Zofia Dietrichstein
Zofia Ewa Dietrichstein z Potockich herbu Pilawa (ur. 1 grudnia 1820 w Łańcucie, zm. 11 września 1892 w Wiedniu) – polska hrabianka, filantropka[1].
 Pilawa | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Mąż |
Maurycy Jan von Dietrichstein |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujByła córką Alfreda Potockiego i Józefiny Marii z Czartoryskich[1]. Była kształcona w zamku w Łańcucie. Dzięki rodzinnym koneksjom weszła w krąg arystokracji wiedeńskiej. Tak poznała przyszłego męża[2]. W dniu 16 czerwca 1842 w Wiedniu wyszła za Maurycego Jana Hansa von Dietrichstein-Proskau-Leslie[1]. Był ambasadorem austriackim w Londynie[3] w latach 1844–1848[4].
W ślubnym wianie otrzymała dobra w Łące[5][6]. Ponieważ nie miała dzieci[1], w 1854[2] postanowiła przekazać pałac na zakład dla osieroconych dziewcząt z ordynacji łańcuckiej[5]. Miały się tu uczyć, jak być przykładnymi gospodyniami domowymi pracującymi później na terenie ordynacji. Powstał więc Zakład Sierot w ramach Instytutu Łąckiego Sierot Wiejskich[2]. Na potrzeby zakładu fundatorka przekazała dawne zabudowania pałacowe i dworskie oraz przylegające do nich tereny ze stawami rybnymi (łącznie ok. 10 ha)[7].
Początkowo zakład prowadziły osoby świeckie bezpośrednio podlegające księżnej[7], ale z powodu braku spodziewanych efektów fundatorka sprowadziła ze Lwowa siostry ze Zgromadzenia Sióstr Opatrzności Bożej[2]. Zakon zajmował się działalnością opiekuńczą, wychowawczą i resocjalizacyjną. Oficjalnie pałac przekazano aktem fundacyjnym spisanym w Łańcucie 1 kwietnia 1860[5]. Hrabianka stworzyła fundusz w wysokości 5000 zł reńskich rocznie zabezpieczonych na hipotece dóbr Łąka z przyległościami[2]. Zobowiązała się również do prowadzenia działalności duszpasterskiej dla wychowanek. Utrzymywała kapelana zakładu[7]. Siostry prowadziły edukację na poziomie elementarnym. W zakładzie opiekowano się osobami starszymi, z niepełnosprawnościami i bezdomnymi[8].
Hrabina wraz z bratem Alfredem, który wspierał finansowo zakład, odwiedzała placówkę. Dzieci z zakładu były regularnie zapraszane do Łańcuta na imieniny ordynata i okazji świąt[7].
Wraz z matką ufundowała ołtarz główny w kościele w Łańcucie[9][10]. Wspierała finansowo jezuitów ze Starej Wsi[11].
Została odznaczona Orderem Krzyża Gwiaździstego[12].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Marek Jerzy Minakowski, Zofia Ewa Potocka z Podhajec h. Pilawa (Srebrna) [online].
- ↑ a b c d e Małgorzata Gaweł, Dziennik Zakładu Sierot w Łące w latach 1935–1939, „Saeculum Christianum”, 19 (2), 2012, s. 291–309.
- ↑ Józef Piotrowski, Zamek w Łańcucie. Zwięzły opis dziejów i zbiorów, Lwów 1933.
- ↑ Alfred Potocki [online], www.ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2022-03-24] (pol.).
- ↑ a b c Dom Pomocy Społecznej dla Dzieci Zgromadzenia Sióstr Opatrzności Bożej [online], www.dps-laka.pl [dostęp 2022-03-24].
- ↑ Pałac Lubomirskich w Łące | Atlas Rezydencji [online], atlasrezydencji.pl, 25 stycznia 2014 [dostęp 2022-03-24] (pol.).
- ↑ a b c d Piotr Zasada, Praca socjalna realizowana przez Zgromadzenie Sióstr Opatrzności Bożej w Domu Pomocy Społecznej w Łące. Studium socjologiczne, „Saeculum Christianum”, 17 (1), 2010, s. 225–232.
- ↑ Edyta Kucaba-Łyszczek, Śladami szczęśliwego dzieciństwa. O życiu dzieci na zamku łańcuckim w XIX wieku [online], konkursmoda.wilanow-palac.pl [dostęp 2022-03-24].
- ↑ Ołtarz boczny Matki Bożej Szkaplerznej [online].
- ↑ Monika Michałowska, Ołtarz Matki Bożej Szkaplerznej – kościół p.w. św. Stanisława Biskupa Męczennika w Łańcucie [online], 5 października 2020 [dostęp 2022-03-24] (pol.).
- ↑ Stanisław Załęski, Jezuici w Polsce, t. 5, cz. 2: Jezuici w Polsce porozbiorowej 1820–1905, Kraków 1906.
- ↑ Ryszard Tomczyk, Rusinki (Ukrainki) w austriackiej Galicji. Pomiędzy konserwatyzmem a radykalizmem, „Przegląd Zachodniopomorski”, 27 (2), 2012, s. 89–111.