Zen (zespół muzyczny)

Zen – polski zespół rockowy, założony w maju 1970 roku w Warszawie. W 1971 (albo w 1972 – jak podają niektóre źródła) roku po powrocie z wojaży koncertowych z ZSRR grupa dostała zakaz występowania na estradzie i tym samym przestała istnieć.

Zen

Rok założenia	1970
Rok rozwiązania	1971
Pochodzenie	Warszawa Polska
Gatunek	rock, hard rock, jazz-rock, blues
Aktywność	1970–1971 (albo 1972)
Powiązania	Aleksander Nowacki Edward Stachura
Skład
Jerzy Wawrzyniak Wojciech Waglewski Michał Grzelak Tomasz Grądzki
Byli członkowie
Maciej Tomaszczuk Remigiusz Filipowicz Marek Kucharski Andrzej Kutyłowski Wojciech Kowalewski i in.
Współpracownicy
Jacek Żmichowski (impresario) Witold Palacz (akustyk) Natasza Czarmińska Michał Urbaniak

Historia

Zen działał przy warszawskim klubie Medyk w składzie: Jerzy Wawrzyniak (śpiew), Wojciech Waglewski (gitara), Tomasz Grądzki (gitara basowa, instrumenty perkusyjne) i Maciej Tomaszczuk (perkusja). Jego kierownikiem organizacyjnym był Jacek Żmichowski, zaś elektroakustykiem – Witold Palacz. W kilka tygodni od powstania do zespołu dołączył były lider Big Bandu „Stodoła” – Remigiusz Filipowicz (saksofon tenorowy). Na warszawskiej Weryfikacji Studenckich Zespołów Muzycznych, członkowie grupy byli wyróżniani w kategorii „Instrumentaliści”. Formacja brała udział w wielu klubowych, rockowo-jazzowych jam sessions. W sierpniu 1970 roku Zen występował wspólnie z zespołem Klan w ramach "Interclub – Medyk 70". Wtedy to, początkowo gościnnie, a po pewnym czasie na stałe, związał się z grupą Michał Grzelak (organy, pianino, flet), muzyk zespołu Marianny Wróblewskiej. W Polskim Radiu grupa Zen zarejestrowała kilka utworów (m.in. Nowy dzień wstaje – w oryg. Opadły mgły, wstaje nowy dzień z muzyką Aleksandra Nowackiego do wiersza Edwarda Stachury) oraz nagrywała muzykę do filmów. Jesienią 1970 roku zespół rozpoczął pracę nad programem Ucieczka, który był złożony z kompozycji własnych, poszczególnych członków zespołu i które zawierać miały elementy muzyki jazzowej. W styczniu 1971 roku wziął udział w przeglądzie zespołów jazzowych, zorganizowanym w Pałacyku Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego przez redakcję miesięcznika Jazz dla przedstawicieli wytwórni płyt CBS. 1 lutego 1971 roku odbyła się premiera programu Ucieczka, w którym wzięli udział gościnnie także: Natasza Czarmińska (śpiew) i Michał Urbaniak (saksofon sopranowy).

Staraliśmy się wyrazić towarzyszącą każdemu człowiekowi podświadomą chęć wyrwania się z codzienności w nierealny świat wyobrażeń... Wykorzystaliśmy w programie wiele elementów współczesnej muzyki: hard-rock, free, blues, a także wspaniałe dzieło Krzysztofa Komedy – kołysankę z filmu Rosemary's Baby.

Muzycy grupy Zen o programie pt. „Ucieczka”

W Zenie następowały też kolejne reorganizacja składu zespołu i w tym momencie obok J. Wawrzryniaka, W. Waglewskiego, M. Grzelaka i T. Grądzkiego – współtworzyli ją: Marek Kucharski (saksofon tenorowy, saksofon barytonowy) i Andrzej Kutyłowski (perkusja), którego później miejsce zajął m.in. Wojciech Kowalewski, lecz w tym momencie nie było już w zespole Kucharskiego. Zen dostawał propozycje występów zagranicznych, lecz ostatecznie – w wyniku pomyłki – pojechał w 1971 roku (niektóre źródła podają, że w 1972) tylko na występy do ZSRR (Moskwa, Ryga, Tallin).

„Po Upływie Czasu” zostało wymyślone na kolanie, jako dość dowolne nawiązanie do ukochanej wtedy przeze mnie grupy Ten Years After w momencie, w którym po pobycie w ZSRR dostaliśmy zakaz występowania pod nazwą Zen... Ta nazwa wynikała z mojej dość naiwnej i powierzchownej fascynacji buddyzmem i orientem w ogóle... Jak już wspomniałem, ta zamiana została wymuszona naszym wyjazdem w 1971 roku na trzy duże koncerty w ZSRR... Stało się to przypadkiem. W ostatniej chwili wskoczyliśmy na zastępstwo chorej pieśniarki z klubu Medyk – Joli Marciniak – i uzupełniliśmy reprezentację klubu zaproszoną przez jakąś tamtejszą organizację studencką... No więc trafili do ojczyzny socjalizmu długowłosi młodzieńcy w zmontowanym naprędce, typowo rockowym składzie, z anglosaskimi kawałkami w rodzaju Feelin’ Alright. Publiczność była wygłodniała takiej muzyki, szalała, wpadała w trans... To była naprawdę ekstaza, która spowodowała przerażenie opiekunów z Komsomołu, a w konsekwencji notatki służbowe, i po powrocie do kraju dowiedzieliśmy się, że na pięć lat odbierają nam paszporty. Zespół Zen dostał też zakaz występów.

Piotr Metz, „Urodziłem się na nowo” – Wojciech Waglewski w rozmowie z Piotrem Metzem

Zespół już wcześniej przymierzał się do pracy nad kolejnym programem, lecz po powrocie z Rosji nie mógł już występować pod swą nazwą. Więc Waglewski zakładał kolejne zespoły. tj. Po Upływie Czasu, a w 1972 roku powstała Nirwana z którą nagrał utwór pt. Ptaka w locie nie pochwycisz w którym po raz pierwszy pojawił się motyw, który wiele lat później towarzyszył akcjom Jerzego Owsiaka.