Zygmunt Augustowski
Zygmunt Augustowski (ps. „Ślepowron”, „Lanca”, „Hubert”[1]; ur. 1 stycznia 1915 w Wilnie[2], zm. 20 marca 2008 w Warszawie) – polski działacz podziemia niepodległościowego w czasie II wojny światowej i podziemia antykomunistycznego, dowódca Ośrodka Dywersyjnego „Tumonty” V Odcinka „Wachlarz”, działacz Korporacji Akademickiej Konwent Polonia. Brat Kazimierza Augustowskiego.
 Zygmunt Augustowski (przed 1945) | |
 rotmistrz
| |
| Data i miejsce urodzenia |
1 stycznia 1915 |
|---|---|
| Data śmierci |
20 marca 2008 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
  
| |
_01.JPG)
Życie i działalność
edytujJako żołnierz WP, brał udział w polskiej wojnie obronnej 1939, następnie podjął próbę przedostania się na Zachód, zakończoną aresztowaniem przez Niemców i internowaniem na Pomorzu Zachodnim do czerwca 1940. We wrześniu 1940 przystąpił do Związku Walki Zbrojnej. Od 1942 działał w „Wachlarzu”. Od początku 1943 był dowódcą ośrodka dywersji „Tyrmonty” – Komendy Okręgu Wilno AK, a od stycznia 1944 r. już w stopniu rotmistrza, był dowódcą „Kedywu” miasta Wilna, uczestnicząc następnie między innymi w operacji Ostra Brama.
Członek organizacji konspiracyjnej „NIE”, dowodząc w ramach jej struktur oddziałem specjalnym, z którym przeszedł na tereny Wybrzeża. W kwietniu 1945 został po raz pierwszy aresztowany przez władze komunistyczne w Sopocie. Odbity po trzech miesiącach, organizował grupę wywiadowczą na polecenie Komendy Głównej WiN. Ponownie aresztowany w 1948, został skazany na 10 lat więzienia. Wyrok odbywał między innymi w warszawskim areszcie przy ul. Rakowieckiej. Zwolniony w 1956. Pracował jako radca prawny diecezji poznańskiej, był nestorem Korporacji Akademickiej Konwent Polonia[3].
Współpraca ze Służbą Bezpieczeństwa PRL
edytujOd 1956 do marca 1990 długoletni tajny współpracownik organów bezpieczeństwa Polski Ludowej. Brał udział w wielu operacjach Służby Bezpieczeństwa wymierzonych przeciwko środowiskom kombatanckim byłej Armii Krajowej oraz przedstawicielom politycznym uchodźstwa polskiego na obczyźnie, a także wobec środowisk duchowieństwa katolickiego[4][5][6][7].
Pochowany na cmentarzu wilanowskim w Warszawie.
Życie prywatne
edytujBył mężem ppor. Ireny Augustowskiej ps. „Ewa”.
Wybrane odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 12327[8]
- Krzyż Walecznych (trzykrotnie)
- Order Odrodzenia Polski III kl. (2007)[9]
Przypisy
edytuj- ↑ 69. rocznica wybuchu II Wojny Światowej. Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Archiwum Lecha Kaczyńskiego / Aktualności / Rok 2008, 2008-09-01. [dostęp 2015-12-28].
- ↑ Zygmunt Augustowski. [w:] Inwentarz archiwalny. Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Bydgoszczy [1945] 1983-1990 [on-line]. IPN. [dostęp 2015-12-28].
- ↑ Konwent Polonia. archiwumkorporacyjne.pl. [dostęp 2023-05-11].
- ↑ K.A. Tochman, Samozwańczy rotmistrz. Zygmunt Augustowski. Tajny współpracownik komunistycznych służb specjalnych ps. „Jan”, „Wiktor”, „San”, „Mociński”, „Bross”, „Civis”, „Wywiad i kontrwywiad wojskowy II RP, cz. I (2019, t. 9) i cz. II (2020, t. 10)”.
- ↑ „Wywiad i kontrwywiad wojskowy II RP. Studia i materiały z działalności Oddziału II SG WP”, 10, Łomianki: Wydawnictwo LTW, 2020, ISBN 978-83-7565-633-6 (pol.).
- ↑ Tomasz Lenczewski, Agent totalny, „Do Rzeczy”, 8 lutego 2019.
- ↑ Krzysztof A. Tochman: Zygmunt Augustowski: człowiek, który wymyślił swoją biografię. histmag.org. [dostęp 2022-10-12]. (pol.).
- ↑ Kawalerowie Orderu Virtuti Militari (stan na 14.12.2013). [dostęp 2008-05-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-06)].
- ↑ Uroczystości z okazji 215. rocznicy ustanowienia Orderu Wojennego Virtuti Militari. Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Archiwum Lecha Kaczyńskiego / Aktualności / Rok 2007, 2007-06-17. [dostęp 2015-12-28].
Bibliografia
edytuj- Archiwum Korporacyjne „Konwent Polonia” (stan na 19.04.2021)
- Krzysztof A. Tochman: Samozwańczy oficer Zygmunt Augustowski. Z dziejów „Wachlarza”, Okręgu Wileńskiego AK i komunistycznej bezpieki. Rzeszów: Instytut Pamięci Narodowej. Oddział w Rzeszowie, 2022. ISBN 978-83-8229-433-0.