Wikipedia

Krobusz

wieś w województwie opolskim

Krobusz (dodatkowa nazwa w j. niem. Krobusch) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Biała[4][5]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Kotliny Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej.

Krobusz
wieś
Ilustracja
Centrum wsi z kościołem Matki Boskiej Fatimskiej
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

prudnicki

Gmina

Biała

Liczba ludności (2011)

332[2]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-210[3]

Tablice rejestracyjne

OPR

SIMC

0491328

Położenie na mapie gminy Biała
Mapa konturowa gminy Biała, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Krobusz”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Krobusz”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Krobusz”
Położenie na mapie powiatu prudnickiego
Mapa konturowa powiatu prudnickiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Krobusz”
Ziemia50°24′51″N 17°43′18″E/50,414167 17,721667[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.

Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 332 osoby[2].

Do wsi należą przysiółki Żabnik[4][5] i Młynki[6].

Geografia edytuj

Położenie edytuj

Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 9,5 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Kotliny Raciborskiej. Należy do Euroregionu Pradziad[7]. Ma charakter rolniczy.

Środowisko naturalne edytuj

W Krobuszu panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,3 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Krobusza wynoszą 614 mm. Dominują wiatry zachodnie[8].

Integralne części wsi edytuj

Integralne części wsi Krobusz[4][6]
SIMC Nazwa Rodzaj
nie nadano Młynki przysiółek
0491334 Żabnik przysiółek

Nazwa edytuj

Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod obecnie stosowaną, polską nazwą Krobusz, a także zgermanizowaną Krobusch[9].

W okresie hitlerowskiego reżimu w latach 1936–1945 miejscowość nosiła nazwę Krähenbusch.[potrzebny przypis] 15 marca 1947 r. nadano miejscowości polską nazwę Krobusz[10].

W historycznych dokumentach nazwę miejscowości wzmiankowano w różnych językach oraz formach: villa Krobusch (1679), Krohbusch (1743), Krobusch (1784), Krobusch, Krobusz (1845), Krobusz (Krobusch) – Krähenbusch (1939), Krobusz (1946)[11].

Historia edytuj

 
Pieczęć Krobusza (1836)

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1679 (villa Krobusz)[12]. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[13]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[14]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu lemiesz pługa skrzyżowany z ostrzem kosy, a w otoku napis: KROBUSCHER: GEM: SIG: / NEYSTAETER CREYS (pol. Gmina Krobusz / Powiat Prudnicki)[15]. Krobusz wszedł w skład majątku Tiele-Wincklerów w Mosznej na mocy fideikomisu, podpisanego przez Huberta von Tiele-Wincklera w 1892[16].

 
Pomnik upamiętniający mieszkańców Krobusza poległych w I wojnie światowej

Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 454 mieszkańców Krobusza 34 posługiwało się językiem niemieckim, 389 językiem polskim, a 31 było dwujęzycznych[17]. Po I wojnie światowej we wsi powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas niej. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Krobusz znalazł się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[18], w obwodzie nr 8 powiatu prudnickiego[19]. 6 lutego 1921 w Krobuszu odbył się polski wiec[20]. Do głosowania uprawnionych było w Krobuszu 386 osób, z czego 245, ok. 63,5%, stanowili mieszkańcy (w tym 232, ok. 60,1% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 372 głosy (ok. 96,4% uprawnionych), w tym 370 (ok. 99,5%) ważne; za Niemcami głosowały 343 osoby (ok. 92,7%), a za Polską 27 osób (ok. 8,1%)[21]. W Krobuszu działało przejście graniczne na czas głosowania[22].

W latach 1945–1950 Krobusz należał do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Gostomia[23], a w latach 1954–1972 do gromady Gostomia. Podlegała urzędowi pocztowemu w Białej[24].

W latach 1987–1992 mieszkańcy wsi przebudowali miejscową kaplicę na kościół Matki Boskiej Fatimskiej[25]. 16 lipca 2005 na polu w pobliżu Krobusza znaleziono skład 96 pocisków artyleryjskich, 23 granatników przeciwpancernych oraz 96 łusek artyleryjskich z okresu II wojny światowej[26].

Liczba mieszkańców wsi edytuj

 
Tablica z podwójną nazwą przed wjazdem do Krobusza od strony Prudnika

Zabytki edytuj

Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Krobuszu chronione są[30]:

  • szkoła
  • przepust ceglany na linii kolejowej Krapkowice–Prudnik

Gospodarka edytuj

 
Piaskownia w Krobuszu

We wsi znajduje się Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna oraz piaskownia.

Krobusz wraz z całą gminą Biała podlega pod inspektorat ZUS w Prudniku[31].

Transport edytuj

Transport drogowy edytuj

Przez Krobusz przebiega droga wojewódzka

Transport kolejowy edytuj

 
Pozostałości po przystanku kolejowym

W miejscowości znajduje się nieczynny przystanek kolejowy. Najbliższa czynna stacja kolejowa znajduje się w Prudniku.

Lokalni przedsiębiorcy i właściciele majątków ziemskich zawiązali w 1895 spółkę Kolej Prudnicko-Gogolińska z siedzibą w Prudniku, której celem stała się budowa linii lokalnej z Prudnika do Gogolina. Linia kolejowa nr 306 relacji Prudnik – Goglin została oddana do użytku w 1896[32]. Powódź w 1997 zniszczyła most na Odrze w Krapkowicach, uniemożliwiając dojazd do Gogolina. W 2005 ruch na linii 306 został zawieszony. Zmodernizowana do celów towarowych linia relacji Prudnik – Krapkowice została oddana do użytku w 2016[33][34]. Na bocznicy między składem militarnym w lesie koło Strzeleczek a Prudnikiem odbywa się wojskowy ruch transportowy[35].

Transport autobusowy edytuj

 
Przystanek autobusowy

Krobusz posiada połączenia autobusowe z Białą, Głuchołazami, Krapkowicami, Opolem, Prudnikiem, Strzeleczkami, Złotnikami. We wsi znajdują się dwa przystanki autobusowe – „Krobusz”, „Żabnik”[36].

Transport autobusowy w Krobuszu obsługiwany był przez PKS Prudnik[37]. W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska[38]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna[39], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska[40]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika[41]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Krobuszu i okolicy zajęły się ościenne PKS-y[42]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu[43].

Transport rowerowy edytuj

 
Tablica informacyjna dotycząca Ścieżki rowerowej z Prudnika do Mosznej przebiegającej przez Krobusz

W 2020 ukończono budowę ścieżki rowerowej z Prudnika do Mosznej, przedłużonej w 2021 do Zieliny[44]. Ścieżka długości ponad 20 km zaczyna się w Prudniku przy rondzie im. Stanisława Szozdy i prowadzi wzdłuż dróg wojewódzkich nr 414 i 409 przez Lubrzę, Dobroszewice, Białą, Krobusz, Dębinę i Moszną[45], kończąc się w Zielinie[44].

Religia edytuj

 
Kościół Matki Boskiej Fatimskiej

W Krobuszu znajduje się katolicki kościół Matki Boskiej Fatimskiej, który należy do parafii św. Jana Chrzciciela w Solcu (dekanat Biała)[46].

11 lipca 2012 przez Krobusz przebiegała trasa wyścigu Tour de Pologne[47].

Turystyka edytuj

Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Krobuszu[48].

12 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Krobusz prowadziła trasa „Szlakiem Pielgrzyma”[49].

Szlaki turystyczne edytuj

Przez Krobusz prowadzą szlaki turystyczne:

Szlaki rowerowe edytuj

Przez Krobusz prowadzi szlak rowerowy[53]:

Bezpieczeństwo edytuj

Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 15 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku (Posterunek Policji w Białej)[54].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 62009
  2. ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 620 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b c Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  5. ↑ a b GUS. Rejestr TERYT.
  6. ↑ a b Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023
  7. ↑ Mapa interaktywna [online], emapy.com [dostęp 2020-08-17].
  8. ↑ Klimat: Krobusz: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org [online], pl.climate-data.org [dostęp 2020-08-17].
  9. ↑ Triest 1865 ↓, s. 1100.
  10. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 15 marca 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 37, poz. 297).
  11. ↑ Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe Polski, t. V, Ko-Ky, hasło „Krobusz”. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 2003, s. 320. ISBN 83-87623-68-7.
  12. ↑ Krobusz – Urząd Miejski w Białej [online], biala.gmina.pl [dostęp 2020-08-17].
  13. ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736.
  14. ↑ Andrzej Dereń, XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X.
  15. ↑ 926 Krobusch (Krobusz) [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 17 sierpnia 2021 [dostęp 2024-01-11] (pol.).
  16. ↑ Bartosz Sadliński, Ród Tiele-Winckler – prudnickie tropy, „Gazeta Prudnik24”, Maciej Dobrzański – redaktor naczelny, 11 (109), Prudnik: Usługi Marketingowe i Finansowe Jarosław Wojdyło, 23 maja 2017, s. 23, ISSN 2300-7958.
  17. ↑ Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 74.
  18. ↑ Natomiast z pow. prudnickiego należą do terenu plebiscytowego tylko następujące gminy, które tutaj poniżej według polskich i niemieckich nazw imiennie podajemy, „Instrukcja dla Komitetów Parytetycznych”, 2, 1921, s. 22.
  19. ↑ Plebiscyt na Śląsku, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 3 (426), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 21 stycznia 1999, s. 10, ISSN 1231-904X.
  20. ↑ Wiadomości potoczne, „Głogowianka”, Ryszard Jazowski – redaktor naczelny, 2, Opole: Gazeta Opolska, 12 lutego 1921, s. 3.
  21. ↑ Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W [online], web.archive.org, 29 stycznia 2017 [dostęp 2023-02-04] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-29].
  22. ↑ Stanisław Sobota, Udział ludności powiatu prądnickiego w Powstaniu Śląskim, „Nasz Głos”, Kazimierz Kanwiszer – redaktor naczelny, 14 (54), Prądnik [Prudnik]: Spółdzielnia Wydawnicza „Promień”, 30 kwietnia 1947, s. 1.
  23. ↑ Powiat Prudnicki (Prudnik), [w:] Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Według stanu na z dnia 1 VII 1952 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1952, s. 249–250.
  24. ↑ Wykaz gromad wchodzących w skład gminy, „Głos Prądnika”, Czesław Żelazny – redaktor naczelny, 3 (4), Prądnik [Prudnik]: Powiatowy Komitet Osadniczy, 23 listopada 1946, s. 5.
  25. ↑ Renata Sołtysek, Budownictwo kościołów na Śląsku Opolskim w Polsce Ludowej (1945–1989): „Bogu na chwałę, nam na zbawienie”, Opole: Instytut Śląski, 2022, s. 413, ISBN 978-83-7126-412-2.
  26. ↑ Piotr Kulczyk, Śmiercionośny złom, „Tygodnik Prudnicki”, 29 (764), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 20 lipca 2005, s. 2, ISSN 1231-904X.
  27. ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt in Oberschlesien [online], verwaltungsgeschichte.de [zarchiwizowane z adresu 2017-07-08].
  28. ↑ Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 213.
  29. ↑ a b c d Krobusz [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-09-26], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  30. ↑ Ewidencja – Gmina Biała [online], bip.wuozopole.pl [dostęp 2023-02-11].
  31. ↑ ZUS Inspektorat w Prudniku [online], zus.pl [dostęp 2024-04-17] (pol.).
  32. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 105.
  33. ↑ Maciej Dobrzański: Pociągi wracają na linię Prudnik-Krapkowice. prudnik24.pl, 2016-08-03. [dostęp 2019-03-02]. (pol.).
  34. ↑ Radosław Dimitrow: Linia kolejowa Krapkowice – Prudnik wyremontowana. Ale pociągi pasażerskie tędy nie pojadą. nto.pl, 2016-08-30. [dostęp 2020-02-15]. (pol.).
  35. ↑ Wielkie ćwiczenia. Nam niedogodności nie grożą, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 8 (1722), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 21 lutego 2024, s. 6, ISSN 1231-904X.
  36. ↑ Rozkład jazdy PKS na przystanku Chrzelice, gm. Biała [online], e-podroznik.pl [dostęp 2023-08-18].
  37. ↑ PKS Connex Prudnik / Przewozy pasażerskie / Rozkład jazdy [online], pks-prudnik.com.pl [dostęp 2024-04-08] [zarchiwizowane z adresu 2006-10-23].
  38. ↑ Damian Wicher, Nowy PKS, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 grudnia 2004, s. 5, ISSN 1231-904X.
  39. ↑ Zbigniew Taylor, Ariel Ciechański, Deregulacja i przekształcenia przedsiębiorstw transportu lądowego w Polsce na tle polityki spójności UE: Deregulation and transformation among Poland’s surface-transport companies against the background of the EU cohesion policy, IGiPZ PAN, 29 grudnia 2017, s. 126, ISBN 978-83-61590-74-3 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  40. ↑ Arriva przejmuje Veolia Transport Polska. infobus.pl, 2013-06-06. [dostęp 2024-04-08].
  41. ↑ Arriva zamyka komunikację lokalną w sześciu ośrodkach [online], transport-publiczny.pl, 28 listopada 2018 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  42. ↑ Maciej Dobrzański, Kto od lipca obsłuży przewozy pasażerskie? [online], Prudnik24, 16 lutego 2019 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  43. ↑ Maciej Dobrzański, Powołują związek, który ma ułatwić komunikację [online], Prudnik24, 18 sierpnia 2021 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  44. ↑ a b Andrzej Dereń, Dalej, niż do Mosznej [online], Teraz Prudnik!, 20 czerwca 2021 [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  45. ↑ Ścieżka rowerowa Prudnik-Moszna [online], visitopolskie.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  46. ↑ Parafie według dekanatów [online], diecezja.opole.pl [dostęp 2023-05-02] (pol.).
  47. ↑ Światowe gwiazdy w Prudniku i Białej, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1123), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 4 lipca 2012, s. 8, ISSN 1231-904X.
  48. ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].
  49. ↑ Trasy rowerowe VI ETTR w Prudniku, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1019), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 lipca 2010, s. 20–21, ISSN 1231-904X.
  50. ↑ Dwa zamki w jeden dzień [online], turystyka.biala.gmina.pl [dostęp 2020-07-26] (pol.).
  51. ↑ Biała – Moszna [online], turystyka.biala.gmina.pl [dostęp 2020-07-26] (pol.).
  52. ↑ Szlakiem zabytkowych kościołów [online], turystyka.biala.gmina.pl [dostęp 2020-07-26] (pol.).
  53. ↑ Okolice Prudnika, [w:] Karol Kawałko, Szlaki rowerowe Śląska Opolskiego, Piła: Wydawnictwo BIK: na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, 2009, s. 13, ISBN 978-83-7618-031-1.
  54. ↑ Posterunek Policji w Białej [online], prudnik.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-25] (pol.).

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Krobusz&oldid=73624851”