednak w połowie XVIII wieku Mikołaj Bazyli Potocki przeniósł swoją siedzibę do Buczacza co spowodowało coraz większe zaniedbanie warowni[4].

W rękach Potockich zamek pozostał do 1838 roku, gdy Alfred Potocki sprzedał go Olszewskim[potrzebny przypis] (według innych danych, jednym z właścicieli zamku był Ignacy Skwarczyński[5], który w 1786 został prezesem sądu szlacheckiego z siedzibą w Stanisławowie[6]).

W trakcie budowy pałacu przez Olszewskiego w 1840 r., który znajduje się na zachód od zamku, z warowni powyrywane zostały kamienne detale: obramowania okien i drzwi, ciosowe balustrady oraz kominki, które użyto przy wznoszeniu pałacu. Obiekt zbudowany na rzucie dłuższego prostokąta był zwieńczony dachem czterospadowym[2]. Budowa ta doprowadziła Olszewskich do ruiny w związku z czym pałac kupił Jan Stojowski, a następnie przeszedł w ręce rodziny chasydzkich cadyków Friedmanów z Sadogóry. W 1875 r. pałac kupił od nich Włodzimierz Hipolit Gniewosz, a po nim odziedziczył jego syn Aleksander, a potem jego dwóch małoletnich synów.

Architektura

edytuj

Zamek zlokalizowany na południowym krańcu Potoku Złotego[3], został zbudowany na planie kwadratu. Do jego budowy wykorzystano łamany kamień. Na narożnikach murów obronnych wzniesiono sześcioboczne trzypiętrowe baszty. Od północy znajdowała się brama z wieżą. Również od tej strony wznosił się też pałac Potockich - budynek mieszkalny, który stał przy murach obronnych. Na basztach i murach znajdowało się wiele strzelnic i drewnianych ganków dla żołnierzy. Zamek obwiedziony był wałami i nawodnioną fosą. Pod warownią znajdowały się lochy. Od czasów rozbiorów Polski warownia była w ruinie.

Do czasów współczesnych ocalały wieża bramna i baszty[4].

Po przeciwnej stronie ulicy zachował się pałac Olszewskich, który po pożarze w 1935 roku został odbudowany w uproszczonej formie bez portyków kolumnowych.

Przypisy

edytuj
  1. Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VIII. Warszawa: 1880-1902, s. 871.
  2. a b Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 7: Województwo ruskie, Ziemia Halicka i Lwowska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1995, s. 155-158, ISBN 83-04-04229-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
  3. a b Aleksander Strojny, Krzysztof Bzowski, Artur Grossman: Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu.... Kraków: Wyd. Bezdroża, 2005, s. 260. ISBN 83-921981-6-6.
  4. a b Potok Złoty. [dostęp 2013-09-17].
  5. Tomasz Henryk Skrzypecki: Potok Złoty na tle historii polskich kresów południowo-wschodnich. Opole : Solpress, 2010, s. 240–242. ISBN 978-83-927244-4-5.
  6. Sadok Barącz: Pamiątki miasta Stanisławowa. Lwów, 1858, s. 174–175.

Bibliografia

edytuj
  • Aleksander Strojny, Krzysztof Bzowski, Artur Grossman: Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu.... Kraków: Wyd. Bezdroża, 2005, s. 260. ISBN 83-921981-6-6.
  • Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VIII, Warszawa, 1880–1902, s. 871.

Linki zewnętrzne

edytuj