Wikipedia

Wilków (powiat prudnicki)

wieś w województwie opolskim

Wilków (dodatkowa nazwa w j. niem. Wilkau) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Biała[4]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Wysoczyzny Bialskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej.

Wilków
wieś
Ilustracja
Kaplica
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

prudnicki

Gmina

Biała

Liczba ludności (2011)

182[2]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-210[3]

Tablice rejestracyjne

OPR

SIMC

0491587

Położenie na mapie gminy Biała
Mapa konturowa gminy Biała, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Wilków”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Wilków”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Wilków”
Położenie na mapie powiatu prudnickiego
Mapa konturowa powiatu prudnickiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Wilków”
Ziemia50°22′42″N 17°45′55″E/50,378333 17,765278[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.

Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 182 osoby[2].

Geografia edytuj

Położenie edytuj

Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 7 km od granicy z Czechami, na Wysoczyźnie Bialskiej. Należy do Euroregionu Pradziad[5]. Ma charakter rolniczy. Głównymi uprawami są tutaj buraki cukrowe, rzepak i pszenica[6]. Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)[7].

Środowisko naturalne edytuj

W Olbrachcicach panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,3 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Olbrachcic wynoszą 563 mm. Dominują wiatry zachodnie[8].

Nazwa edytuj

Nazwa pochodzi od polskiej nazwy na drapieżnego ssaka wilka. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod obecnie stosowaną, polską nazwą Wilków, a także zgermanizowaną – Wilkau, a także wymienia nazwy wynotowane z historycznych dokumentów we fragmencie „Wilkau (1531 Wilkow, 1534 Wilkaw, polnisch Wilkow)”[9].

Ze względu na polskie pochodzenie w okresie hitlerowskiego reżimu w latach 1936–1945 nazistowska administracja III Rzeszy zmieniła nazwę miejscowości na nową, całkowicie niemiecką – Willenau[10]. 9 września 1947 r. nadano miejscowości polską nazwę Wilków[11].

Historia edytuj

 
Pieczęć Wilkowa (1722)

Na terenie wsi odkryto osadę ludności kultury przeworskiej z młodszego okresu wpływów rzymskich[8].

Wieś została założona pod koniec XV wieku. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z początku XVI wieku[8].

W 1571 sołtysem wsi był Krzysztof (Christof). Pod koniec XVIII wieku w Wilkowie mieszkało 159 osób. Wieś podlegała klasztorowi paulinów w Mochowie[8].

 
Pieczęć Wilkowa (1912)

Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[12]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[13]. W latach 1768–1789 sołtysem wsi był Michael Chrząszcz, krewny kapłana Jana Piotra Chrząszcza[8]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu dzielonym w słup po lewej lemiesz skierowany ostrzem w górę i lemiesz skierowany ostrzem w dół, po prawej wspiętego wilka, a w otoku napis: WILLCKAU GEMEIN SIEG: / NEYSTAETER CREYS (pol. Gmina Wilków / Powiat Prudnicki)[14].

 
Pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I i II wojny światowej

W połowie XIX wieku we wsi mieszkało 299 osób, a pod koniec niego było ich 327[8]. Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 404 mieszkańców Wilkowa 13 posługiwało się językiem niemieckim, 286 językiem polskim, 1 innym językiem, a 4 było dwujęzycznych[15]. Po I wojnie światowej we wsi powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas niej. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Wilków znalazł się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[16]. W lutym 1921 w Wilkowie wybuchł pożar, który zniszczył trzy stodoły i chlew. Polscy mieszkańcy wsi uznali to za „karę boską” za urządzoną dzień wcześniej przez Niemców zabawę taneczną, co doprowadziło do konfliktów między mieszkańcami[17]. Do głosowania uprawnionych było w Wilkowie 227 osób, z czego 162, ok. 71,4%, stanowili mieszkańcy (w tym 158, ok. 69,6% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 216 głosów (ok. 95,2% uprawnionych), w tym 216 (100%) ważnych; za Niemcami głosowały 154 osoby (ok. 71,3%), a za Polską 62 osoby (ok. 28,7%)[18].

W latach 1945–1950 Wilków należał do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Gostomia[19], a w latach 1954–1972 do gromady Gostomia. Podlegała urzędowi pocztowemu w Białej[20].

We wrześniu 1945 miejscowa i osadnicza młodzież zorganizowała w Wilkowie amatorski zespół. Następnie zorganizowano chór i wydarzenia kulturalne. 25 listopada 1945 otwarto Dom Kultury w Wilkowie[21]. W 1949 we wsi znajdowały się między innymi: szkoła podstawowa prowadzona przez Inspektorat Szkolny w Prudniku[22], kotlarz[23].

W 2005 Wilków przystąpił do Programu Odnowy Wsi Opolskiej[24].

Mieszkańcy edytuj

Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Goloki[25].

Liczba mieszkańców wsi edytuj

Transport edytuj

 
Przystanek autobusowy

Wilków posiada połączenia autobusowe z Głogówkiem, Prudnikiem. We wsi znajduje się jeden przystanek autobusowy[29].

Transport autobusowy w Wilkowie obsługiwany był przez PKS Prudnik[30]. W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska[31]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna[32], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska[33]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika[34]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Wilkowie i okolicy zajęły się ościenne PKS-y[35]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu[36].

Religia edytuj

Katolicy z Wilkowa należą do parafii św. Wawrzyńca w Wierzchu (dekanat Głogówek). We wsi znajduje się kaplica św. Floriana[37].

Turystyka edytuj

Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Wilkowie[38]. Przez Wilków przebiega trasa Kolarskiego Rajdu Dookoła Ziemi Bialskiej, za przejechanie którego PTTK Prudnik przyznaje odznakę[39].

12 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Wilków prowadziła trasa „Szlakiem Pielgrzyma”[40].

Szlaki turystyczne edytuj

Przez Wilków prowadzi szlak turystyczny:

Szlaki rowerowe edytuj

Przez Wilków prowadzi szlak rowerowy[42]:

Bezpieczeństwo edytuj

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń w Wilkowie działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej[43].

Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 15 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku (Posterunek Policji w Białej)[44].

Ludzie związani z Wilkowem edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 148166
  2. ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1457 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  5. ↑ Mapa interaktywna [online], emapy.com [dostęp 2020-08-22].
  6. ↑ Wilków – Urząd Miejski w Białej [online], biala.gmina.pl [dostęp 2020-08-22].
  7. ↑ Bank Danych o Lasach – Mapa [online], bdl.lasy.gov.pl [dostęp 2021-01-23].
  8. ↑ a b c d e f Klimat: Wilków: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org [online], pl.climate-data.org [dostęp 2020-08-22].
  9. ↑ Triest 1865 ↓, s. 1094.
  10. ↑ M. Choroś, Ł. Jarczak, S. Sochacka, Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska, Opole-Kluczbork 1997, s. 98.
  11. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 9 września 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 124, poz. 778).
  12. ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736.
  13. ↑ Andrzej Dereń, XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X.
  14. ↑ 1062 Wilkau (Wilków) III [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 20 sierpnia 2021 [dostęp 2024-01-11] (pol.).
  15. ↑ Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 75.
  16. ↑ Natomiast z pow. prudnickiego należą do terenu plebiscytowego tylko następujące gminy, które tutaj poniżej według polskich i niemieckich nazw imiennie podajemy, „Instrukcja dla Komitetów Parytetycznych”, 2, 1921, s. 24.
  17. ↑ Z powiatu prudnickiego, „Gazeta Opolska”, Bronisław Koraszewski – redaktor naczelny, 45, Opole: Nakładem i drukiem wydawnictwa „Gazety Opolskiej”, 25 lutego 1921, s. 3.
  18. ↑ Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W [online], web.archive.org, 29 stycznia 2017 [dostęp 2023-02-07] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-29].
  19. ↑ Powiat Prudnicki (Prudnik), [w:] Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Według stanu na z dnia 1 VII 1952 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1952, s. 249–250.
  20. ↑ Wykaz gromad wchodzących w skład gminy, „Głos Prądnika”, Czesław Żelazny – redaktor naczelny, 3 (4), Prądnik [Prudnik]: Powiatowy Komitet Osadniczy, 23 listopada 1946, s. 5.
  21. ↑ Tak pracuje Wilków, „Głos Prądnika”, Czesław Żelazny – redaktor naczelny, 2 (3), Prądnik [Prudnik]: Powiatowy Komitet Osadniczy, 16 stycznia 1946, s. 6.
  22. ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 151.
  23. ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 375.
  24. ↑ Wilków [online], Rozwój Wsi Opolskiej Program Odnowy Wsi, 8 lipca 2020 [dostęp 2023-05-30] (pol.).
  25. ↑ Robert Hellfeier, Chrzelicka mowa? cz. I, „Panorama Bialska”, Rafał Magosz – redaktor naczelny, 6 (279), Biała: Gminne Centrum Kultury, czerwiec 2018, s. 8, ISSN 1232-7352.
  26. ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt in Oberschlesien [online], verwaltungsgeschichte.de [zarchiwizowane z adresu 2017-07-08].
  27. ↑ Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 214.
  28. ↑ a b c d Wilków [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-09-26], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  29. ↑ Rozkład jazdy PKS na przystanku Wilków, gm. Biała [online], e-podroznik.pl [dostęp 2023-08-18].
  30. ↑ PKS Connex Prudnik / Przewozy pasażerskie / Rozkład jazdy [online], pks-prudnik.com.pl [dostęp 2024-04-08] [zarchiwizowane z adresu 2006-10-23].
  31. ↑ Damian Wicher, Nowy PKS, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 grudnia 2004, s. 5, ISSN 1231-904X.
  32. ↑ Zbigniew Taylor, Ariel Ciechański, Deregulacja i przekształcenia przedsiębiorstw transportu lądowego w Polsce na tle polityki spójności UE: Deregulation and transformation among Poland’s surface-transport companies against the background of the EU cohesion policy, IGiPZ PAN, 29 grudnia 2017, s. 126, ISBN 978-83-61590-74-3 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  33. ↑ Arriva przejmuje Veolia Transport Polska. infobus.pl, 2013-06-06. [dostęp 2024-04-08].
  34. ↑ Arriva zamyka komunikację lokalną w sześciu ośrodkach [online], transport-publiczny.pl, 28 listopada 2018 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  35. ↑ Maciej Dobrzański, Kto od lipca obsłuży przewozy pasażerskie? [online], Prudnik24, 16 lutego 2019 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  36. ↑ Maciej Dobrzański, Powołują związek, który ma ułatwić komunikację [online], Prudnik24, 18 sierpnia 2021 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  37. ↑ Parafie według dekanatów [online], diecezja.opole.pl [dostęp 2023-05-01] (pol.).
  38. ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].
  39. ↑ Regulamin Odznaki Turystyczno-Krajoznawczej Kolarskiego Rajdu Dookoła Ziemi Bialskiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-08].
  40. ↑ Trasy rowerowe VI ETTR w Prudniku, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1019), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 lipca 2010, s. 20–21, ISSN 1231-904X.
  41. ↑ Ścieżki rowerowe – Urząd Miejski w Białej [online], biala.gmina.pl [dostęp 2020-08-22].
  42. ↑ Okolice Prudnika, [w:] Karol Kawałko, Szlaki rowerowe Śląska Opolskiego, Piła: Wydawnictwo BIK: na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, 2009, s. 13, ISBN 978-83-7618-031-1.
  43. ↑ Jednostki OSP oraz OSP KSRG – Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Prudniku [online], gov.pl [dostęp 2024-02-24] (pol.).
  44. ↑ Posterunek Policji w Białej [online], prudnik.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-25] (pol.).

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wilków_(powiat_prudnicki)&oldid=73452998”